کتاب شرح تائیه دعبل خزاعی

به نظم آرنده این قصیده تائیه، شاعر نامدار عرب دعبل بن علی بن رزین خزاعی (148- 246 هـ) است.
شارح این اثر علامه محمد باقر مجلسی است که این اثر خود را ترجمه نامیده است و هدف او آن بوده که قصیده دعبل را برای عامه فارسی زبانان به زبان ساده ترجمه نماید. به همین جهت اگر در ترجمه شعری احتمال دیگری نیز وجود داشته باشد جای ایرادی به شارح نیست چه این امر باعث تطویل می شده که با هدف شارح مغایر بوده است. شارح در آغاز شرح می گوید این قصیده را به درخواست شاه سلطان حسین صفوی به رشته تحریر در آورده و در نظر دارد که قصیده فرزدق و یکی از قصائد سید حمیری را در مدح اهل بیت نیز ترجمه و به آن ملحق کند. شارح در این دفتر به دو اثر دیگر خود اشاره می کند، یک بار به بحارالانوار و سه بار به حیوة القلوب.

معرفی اجمالی شارح
علامه ملا محمدباقر مجلسی در دارالسلطنه اصفهان متولد شد. تولد ایشان در خانواده ی علم و فضیلت و در عصر مرجعیت میرداماد فقیه و فیلسوف نامی اتفاق افتاد. علامه مجلسی در اواسط نیمه دوم سده ی یازدهم هجری و ده سال اول سده ی دوازدهم مشهورترین دانشمند فقیه و محدث نامی شیعه امامی، و شیخ الاسلام اصفهان و سرآمد علمای آن شهر عالم پرور بوده است. علامه سومین پسر ملا محمدتقی مجلسی است که او نیز از مفاخر علمای شیعه است و در اواخر حکومت صفویه با پشت کار فوق العاده و حوصله پر توانش توفیق یافت از راه تألیف و تصنیف کتابها و تدریس علوم و فنون اسلامی و تعلیم و تربیت شاگردان بسیار و اداره امور دینی شیعیان عصر خویش، آن چنان خدمت مثبت و سازنده ای به مردم مسلمان و شیعه ایران کند که هیچ مرجع روحانی دیگری چنین توفیقی نیافته است.
بیشتر تحصیلات او در علوم دینی در خدمت پدر بزرگوارش بود و از دیگر استادان او می توان به ملا محمد صالح مازندرانی که شوهر خواهرش بود، ملا حسنعلی شوشتری، میرزا رفیع الدین طباطبائی نائینی، شیخ عبدالله بن شیخ جابر عاملی، ملا محسن فیض کاشانی، سید میرزای جزائری و... اشاره کرد و از شاگردان علامه مجلسی می توان به سید نعمت الله جزایری، میر محمد صلح خاتون آبادی، حاج محمد اردبیل، میر محمدحسین خاتون آبادی، ملا محمد مجلسی (پسر عموی علامه) و... اشاره کرد. علامه مجلسی دو همسر داشته است که از همسر اول صاحب یک پسر و دو دختر شد و از همسر دوم خود صاحب یک پسر و یک دختر شد. گفته شده که علامه همسر سومی هم داشته که از آن صاحب دو پسر و دو دختر شد. علامه در شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان سال 1110 هـ.ق در اصفهان شهر خود به جهان باقی شتافت. ایشان را در کنار مسجد جامع، پایگاهش و نزدیک خانه اش، جنب پدر علامه اش ملا محمدتقی مجلسی مدفون کردند. آرامگاه او در کنار مسجد جامع اصفهان واقع است.

ساختار بندی کتاب:
مقدمه در بیان نسب و برخی از احوال دعبل است.
فصل اول در بیان سندها و اخبار متعده که متعلق به قصیده دعبل است.
مطلع اول: شامل 27 بیت – مطلع دوم شامل 124 بیت