معنای زهد و ترک دنیا

تصور درباره زهد همان تصور درباره دنیاپرستی و ترک دنیا و اینجور معانی و مفاهیم است اگر چه این کلمه به این معنا در قرآن نیامده است ولی این قدر در سنت اسلامی، در کلمات پیامبر اکرم (ص) و در کلمات امام علی (ع) و سایر أئمه آمده است که نمی شود تردید کرد که یک معنی و مفهومی در اسلام مقدس شمرده شده است و مردم به سوی آن دعوت شده اند که آن معنی و مفهوم با لفظ زهد تعبیر شده است.
در ادبیات اسلامی یعنی در نظم و نثر اسلامی خواه در مظهر عربی و خواه در مظهر فارسی آن مسئله زهد زیاد مطرح شده است حالا باید ببینیم تصور و به عبارت دیگر طرز تفکر ما درباره زهد از نظر اسلام با توجه به شواهد و دلائل و تعلیماتی که قرآن کریم در این زمینه دارد، چگونه باید باشد. کلمه زهد در اصل معنی لغوی یعنی بی میلی، بی رغبتی اگر عرب کلمه زهد را در مورد بالخصوصی بکار ببرد معنی آن این است که فلان شخص به فلان شی ء رغبتی ندارد. زهد فیه، یعنی طبعا رغبت ندارد ولی قدر مسلم این است که زهدی که در تعالیم اسلام و در تعلیمات مسیحی و غیرمسیحی در مورد دنیا استعمال می کنند، اصطلاح خاصی است.

آیا زهد یعنی بی رغبتی طبیعی؟
زاهد کسی نیست که به حسب طبیعت به اشیاء بی رغبت است، مثل مریضی که به غذا میل ندارد یا آدمی که از شیرینی بدش می آید، میل به شیرینی ندارد، و یا مثل کسی که از نظر جنسی ناتوانی خاصی دارد، میل به زن ندارد یعنی مقصود از زاهد، کسی نیست که طبیعتا به حکم غریزه به امور دنیوی بی میلی دارد، بلکه زهد به صورت یک مفهوم اخلاقی ذکر می شود و زاهد یعنی کسی که به حسب طبیعت و غریزه، به لذت مادی رغبت دارد، ولی به خاطر هدفها و منظورهای بالخصوصی عمل و رفتارش مانند عمل مردم بی رغبت است؛ یعنی از چیزی که به آن میل و رغبت دارد بخاطر هدفی صرف نظر می کند. به عبارت دیگر توجه روحی و فکری به چیزی و آن را هدف فعالیت قرار دادن یک مطلب است و رغبت طبیعی مطلب دیگری است. زهد، بی اعتنائی به امور مورد رغبت طبیعی است، پس این را به حسب عرف زهد می گویند.