زید بن حسن علیه السلام

ابوالحسن زید بن حسن (ع) اولین فرزند امام حسن مجتبی (ع) که سادات حسنی فقط از نسل او و حسن مثنی برادرش، به امام حسن مجتبی (ع) می رسند.
مادرش: ام بشیر، دختر ابی مسعود عقبه خزرجی.
همسرش: لبابه دختر عبدالله بن عباس بن عبدالمطلب.
به نقل از کتاب منتهی الامال لبابه قبلا همسر حضرت عباس بن علی (ع) بود و چون آن حضرت در کربلا شهید شد بعدا به عقد زید بن حسن (ع) درآمد.
فرزندانش: یکی حسن که کنیه اش ابومحمد است و در زمان منصور دوانیقی چند سال حاکم مدینه بود و بعدا عزل شد و به زندان افتاد و بعد از منصور از زندان آزاد گشت و تا زمان مهدی و هادی و رشید هم زنده بود.
دیگری نفیسه که مدتی همسر ولید بن عبدالملک بود و لذا زمانی زید به دربار ولید رفت مورد استقبال او قرار گرفت و یکمرتبه هزار دینار به او عطا شد.
شاهزاده عبدالعظیم حسنی از نوادگان او (از نسل حسن بن زید) می باشد.
زید بسیار جلیل القدر، بزرگوار و بخشنده بود. آنقدر سخاوت داشت که مردم از همه جا نزدش می آمدند تا بهره ای بگیرند. در فضائل او بسیاری سخن گفته اند و شاعرانی برایش اشعاری سروده اند. از همه بنی الحسن بزرگتر و متولی صدقات رسول خدا (ص) در مدینه بود.
زمانی که سلیمان بن عبدالملک مروان خلیفه شد از حاکم مدینه خواست او را از این کار عزل کند اما چون عمر بن عبدالعزیز بر مسند خلافت نشست مجددا تولیت صدقات را به او واگذار کرد و به شغل سابق خود بازگشت.
همیشه با بنی امیه از روی تقیه رفتار می کرد و کار را با مدارا می گذارند و با آنها صلح و آشتی داشت حتی گاهی منصب هایی را عهده دار بود.
هرگز ادعای امامت نکرد و هیچگاه شیعه و غیر شیعه این نسبت را به او ندادند. زیرا شیعه امامیه جز به احادیث منصوصه امامت کسی را امام نمی داند و زیدی ها هم امام را فردی می دانند که در امر خلافت و امامت جهاد کند و چون زید از این وجه دور بود و از طرفی با امویان مراوده داشت از این رو هرگز به او چنین نسبتی ندادند.
آنگونه که در تاریخ مشهور است وی در سفر عراق و حادثه کربلا حضور نداشته است اما بعضی از مورخین چون ابوالفرج اصفهانی گفته است که زید در کربلا در رکاب عم بزرگوارش حسین بن علی (ع) بوده ولی اسیر شده و با سایر اسرا در دربار یزید بن معاویه رفته و بعدا با اهل بیت پیامبر (ص) به مدینه منتقل شد.
بعد از واقعه عاشورا و شهادت حضرت امام حسین (ع) که عبدالله بن زبیر ادعای خلافت کرد، زید با او بیعت نمود و نزد او رفت. زیرا خواهرش ام الحسن همسر عبدالله بن زبیر بود و چون عبدالله کشته شد خواهر خود را برداشت و از مکه بیرون آمد و به مدینه رفت.
سن او را در موقع وفاتش از 90 سال تا 100 سال گفته اند. در مکانی بین مدینه و مکه به نام حاجر از دنیا رفت. بعضی از شعرا برایش مرثیه گفته و در مراثی خود ذکر کرده اند. از جمله "قدامة ابن موسی" قصیده ای دارد که بیت اول آن چنین است.
فان یک زید غابت الارض شخصه *** فقد بان معروف هناک وجود
اگر بدن زید غایب شده است، اما شخصیت و خوبی و جود و بخشش او همیشه آشکار است.