خصوصیات زیبایی معقول از نظر شهید مطهری

باید دانست که زیبایی ها فقط مربوط به غریزه جنسی نیست، در همه محسوسات این عالم هست، منحصر به محسوسات این عالم نیز نیست، مربوط به معانی فکری هم هست، از این بالاتر هم وجود دارد و آن زیبایی معقول است، یعنی زیبایی که فقط عقل انسان آن را درک می کند، نه حس انسان آن را درک می کند و نه قوه خیال انسان، در یک اوج و مرتبه ای بالاتر است و به آن می گویند زیبایی عقلی یا حسن عقلی. نقطه مقابل، زشتی عقلی یا نا زیبایی عقلی است.
اصلا بحث ما از همین جا شروع شد که ما پاره ای از کارهای بشر را می بینیم که با کارهای عادی و طبیعی او متفاوت است. کارهای طبیعی و عادی بشر کارهایی است که ستایش ها و آفرین ها و تحسین ها را بر نمی انگیزد. ولی پاره ای از کارهاست که شکوه و عظمت و جلال دارد، جمال و زیبایی دارد، در مقابل خودش تواضع و خشوع و تحسین می آفریند و واقعا هم این جور است. کیست که ببیند انسانی خود را فدای نجات جامعه خودش می کند، برای خود مشقت می خرد که به دیگران آسایش برساند و تحسینش نکند؟!
قرآن کریم درباره پیغمبر اکرم (ص) می فرماید:
«لقد جاءکم رسول من أنفسکم عزیز علیه ما عنتم حریص علیکم بالمؤمنین رؤوف رحیم»؛ «همانا شما را پیامبری از خودتان آمد که رنج و زیانتان بر او گران است، به (هدایت) شما اصرار دارد و به مؤمنان دلسوز و مهربان است.» (توبه/128)
پیامبری از جنس خود شما برای شما آمده است. یک خصوصیت او این است که بدبختی ها و «عنت» های شما، مشقت ها و ناراحتی هایی که شما گرفتارش هستید و خودتان در اثر جهالت و نادانی و یا چیز دیگر درک نمی کنید و ناراحت نیستید (بر او ناگوار است).
در نهایت بدبختی و خودتان درک نمی کنید ولی، عزیز علیه بر او ناگوار است، او ناراحتی اش را تحمل می کند، او رنجش را می برد، رنج ناراحتی تو را. بدیهی است این امر تقدیس و عظمت و شکوه دارد.