معنای ولایت در آیات قرآن

معنای ولایت در بسیاری از آیات قرآن مجید به دقت بیان شده است؛ مانند این آیه کریمه که ولایت را به لفظ نعمت تعبیر نموده است؛ میفرماید: «الذین قال لهم الناس إن الناس قد جمعوا لکم فاخشوهم فزادهم إیمـانا و قالوا حسبنا الله و نعم الوکیل* فانقلبوا بنعمة من الله و فضل لم یمسسهم سوء و اتبعوا رضوان الله و الله ذوفضل عظیم؛ همان کسانی که وقتی مردم به آنها گفتند: مشرکین در برابر شما گرد آمده اند پس از آنان بترسید، (به جای ترس) بر ایمانشان افزودند و گفتند: خداوند ما را بس است و نیکو حمایتگری است* در نتیجه با نعمت و تفضل خدا بازگشتند، بی آن که زیانی به آنها برسد و در پی رضای خدا بودند و خدا صاحب بخشش بیکران است» (آل عمران/ 174-173). شأن نزول این آیه در خصوص غزوه حمراء الاسد است که بلافاصله بعد از احد انجام گرفت.
و نیز از آیاتیکه دلالت بر معنای ولایت دارد در قرآن مجید این آیات است: «یثبت الله الذین ءامنوا بالقول الثابت فی الحیوة الدنیا و فی الاخرة و یضل الله الظـالمین و یفعل الله ما یشآء* ألم تر إلی الذین بدلوا نعمت الله کفرا و أحلوا قومهم دار البوار* جهنم یصلونها و بئس القرار؛ ثابت می دارد خدا کسانی را که ایمان آورده اند به گفتار ثابت در دنیا و آخرت و گمراه می نماید ستمکاران را و خدا هر چه بخواهد انجام می دهد* ای پیامبر! آیا ندیدی کسانی را که نعمت خدا را تبدیل به کفر کردند و قوم و پیروان خود را به جهنم افکندند* به همان جهنمی که وارد آن می شوند و بد منزلگاهی است برای آنان» (ابراهیم/ 29-27).

ثبات و توحید
مراد از گفتار ثابت در اینجا همان کلمه توحید است که در دنیا و در آخرت ثابت است؛ چون غیر از توحید هرچه باشد متزلزل است، هرچه باشد قابل رنگ و قابل تغییر است و قابل تردید و تأمل است. اما قول ثابت، در دنیا و آخرت قابل تغییر نیست، و این درجه از توحید که برای بنده خدا ظهور پیدا کند، ملازم با از دست دادن اختیار شخص و سپردن اختیار به دست رب الارباب است؛ و اینست معنای ولایت. بعد میفرماید: آیا ندیدی کسانی که این ولایت را که نعمت خداست نپذیرفتند و توحید را قبول نکردند و در نتیجه به أنانیت و شخصیت خود متکی بوده و حاضر نشدند که مدبر امور خود را پروردگار جهانیان قرار دهند، و در نتیجه به خدای تعالی کافر شدند و آن نعمت را مبدل به کفر نمودند، که در نتیجه محل و منزلگاه چنین افراد مستکبری دار البوار و جهنم سوزان خواهد بود. پس تمام افرادی که دارای مقام ولایت باشند از دستبرد شیطان خارج بوده و از مراحل سکرات و قبر و برزخ و قیامت گذشته اند، و در اثر مجاهده با نفس اماره تمام این مراحل را در دنیا طی کرده اند و در هنگام مرگ بدون حساب و کتاب در بهشت های موعود از ناحیه رب ودود مأوی خواهند گرفت.