تحقق صراط مستقیم در امیرالمؤمنین از نظر احادیث
حدیثی است که از علی بن إبراهیم قمی در تفسیرش از حضرت صادق (ع) آمده است که حضرت در تفسیر آیه: «و أن هـذا صراطی مستقیما فاتبعوه و لا تتبعوا السبل؛ و اینست راه من که مستقیم است، پس از آن پیروی کنید و از راههای دیگر پیروی نکنید» (انعام/ 153) فرموده است: «الصراط المستقیم، الإمام. و لا تتبعوا السبل، قال: یعنی غیرا الإمام. فتفرق بکم عن سبیله، یعنی تفرقوا و تختلفوا فی الإمام؛ صراط مستقیم، امام است. و مراد از راههای دگر که نباید پیروی شود غیر امام است. و معنای اینکه شما را از راه خدا باز میدارد اینستکه غیر امام متفرق شدند و متشتت گردیدند و در امام دچار اختلاف شدند» (غایة المرام، ص 434 باب 209).
دوم: حدیثی است از محمد بن حسن صفار در بصائر الدرجات که با اسناد خود از ابوحمزه ثمالی از حضرت صادق (ع) روایت میکند که درباره گفتار خدا پرسیدم: «أن هـذا صراطی مستقیما فاتبعوه»، مراد از راه چیست؟! حضرت فرمود: «هو والله علی، هو والله الصراط والمیزان؛ سوگند به خدا که مراد از صراط مستقیم علی است، سوگند به خدا که علی صراط است و علی میزان اعمال است» (غایة المرام، ص 434 باب 210).
سوم: حدیثی است که محمدبن مسعود عیاشی با اسناد خود از برید عجلی از حضرت صادق (ع) روایت میکند که «حضرت صادق (ع) به برید عجلی در تفسیر این آیه شریفه که میفرماید: و اینست راه راست من که باید از او پیروی کنید! و از راههای دیگر پیروی مکنید که شما را از راه خدا باز میدارند، فرمودند: آیا میدانی که خداوند از صراط مستقیم چه چیزی را منظور داشته است؟!
برید گوید: عرض کردم: نمیدانم.
حضرت فرمودند: مراد ولایت علی بن أبیطالب و اوصیای بعد از آن حضرت است.
فرمودند: آیا میدانی مراد از آن کسی که باید از او پیروی کرد چیست؟
فرمودند: مراد خداوند علی بن أبیطالب است.
فرمودند: آیا میدانی مراد از آن راههائی را که نباید از آن پیروی کرد که انسان را از راه خدا باز میدارد کدام است؟!
عرض کردم: نمیدانم!
فرمودند: مراد و منظور خدا ولایت فلان و فلان است.
فرمودند: آیا میدانی که مراد از راهی که باید از آن پیروی کرد، و در صورت پیروی از راههای دیگر انسان را از پیروی از آن راه باز میدارد کدام راه است؟
فرمودند: خداوند از آن، راه علی (ع) را قصد کرده است.»
در تفسیر آیه شریفه: «أفمن یمشی مکبا علی وجهه أهدی أمن یمشی سویا علی صراط مستقیم؛ پس آیا آن که نگون سار بر صورت خویش می رود هدایت یافته تر است یا آن کسی که راست قامت بر راه راست می رود؟ (ملک/ 22)، در غایة المرام وارد است که مراد از صراط مستقیم در آن علی بن أبیطالب است. و ما از طریق خاصه یک روایت از آن را می‌آوریم: محمدبن یعقوب کلینی از امام موسی بن جعفر (ع) روایت میکند که: «محمدبن فضیل گوید: از حضرت درباره این آیه که میگوید: آیا کسی که به روی خود بر زمین افتاده و بدین قسم راه میرود بهتر راه پیدا میکند، یا آنکه مستوی القامه و استوار بر راه راست ایستاده و راه میرود؟ پرسش کردم. حضرت فرمودند: خداوند مثلی میزند: کسی که از ولایت علی بن أبیطالب انحراف جوید، مانند کسی است که به رو افتاده و بدین حال راه میرود، و ابدا راه را نمی‌یابد و به جائی پی نمی‌برد؛ و قرار داده است کسی را که از علی بن أبیطالب پیروی کند، مرد صحیح و استواری که ایستاده راه میرود و در راه راست قدم میگذارد، و راه را مییابد و مقصد را ادراک میکند. و صراط مستقیم، امام علی (ع) است».
منابع :
سید محمد حسینی تهرانی- معادشناسی 8- صفحه 73-77