اعمال و سنتهای روز غدیر خم

روزهاى سرنوشت ساز ملى و عیدهاى شادى بخش و نشاط آفرین دینى در نظرگاه جامعه ها و تمدن هاى زنده و آگاه، هر کدام داراى شکوه و اهمیت و ارزش ویژه اى است و مردم خردمند و خردورز و آگاه به تناسب نقش هر یک از این روزهاى تاریخى در نجات و رستگارى و آزادى و رشد معنوى و اجتماعى آن جامعه و مردم، از دیرباز بر اساس راه و رسم مذهبى و ملى، مردمى و یا منطقه اى بدان روزها و عیدها بها مى دهند و فرا رسیدن آن ها را گرامى مى دارند و روز شکوهبار غدیر و یا عید غدیر از دیرباز در نظر خدا و پیامبرش و نیز خاندان وحى و رسالت و توحیدگرایان و مسلمانان از ارزش و اهمیت وصف ناپذیرى بهره ور بوده و همواره به آن سخت بها مى دهند و آن را برترین و پرشکوه ترین عید مذهبى و دینى مى نگرند. از نظر آفریدگار هستى اهمیت این روز بزرگ به خاطر آن است که در این روز سرنوشت ساز به فرمان او، پیام آورش مدال شکوه و افتخار پیشوایى و رهبرى راستین را بر سینه على (ع) نشاند و تاج معنوى خلافت را بر سر سرفراز او نهاد و او را به عنوان امیر و امام و سررشته دار دین و دنیاى مردم برگزید و به همین منظور فرشته وحى با پیام او به پیام آورش فرمود آمد، و ضمن تسلیم گرم ترین تبریک و تهنیت خدا به پیامبر و مردم توحیدگرا این آیه را آورد که: هان اى مردم، امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خویشتن را بر شما تمام گردانیدم و اسلام را براى شما به عنوان آیین جاودانه برگزیدم: «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتى و رضیت لکم الاسلام دینا؛ امروز (روز غدیر خم) دین شما را به حد کمال رساندم و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را بعنوان دین براى شما پسندیدم» (مائده/ 3).

عید غدیر در سیره اهل بیت (ع)
سابقه غدیر و عیدگرفتن این روز مقدس، به زمان پیامبر اکرم (ص) مى رسد. از نظر پیامبر اهمیت این روز پر شکوه تا آنجایى است که حافظ ابوسعید در کتاب خویش شرف المصطفى از احمدبن حنبل و از ابوسعید خدرى آورده است که: «انه قال (ص) -یوم الغدیر- هنئونى، ان الله تعالى خصنى بالنبوة و خص اهل بیتى بالإمامة؛ آن پیشواى بزرگ در روز عید غدیر مى فرمود: هان اى مردم، اینک به من تبریک بگویید، چرا که خداى پرمهر در این روز بزرگ، هم نعمت بزرگ رسالت را به من ارزانى داشت و هم مقام والاى امامت راستین را به خاندانم» و درست در این راستا بود که یاران پیامبر، از جمله عمر و ابوبکر پیش آمدند و به امیر والایى ها تبریک گفتند و تصریح کردند که: «و عمر یهنئى علیا بقوله: «طوبى لک» او: «بخ بخ»، او «هنیئا لک»، اصبحت مولاى و مولى کل مؤمن و مؤمنة؛ خوشا به حالت، چقدر پرشکوه و زیباست برایت اى على! هان اى امیر مؤمنان! گوارا باد که اینک مولا و سررشته دار ما و هر زن و مرد توحیدگرا و با ایمانى شده اى و خدا و پیامبرش تو را به این مقام بلند و پرشکوه برگزیده اند».
از ششمین امام نور، امام صادق (ع) آورده اند که پیامبر در اهمیت این روز بزرگ فرمود: «یوم غدیر خم افضل اعیاد أمتى، و هو الیوم الذى امرنى الله بنصب اخى على بن ابى طالب علما لأمتى یهتدون به من بعدى، و هو الیوم الذى اکمل فیه الدین، و أتم على أمتى فیه النعمة، و رضى لهم الاسلام دینا؛ روز پر شکوه غدیر از برترین عیدهاى مذهبى براى جامعه و امت من است، چرا که در این روز پر برکت بود که خدا به من فرمان داد تا برادرم على (ع) را به رهبرى راستین امت خویش برگزینم و به مردم روشنگرى کنم که پس از من از او پیروى نمایند و نیز در این روز بود که خداى فرزانه دین خود را کامل و نعمت خویش را بر امت من تمام گردانید و خشنود گردید که دین آنان اسلام باشد و خودشان مسلمان واقعى».
