ابعاد عملی در مکتب انتظار

انتظار در فرهنگ شیعه امری پسندیده است که هم حافظ ابعاد عقیدتی و هم ابعاد عملی این مکتب است، بعضی از ابعاد عملی انتظار عبارتند از:

1- بعد دینداری
از ویژگیهای انسان منتظر، دینداری است و دیانت پیشگی. جز این نمی توان تصور کرد. انسان در دوران غیبت، باید با مواظبت بیشتر به امر دین خود، و به دینداری و صحت اعمال خود بپردازد، و از هر گونه سستی، انحراف و فتور دوری گزیند. و اگر ابتلایی یافت به زودی بازگردد، و در خط صحیح قرار گیرد، و به امام توجه توسل جوید. امام صادق (ع) می فرماید: «برای صاحب الامر غیبتی طولانی است. در این دوران هر کسی باید تقوی پیشه سازد، و چنگ در دین خود زند.»

2- بعد پارسایی
انسان منتظر حکومت علی وار مهدی موعود، علاوه بر تدین و تقوی، باید پارسا باشد، و خود را چنان که آن پیشوا دوست دارد، بسازد و بدارد، و به او و یاران او شباهت به هم سازند، تا (به لطف خدا) در شمار آنان به حساب آید. امام صادق می فرماید: «هر کس خوش دارد، در شمار اصحاب قائم باشد، باید چشم به راه باشد، و پارسایی پیش گیرد، و کردار باورع داشته باشد.» در حدیثی دیگر، امام محمد باقر (ع) می فرماید: «تقوی پیشه سازید، و بار سنگین انتظار را، به کمک ورع و پارسایی به منزل رسانید، و با کوشش بسیار در عبادت و اطاعت خدا. هر یک از شما دینداران؛ هنگامی غرق شادمانی می شوید که به آستانه ورود به جهان دیگر پا نهید، و دوره دنیا را سپری کنید. آنجا چشمانتان به نعمت الاهی، و کرامت خدایی و بهشت جاودانی روشن می گردد. آنجاست که همه اندوهها از میان می رود. و آنجاست که می بینید راهی که شما پیمودید حق بوده است، و راهی که مخالفان شما پیموده اند باطل...

3- بعد تقید مکتبی
یکی از ابعاد مهم، در فلسفه عالی تشیع، تقید دقیق به مکتب و خط مکتب است. در صخره استوار اعتقادات شیعی، صخره خون بنیاد صلابت شعار، هیچ خراشی و رگه ای غیر اصل پذیرفته نیست. تولی و تبری همین است. متابعت عاشقانه از حق و رهبر حق، و مخالفت خصمانه با ناحق و رهبر ناحق. این تقید مکتبی و صلابت اعتقادی، حماسه داری دینی، و سازش ناشناسی خطی، از ویژگیهای رهروان راه سرخ تشیع پایدار علومی است:
«ومالی الا آل احمد شیعه»
«ومالی الا مشعب الحق مشعب؛ من پیرو آل محمدم نه کسی دیگر، و راهسپار راه بر حق حقم، نه راهی دیگر.»
انسانیت و رعایت ارزش انسان، تنها و تنها در تعالیم علی و آل علی جلوه گر است. و انسان آگاه از این تعالیم، فدایی این راه است؛ و دشمن هر راه دیگر. دوستی علی و آل علی، دوستی انسان و انسانیت است، و دشمنی با علی و آل علی، دشمنی با انسان و انسانیت. و انسان منتظر مهدی آل محمد (ص) چنین است، در خط آنان است، و جدا و به دور، بلکه خصم هر راه دیگر، و هر خط دیگر. این است که پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «خوشا به حال منتظرانی که به حضور «قائم» برسند، آنان که پیش از قیام او نیز پیرو اویند، با دوست عاشقانه دوستند و موافق، و با دشمن او خصمانه دشمنند و مخالف.»

