نمونه ای از تعبیر خوابهای ابن سیرین

یکی از اشخاصی که در تعبیر خواب شهرتی بسزا دارد ابن سیرین است. او عملا از راه تحلیل رویا به روانکاوی دست زد و حقایق نهفته بسیاری را از این راه آشکار نمود. اسمش محمد و معاصر با حسن بصری بوده و سیرین پدرش شغل مسکری داشته است. قبل از آنکه چند نمونه از تعبیر رویا را در اسلام از نظر روانکاوی بیان کنیم دو نکته را لازم است یادآور شویم:  اول آنکه عواطف مذهبی و فرهنگ عمومی اقوام و ملل جهان با یکدیگر متفاوت است، احساسات یک فرد مسلمان آشنای با تعالیم قرآن مجید با یک ژاپونی بودائی مذهب فرق دارد. قهرا صورت خواب یک فرد مسلمان اغلب آمیخته با عواطف اسلامی و احساسات ملی او خواهد بود و رویای یک بودائی ژاپونی در صورت های مناسب با اعتقادات ملی و مذهبی او ظاهر خواهد شد. معبر زمانی قادر است رویا را به درستی تعبیر نماید و به ضمیر باطن پی ببرد که از عواطف مذهبی و فرهنگ ملی کسی که خواب دیده آگاه باشد به همین جهت معبرین اسلامی اغلب خواب های مسلمین را بوسیله آیات قرآن مجید و روایات مذهبی که تکیه گاه عواطف عمومی بوده تعبیر و تفسیر می کردند. دوم آنکه اغلب اوقات درک وجدانی قبح، و نفرات اجتماعی یا ادب و اخلاقی عمومی، اجازه نمی دهد محتویات ضمیر بصورت واقعی خود در خواب ظهور کند لذا افکار پنهانی با لباس های مختلف و به صورت کنایه و رمز در عالم رویا ظاهر می شوند. معبر باید به قدری پرفراست و باهوش باشد که از صورت ظاهر خواب که سراسر رمز و کنایه است واقع را درک کند و خواب را تعبیر نماید. در حدیث است: «لـــلــرویا کــنی و اســماء فــــکنـــوها بکـــناها و اعتـــبروها باسمائها»، خواب ها کنیه ها و اسم هائی دارند، برای تفسیر و تعبیر رویا باید از آنها به طور صحیح استفاده کرد. اینک چند رویا:

1- «قال رجل لـــعلی بن الحســین (ع) رایت کـــانی ابول فی یدی قال تحتک محــرم فنـــظروا فــاذا بیـــنه و بـــین امــرا اتــه رضاع»، مردی به حضرت سجاد (ع) عرض کرد خواب دیدم مثل اینکه در دست خود ادرار می کنم. حضرت فرمود زنی که در خانه داری و با او همبستر میشوی با تو محرم است. تحقیق کردند معلوم شد زن، خواهر رضاعی شوهر است! در این خواب دست که عضو بدن است کنایه از خواهر که عضو خانواده است آمده و ادرار بجای منی. امام (ع) در مقام تفسیر خواب، ادرا در دست را به آمیزش با محرم تفسیر کرده است. اگر مرد می دانست که زنش خواهر او است و خائنانه با او ازدواج کرده است تعبیر خواب روانکاوی و آشکار کردن ضمیر پنهان است و اگر نمی دانست این رویا الهام است.

2- مردی حضور حضرت صادق (ع) شرفیاب شد. عرض کرد یا ابن رسول الله در خواب دیدم مثل اینکه در خارج شهر کوفه هستم، در نقطه ای که می دانم کجا است. مردی دیدم که از چوب تراشیده شده و بر اسب چوبی سوار است و شمشیر براق خود را جولان می دهد و من در شدت وحشت و ترس او را تماشا می کنم. حضرت فرمود: تو قصد داری مردی را در امر زندگیش گول بزنی. از خدائی که تو را آفریده و سپس می میراند بترس. مرد به حضرت عرض کرد شهادت می دهم که دانش را از معدن علم فرا گرفته ای. اینک شما را از تقصیری که برای رویای من نمودی آگاه می کنم، یکی از همسایگان من متاع خود را نزد من برای فروش آورده بود. چون غیر از من کسی طالب آن متاع نیست تصمیم داشتم به قیمت خیلی نازلی از او خریداری کنم.