در دوران ائمه دیگر نیز این سنت دینى ادامه داشته و امینان وحى الهى، همچون امام صادق (ع) و امام رضا (ع) آن را آشکار ساخته و یادش را گرامى و زنده نگه مى داشتند. پیش از آنان نیز، امیرالمومنین (ع) احیاگر این عید بود. رمز عید بودن غدیر نیز، کمال دین و اتمام نعمت در سایه تداوم خط رسالت در شکل و قالب امامت بود. به فرمان پیامبر خدا (ص) مسلمانان مامور شدند ولایت را به صاحب ولایت تبریک گویند و با آن حضرت بیعت کنند. رسول خدا نیز بر این نعمت الهى شادمانى کرد و فرمود: «الحمدلله الذى فضلنا على جمیع العالمین». آیه قرآن که به صراحت، این روز را روز اکمال دین و خشنودى پروردگار از این واقعه و این تعیین وصى دانسته، رمز دیگرى از عید بودن غدیرخم است. فرخندگى این روز و عظمت این مراسم و عید بودن غدیر، در آن روز و لحظه بر همگان روشن بود. این نکته را حتى طارق بن شهاب مسیحى که در مجلس عمربن خطاب حضور داشت، فهمیده بود که گفت: اگر این آیه «الیوم اکملت لکم دینکم...» در میان ما نازل شده بود، روز نزول آیه را عید مى گرفتیم. هیچ یک از حاضران نیز حرف او را رد نکردند. خود عمر نیز سخنى گفت که به نوعى پذیرش حرف او بود.

عید گرفتن غدیر
غدیر، تنها نه به عنوان روزى تاریخى، بلکه به عنوان یک عید اسلامى مطرح است. عید بودن آن نیز، مراسم و سنتهاى خاصى را مى طلبد و نه تنها باید آن را عید دانست، بلکه باید آن را عید گرفت و به شادمانى پرداخت و به عنوان تعظیم شعائر دینى، آن را بزرگ داشت و بر شکوه آن افزود، تا ارزشهاى نهفته در این روز عظیم، همواره زنده بماند و سیره معصومین (ع) احیا گردد. همه این ویژگیها براى این روز بزرگ، موقعیتى والا و ارزشمند پدید آورد، آنچنان که رسول خدا (ص) و ائمه هدى و مومنانى که پیرو آنان بودند، از موقعیت این روز شادمان بودند. مقصود ما از عیدگرفتن این روز نیز همین است. خود حضرت رسول نیز به این نکته اشاره و تصریح فرموده است، از جمله در روایتى که مى فرماید: «روز غدیرخم، برترین اعیاد امت من است، روزى است که خداى متعال مرا فرمان داد تا برادرم على بن ابیطالب را به عنوان پرچمى هدایتگر براى امتم تعیین کنم که پس از من به وسیله او راهنمایى شوند، و آن، روزى است که خداوند در آن روز، دین را کامل ساخت و نعمت را بر امتم به کمال و تمام رساند و اسلام را به عنوان دین، برایشان پسندید».