4- بعد امر به معروف و نهی ازمنکر
یکی از تکالیف عمده دینی، امر به معروف و نهی از منکر است. با این دو عمل است که احکام و فرایض الاهی برقرارمی ماند، و جامعه دینی از انحراف می رهد. همچنین می دانیم که رضا و خشنودی مهدی (ع) در آن است که «معروف» عملی شود، و «منکر» ترک گردد. بنابراین، انسان منتظر، نمی تواند در این باره بی تفاوت باشد.
بزرگترین امر کننده به معروف و نهی از منکر کننده از منکر در روزگار ظهور، خود مهدی (ع) است. پس چگونه ممکن است که جامعه منتظر، خشنودی مهدی را نخواهند و در این بعد به مهدی اقتدا نکند، و به او تشبه نجوید؟ در حدیثی که کمی پیشتر نقل شد، پیامبر اکرم قید فرمود که حال آن کسان خوش است که در غیاب مهدی نیز به او اقتدا کنند «طوبی لمن ادرک قالم اهل بیتی، و هو مقتد به، قبل قیامه» و شاخص مهم این اقتدا، امر به معروف و نهی از منکر کردن، خروش داری برای اقامه احکام خدایی است. این امر باید مشخصه عمده انتظار باشد، و سیمای آشکار جامعه منتظر....

5- بعد اخلاق اسلامی
معلوم است که این بعد نیز، باید در جامعه منتظر حضور محسوس داشته باشد. جامعه منتظر باید جامعه ای اسلامی باشد. و بزرگترین وجه تمایز جامعه اسلامی، از دیگر جامعه ها، همان اخلاق نورانی اسلام است. انسان منتظر باید دارای اخلاق اسلامی باشد، و جامعه منتظر باید مظهر اخلاق اسلامی باشد. امام جعفر صادق (ع) در حدیثی که بخشی از آن ذکر شد، می فرماید: «هر کس خوش دارد، در شمار اصحاب قائم باشد، باید در عصر انتظار مظهر اخلاق نیک اسلامی باشد. چنین کسی اگر پیش از قیام قائم درگذرد، پاداش او مانند کسانی باشد که قائم را درک کنند و به حضور او برسند. پس (در دینداری و تخلق به اخلاق اسلامی) بکوشید، بکوشید و در حال انتظار ظهور حق به سر برید. این (کردار پاک و افکار تابناک) گوارا باد بر شما، ای گروهی که رحمت خدا شامل حال شماست!»
و اینکه این همه تاکید شده است که شیعه باید «زین» امامان خود باشد نه «شین» آنان رعایت آن، در عصر انتظار، به صورتی مؤکدتر لازم است شیعه باید با رفتار انسانی، و اخلاق محمدی، و صفات عالی و فضائل جعفری، همواره مایه زینت و افتخار و آبروی ائمه طاهرین باشد، نه مایه ننگ آنان. باید طوری باشد که ائمه بتواند به شیعیان خود افتخار کنند. و این رعایت، در دوران غیبت امام، به احترام امام، واجب تر است.

6- بعد آمادگی نظامی
مسلمان باید همیشه آمادگی نظامی و نیروهای سلحشوری داشته باشد، تا به هنگام وقوع طلوع طلایع حق، به صف پیکار گران رکاب مهدی (ع) بپیوندد، و در آن نبرد بزرگ حق و باطل، حماسه آفریند، و کمک رساند، و حضور فعال داشته باشد. امام صادق (ع) می فرماید: «لیعد احد کم لخروج القائم، ولوسهما فان الله اذا علم ذالک من نیبته رجوت لان ینسی فی عمره حتی یدرکه ویکون من اعوانه و انصار؛ باید هر یک از شما برای خروج قائم اسلحه تهیه کند؛ اگر چه یک نیزه. چون وقتی خداوند ببیند کسی به نیت یاری مهدی اسلحه تهیه کرده است، امید است عمر او را دراز کند تا ظهور را درک نماید و از یاوران مهدی باشد [یا برای این آمادگی، به ثواب درک ظهور برسد.]»
و در گذشته شیعیان به این امر توجه بیشتر داشته اند، تا جایی که برخی اسلحه در خانه نگاه می داشته اند، و اینچنین آماده شرکت در استقرار عدل بزرگ بوده اند.