3- زنی نزد ابن سیرین آمد، گفت در خواب دیدم مثل اینکه تخم مرغ زیر چوب می گذارم و جوجه بیرون می آید. ابن سیرین گفت وای بر تو، از خدا بترس و از عملت استغفار کن. تو زنی هستی که زنان و مردان زناکار را برای گناه و بی عفتی به هم می رسانی! کسانی که از این تعبیر متعجب شده بودند از ابن سیرین پرسیدند روی چه اساسی خواب زن را چنین تعبیر کردی. گفت از قرآن استفاده کردم که درباره زنان فرموده است: «کــــانــــهن بـــیض مکنــــون» و درباره منافقین فرموده است: «کـــانـــهم خشــب مســنده». تخم مرغ کنایه از زنان زناکار و چوب کنایه از مردان منافق و گناهکار است و جوجه ها فرزندانی هستند که در اثر زنا متولد می شوند. مطلب همان طور بود که ابن سیرین گفته بود و راز پنهانی زن در اثر خوابی که دیده بود آشکار شد!

4- مردی نزد ابن سیرین آمد و گفت خواب دیدم تخم مرغ پخته را پوست می کنم، زرده اش را می اندازم و سفیده اش را می خورم. ابن سیرین به حضار مجلس گفت این مرد قبور موتی را می شکافد و کفن آنها را می دزدد. پرسیدند از کجا چنین تعبیر می کنی. جواب داد:  تخم مرغ قبر است، شکستن پوست شکافتن قبر است، زرده بجای میت و سفیده کفن او است که بر او پیچیده اند. میت را می اندازد و کفن را می برد و پول آن را می خورد. خیانت پنهانی مردی که شبانه قبور را می شکافد و کفن موتی را می دزدد به صورت رویا با تغییر شکل از ضمیر باطن او خارج شده است. ابن سیرین روانکاو هوشمند و توانا با تفسیر و تعبیر آن رویا، راز مخفی را آشکار کرد!

5- مردی با خرجینی که در دست داشت به مجلس ابن سیرین آمد. گفت خواب دیدم مثل اینکه در کوچه های تنگ راه را به سختی بر مردم می بندم و عبور و مرور را قطع می کنم. ابن سیرین با تعجب از او پرسید تو خودت این خواب را دیده ای؟ جواب داد بلی. به حضار مجلس گفت: گمان می کنم کسی که بچه ها را در این شهر خفه می کند این است و شاید در خرجین او اسباب خفه کردن باشد. برخاستند، خرجینش را گشتند، دیدند همان طور که ابن سیرین حدس زده بود ریسمان و حلقه خفه کردن در آن است، دستگیرش نمودند و تسلیم  حکومتش کردند!

6- مردی با ابن سیرین گفت: در خواب دیدم با موشی مقاربت نمودم و از فرج وی خرمائی پدید آمد. ابن سیرین گفت چنین می فهمم که زن زناکاری را به عقد خود در آورده ای. گفت بلی. گفت آن زن حامله است، تو را مژده می دهم که از وی فرزند شایسته و پاکی بوجود می آید!

7- مردی به ابن سیرین گفت: خواب دیدم پای درخت زیتون روغن زیتون آب می دهم. ابن سیرین حرکتی کرد و نشست، با نگرانی پرسید زنی که در منزل با او هم بستر می شوی کیست؟ جواب داد کنیزی است که خریداری کرده ام. ابن سیرین گفت می ترسم او مادرت باشد. پس از تحقیق معلوم شد همان طور است که ابن سیرین گفته و او با مادر خود می آمیزد! در این خواب دو احتمال است: اگر مردی که خواب دیده دانسته با مادر خود هم بستر می شده خوابش جلوه ای از ضمیر باطن او بوده و ابن سیرین با تفسیر آن خواب جرم پوشیده ای را آشکار کرده است. و اگر واقعا نمی دانسته که کنیز خریداری شده مادر او است، باید گفت آن رویا الهام است.

8- مردی نزد ابن سیرین آمد، گفت در خواب دیدم خروسی در خانه من چند جو برچید. ابن سیرین گفت: اگر از خانه تو چیزی به سرقت بردند به من مراجعه کن. پس از چند روز آمد و گفت: فرشی از خانه من دزدیده اند. ابن سیرین گفت موذن برده است. آن مرد نزد موذن رفت، فرش خود را مطالبه کرد و با او درآویخت و مال خود را از او پس گرفت. این خواب از دو امر پنهانی خبر داده است: یکی وقوع سرقت و دیگر تعیین سارق. رسول اکرم (ص) درباره رویا دستور دقیقی داده است: «لا تقــصها الا علی واد اوذی رای»، «خواب خود را یا برای دوست صمیمی خود نقل کن یا برای کسی که علم تعبیر می داند»، اما دوست تو اگر علم تعبیر ندارد و زبان خواب را نمی فهمد لااقل در تفسیر  رویا خاطره بدی در تو اینجا نمی کند و باعث تبرگی روانت نمی گردد: «ان لم یکن عالــما بالــعبارة لم یعجل بما یـغمک». اما کسی که علم تعبیر می داند از خواب تو به ضمیر باطنت پی می برد و افکار درونیت را می فهمد، شاید از این راه به تو نصیحت و اندرزی گوید و از گناهی که محرمانه به آن آلوده هستی بر کنارت نماید.