کلام دیگر پیامبر (ص) که فرموده بود: «به من تهنیت بگویید، به من تهنیت بگویید» نیز نشان دهنده همین عید بودن روز غدیر در کلام حضرت رسول است. خود امیرالمومنین (ع) در ادامه خط پیامبر، این روز را عید گرفت و در سالى که روز جمعه با روز غدیر مصادف شده بود، در ضمن خطبه عید فرمود: «خداوند متعال براى شما مومنان، امروز دو عید بزرگ و شکوهمند را مقارن قرار داده است که کمال هر کدام به دیگرى است، تا نیکى و احسان خویش را درباره شما کامل سازد و شما را به راه رشد برساند و شما را دنباله رو کسانى قرار دهد که با نور هدایتش روشنایى گرفته اند و شما را به راه نیکوى خویش ببرد و به نحو کامل از شما پذیرایى کند. پس جمعه را محل گردهمایى شما قرار داده و به آن فراخوانده است، تا گذشته را پاک سازد و آلودگیهاى جمعه تا جمعه را بشوید، نیز براى یادآورى مومنان و بیان خشیت تقوا پیشگان مقرر ساخته است و پاداشى چند برابر پاداشهاى مطیعان در روزهاى دیگر قرار داده و کمال این عید، فرمانبردارى از امر الهى و پرهیز از نهى او و گردن نهادن به طاعت اوست. پس توحید خدا، جز با اعتراف به نبوت پیامبر (ص) پذیرفته نیست و دین، جز با قبول ولایت به امر الهى قبول نمى شود و اسباب طاعت خدا جز با چنگ زدن به دستگیره هاى خدا و اهل ولایت، سامان نمى پذیرد. خداوند در روز غدیر، بر پیامبرش چیزى نازل کرد که بیانگر اراده اش درباره خالصان و برگزیدگان است و او را فرمان داد که پیام را ابلاغ کند و از بیماردلان و منافقان هراس نداشته باشد و حفاظت او را عهده دار باشد....(تا آنجا که فرمود:) رحمت خدا بر شما باد! پس از پایان این تجمع، به خانه هایتان برگردید و به خانواده خود، وسعت و گشایش دهید و به برادران خود نیکى کنید و خداوند را بر نعمتى که ارزانى تان کرده، سپاس گویید. با هم باشید، تا خداوند هم متحدتان سازد، به یکدیگر نیکى کنید، تا خداوند هم الفت شما را پایدار کند، از نعمت الهى به یکدیگر هدیه دهید، آن گونه که خداوند بر شما منت نهاده و پاداش آن را در این روز، چندین برابر عیدهاى گذشته و آینده قرار داده است. نیکى در این روز، ثروت را مى افزاید و عمر را طولانى مى کند. ابراز عاطفه و محبت به هم در این روز، موجب رحمت و لطف خدا مى شود. تا مى توانید، در این روز از وجودتان خرج خانواده و برادرانتان کنید و در برخوردها و ملاقاتها ابراز شادمانى و سرور کنید...».

آیین عید غدیر و ائمه
ائمه اهل بیت (ع)، این روز را شناخته و شناسانده و آن را عید نامیدند و همه مسلمانان را به عید گرفتن آن دستور دادند و فضیلت آن روز و ثواب نیکوکارى در آن را بیان کردند. فرات بن احنف مى گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم: جانم فدایت! آیا مسلمانان عیدى برتر از عید فطر و قربان و جمعه و روز عرفه دارند؟ فرمود: آرى! با فضیلت ترین، بزرگترین و شریفترین روز عید نزد خداوند، روزى است که خدا دین را در آن کامل ساخت و بر پیامبرش محمد (ص) این آیه را نازل فرمود: «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتى و رضیت لکم الاسلام دینا». گفتم: آن کدام روز بود؟ فرمود: هرگاه یکى از پیامبران بنى اسرائیل مى خواست جانشین خود را تعیین کند و انجام مى داد، آن روز را عید قرار مى دادند. آن روز، روزى است که پیامبر اکرم (ص) على (ع) را به عنوان هادى امت نصب کرد و این آیه نازل شد و دین کامل گشت و نعمت خدا بر مومنان، تمام شد. گفتم: آن روز، کدام روز از سال است؟ فرمود: روزها جلو و عقب مى افتد، گاهى شنبه است، گاهى یک شنبه، گاهى دوشنبه، تا... آخر هفته. گفتم: در آن روز، چه کارى سزاوار است که انجام دهیم؟ فرمود: آن روز، روز عبادت و نماز و شکر و حمد خداوند و شادمانى است، به خاطر منتى که خدا بر شما نهاد و ولایت ما را قرار داد. دوست دارم که آن روز را روزه بگیرید.
حسن بن راشد از امام صادق (ع) روایت مى کند که: به آن حضرت عرض کردم جانم فدایت! آیا مسلمانان را جز عید فطر و قربان، عیدى است؟ فرمود: آرى اى حسن! بزرگتر و شریف تر از آن دو. پرسیدم: چه روزى است؟ فرمود: روزى که امیرالمومنین (ع) به عنوان نشانه راهنما براى مردم منصوب شد. گفتم: فداى شما! در آن روز چه کارى سزاوار است که انجام دهیم؟ فرمود: روزه مى گیرى و بر پیامبر و دودمانش درود مى فرستى و از آنان که در حقشان ستم کردند، به درگاه خدا تبرى مى جویى. همانا پیامبران الهى به اوصیاء خویش دستور مى دادند روزى را که جانشین تعیین شده، عید بگیرند. پرسیدم: پاداش کسى که آن روز را روزه بگیرد چیست؟ فرمود: برابر با روزه شصت ماه است. عبدالرحمان بن سالم نیز از پدرش روایت کرده که: از حضرت صادق (ع) پرسیدم: آیا مسلمانان غیر از جمعه، قربان و فطر، عیدى دارند؟ فرمود: آرى، عیدى محترم تر. گفتم: چه روز؟ فرمود: روزى که حضرت رسول (ص)، امیرالمومنین (ع) را به امامت منصوب کرد و فرمود: «من کنت مولاه فهذا على مولاه». عرض کردم: آن روز، چه روزى است؟ فرمود: به روزش چه کار دارى؟ سال در گردش است، ولى آن روز، هیجدهم ذیحجه است. پرسیدم: در آن روز شایسته است چه کارى انجام شود؟ فرمود: در آن روز، با روزه و عبادت و یادکردن محمد و آل محمد، خداوند را یاد مى کنید. همانا پیامبر اکرم (ص) توصیه فرمود که مردم این روز را عید بگیرند. پیامبران همه چنین مى کردند و به جانشینان خود وصیت مى کردند که روز تعیین جانشین را عید بگیرند.
