انقلاب درونی سرآغاز کار پیامبران

در مورد هدف پیامبران که چیست، آیا هدف اولی و اصلی اقامه عدل و قسط است، یا هدف اولی برقراری پیوند ایمان و معرفت میان بنده و خدا، و یا هر دو یعنی پیغمبران از نظر هدف "ثنوی" هستند و یا شق دیگری در کار است، پیامبران نه آنچنان که برخی متصوفه می پندارند تمام همت خود را برای اصلاح انسان در این جهت مصروف می کنند که او را از درون آزاد سازند، یعنی پیوند او را با اشیاء قطع کنند، و نه مانند برخی مکتب های مادی تعدیل و اصلاح روابط بیرونی را برای تعدیل و اصلاح روابط درونی کافی می دانند.
قرآن کریم در آن واحد و در یک جمله می گوید: «تعالوا الی کلمة سواء بیننا و بینکم أن لانعبد الا الله و لانشرک به شیئا و لایتخذ بعضنا بعضا أربابا من دون الله»؛ «بیایید بر سر سخنی که میان ما و شما مشترک است بایستیم که جز خدا را نپرستیم و کسی را با او شریک نکنیم و هیچ کس از ما دیگری را به جای خداوند صاحب اختیار نگیرد.» (آل عمران/64)
اما سخن در این است که آیا پیغمبران کار خود را از درون آغاز می کنند یا از بیرون؟ آیا اول دست به انقلاب درونی از راه تولید عقیده و ایمان و شور معنوی می زنند و مردمی را که انقلاب توحیدی فکری احساسی عاطفی یافته اند برای توحید اجتماعی و اصلاح اجتماعی و برقراری عدل و اقامه قسط می شورانند، یا اول با فشار آوردن روی اهرم های مادی یعنی توجه دادن به محرومیت ها و مغبونیت ها و استضعاف شدگی ها مردم را به حرکت می آورند و شرک اجتماعی و تبعیض اجتماعی را از میان می برند آنگاه در جستجوی ایمان و عقیده و اخلاق بر می آیند؟
اندک مطالعه و توجهی به روش پیامبران و اولیای خدا نشان می دهد که پیامبران بر خلاف مصلحان و یا مدعیان اصلاح بشری از فکر و عقیده و ایمان و شور معنوی و عشق الهی و تذکر به مبدأ و معاد آغاز می کنند. ترتیب سوره ها و آیه های نازل شده قرآن که از چه مسائلی شروع شده و همچنین مطالعه سیره پیامبر اکرم (ص) که در سیزده سال مکه به چه مسائلی پرداخت و در ده سال مدینه به چه مسائلی پرداخت، کاملا روشنگر مطلب است.