دستور خداوند برای مقدار شب زنده داری

این «قم اللیل الا قلیلا» (بپاخیز شب را مگر کمی)، که خطاب به پیامبر (ص) است، در آیه بعد بیشتر توضیح داده شده است. بپاخیز مگر کمی، چگونه؟ کمی از شب، نسبت به نوع کاری که می خواهد صورت بگیرد، خیلی متفاوت است. یک وقت ما از اول شب تا آخر شب را حساب می کنیم می گوییم از اول غروب تا اول طلوع صبح. بعد بگوییم کم یا زیاد؟ اگر از نصف کمتر باشد کم است، اگر نصف باشد برابر است و اگر بیشتر باشد، دیگر قلیل هم نمی شود گفت، باید گفت کثیر و یک وقت نسبت به زمان خوابیدن در نظر می گیریم، به حسب آنچه که معمولا مردم می خوابند. چون معمولا مردم مثلا هفت ساعت در شب می خوابند اگر کسی پنج ساعت بخوابد می گویند شب کم خوابید، یعنی نسبت به آنچه که دیگران می خوابند او کم خوابید.

آیه بعد موضوع را توضیح می دهد که ''قم اللیل الا قلیلا'' یعنی چه؟ می فرماید: نصفه یعنی منظور از این دستور که «شب را بپاخیز مگر کمی از شب را»، این است که نیمی از شب را بپاخیز. ''او انقص منه قلیلا'' یعنی این مقدار یک حد مشخص و معینی که به اصطلاح معروف مو، لای درزش نرود نیست، مقصود آن حدود است: ''نصفه او انقص منه قلیلا'' نصف آن یا چیزی از نصف کمتر. او زد ''علیه''؛ یا چیزی از نصف بیشتر. پس کأنه این جور می شود که در حدود نیمی از شب را بپاخیز و نخواب. ''قم اللیل الا قلیلا ''که توضیحش آیه بعد است: نصفه او انقص منه قلیلا او زد علیه، نیمی از آن یا از نیم چیزی کمتر یا چیزی بیشتر.