رابطه قرآن و شب قدر

قرآن و شب قدر
در برخی از احادیث آمده است که راوی به امام جعفر صادق (ع) می گوید: درباره شب قدر، به من اطلاعاتی بدهید! آیا این شب، فقط در روزگاران گذشته مثلا روزگار حیات پیامبر (ص) بوده است و اکنون دیگر نیست، یا اینکه شب قدر، در هر سال، هست؟ امام می فرماید: «لو رفعت لیله القدر، لرفع القرآن؛ اگر شب قدر را بردارند، قرآن را نیز برمی دارند.
این بیان امام صادق اشاره است به فلسفه غایی نزول انسان به زمین جهان ارضی، از آنرو منزلگاه انسان قرار داده شد، تا انسان در این منزلگاه آزمایش شود، و کامل و ناقص، و سعید و شقی، از هم باز شناخته آید، و سرانجام، انسان به حرکت تکاملی و کمالی بپردازد، و به سوی خدا برود. این امر مستلزم برقرار بودن جهان ارض است. برقرار بودن جهان ارض، مستلزم حکمت و تقدیر، و اجرا و تدبیر است، و اینهمه مربوط به شب قدر و تنظیم امور، و حضور ولی و حجت است. پس از برقرار شدن اینها همه، کتاب شناخت و عمل لازم است. پس حکمت بقای جهان ارضی، حرکت تکاملی انسان است، در رابطه با کتاب و حجت. و چون برداشتن شب قدر، به منزله بر هم زدن جهان ارضی است، این است که در صورت برداشته شدن شب قدر، قرآن نیز برداشته خواهد شد و تکلیفی و فعلی و حرکتی باقی نخواهد بود. پس تا جهان هست، شب قدر هست، و تا شب قدر هست، قرآن هست. و تا این هر دو هست، حجت هست، که صاحب شب قدر هست و حامل علم قرآن. و تا این هر دو هست. امکان حرکت و فعل و تکامل هست. و هر حرکت و فعلی، در صورتی تکامل و کمال است؛ که به پیروی از این دو انجام یابد، و در خط تعلیمی و ارشادی این دو (کتاب و حجت) قرار داشته باشد. آری: «.. ماان تمسکتم بهما لن تضلوا».
بدینگونه این بیان امام نیز اشاره است به همان حکمت عمیق، و راز عظیم وجود و ارتباط و امتزاج هدایت تشریعی، و رابطه مستقیم حجت صامت یعنی قرآن، با حجت ناطق یعنی امام. در بسیاری از متون حدیث ثقلین این جمله نیز آمده است: «لن یفترفا حتی یردا علی الحوض؛ این دو نهاد گرانبها (که در میان امت می گذارم و می روم، یعنی قرآن و امام)، تا روز قیامت، که در لب حوض کوثر، نزد من باز آیند، از یکدیگر جدا نشوند».
مطلب عظیم دیگر قابل اشاره رابطه علم امام است با شب قدر از سویی، و با قرآن کریم از سویی دیگر. آیا آنچه از امور و مقدرات، در شب قدر، بر امام عرضه می گردد، و در مرحله تحقق و اجرا، به دست امام اجرا می شود، در چه ارتباطی با قران کریم و آیات و علوم و کلمات، و اسرار قرآن قرار دارد؟ این مسئله، از نظر شناخت ابعاد گوناگون قرآن کریم، بوطن آیات، و قدرتهای نهفته در آنها، اهمیت بسیار دارد. خواص واقعی آیات به این شناخت بستگی دارد، و تحقق آن خواص نیز، بیشتر، در گرو پیدا کردن علمی از این رشته است. در تایید این موضوع، یادآوری این امر نیز مفید است، که می بینیم نزول قرآن در شب قدر بوده است، بلکه در سوره قدر و سوره دخان نخست سخن از نزول قرآن، در این شب رفته است، و سپس خود و محتوی و حقایق آن بیان گشته است.