امام صادق(ع) نیز روزه غدیرخم را برابر با صد حج و عمره مقبول نزد خداوند مى دانست و آن را عید بزرگ خدا مى شمرد. در خصال صدوق از مفضل بن عمر روایت شده که: به حضرت صادق (ع) عرض کردم: مسلمانان چند عید دارند؟ فرمود: چهار عید. گفتم: عید فطر و قربان و جمعه را مى دانم. فرمود: برتر از آنها روز هیجدهم ذیحجه است. روزى که پیامبر خدا (ص)، دست حضرت امیر (ع) را بلند کرد و او را حجت بر مردم قرار داد. پرسیدم: در این روز، چه باید بکنیم؟ فرمود: با آنکه هر لحظه باید خدا را شکر کرد، ولى در این روز، به شکرانه نعمت الهى باید روزه گرفت. انبیاى دیگر نیز این گونه به اوصیاى خود سفارش مى کردند که روز معرفى وصى را روزه بدارند و عید بگیرند.
در حدیث دیگرى در مصباح شیخ طوسى، امام صادق (ع) آن روز را روزى عظیم و مورد احترام معرفى کرده است که خداوند حرمت آن را بر مومنان گرامى داشته و دینشان را کامل ساخته و نعمت را بر آنان تمام نموده است و در این روز، با آنان عهد و میثاق خویش را تجدید کرده است. امام، غدیرخم را روز عید و شادمانى و سرور و روز روزه شکرانه دانسته که روزه اش معادل شصت ماه از ماههاى حرام (محرم، رجب، ذیقعده و ذیحجه) است. در حدیثى دیگر است که، حضرت صادق (ع) در حضور جمعى از هواداران و شیعیانش فرمود: آیا روزى را که خداوند، با آن روز، اسلام را استوار ساخت و فروغ دین را آشکار کرد و آن را براى ما و دوستان و شیعیانمان عید قرار داد، مى شناسید؟ گفتند: خدا و رسول و فرزند پیامبر داناتر است، آیا روز فطر است؟ فرمود: نه. گفتند: روز قربان است؟ فرمود: نه، هرچند این دو روز، بسیار مهم و بزرگند، اما روز فروغ دین از اینها برتر است، یعنى روز هیجدهم ذیحجه.
فیاض بن محمدبن عمر طوسى در سال 259 (در حالى که خودش 90 سال داشت) گفته است که حضرت رضا (ع) را در روز غدیر ملاقات کردم، در حالى که در محضر او جمعى از یاران خاص وى بودند و امام (ع) آنان را براى افطار نگاه داشته بود و به خانه هاى آنان نیز طعام و خلعت و هدایا، حتى کفش و انگشتر فرستاده بود و وضع آنان و اطرافیان خود را دگرگون ساخته بود و پیوسته فضیلت و سابقه این روز بزرگ را یاد مى فرمود.
محمدبن علاء همدانى و یحیى بن جریح بغدادى مى گویند: ما به قصد دیدار احمدبن اسحاق قمى (از اصحاب امام عسکرى (ع) در شهر قم به در خانه اش رفته، در زدیم. دخترکى آمد. از او درباره احمد بن اسحاق پرسیدیم. گفت: او مشغول عید خودش است، امروز عید است. گفتیم: سبحان الله! عید شیعیان چهارتاست: عیدقربان، فطر، غدیر و جمعه. این نیز نشان دهنده سیره عملى بزرگان شیعه، نسبت به این روز فرخنده است. امید است که جامعه شیعى، با اهتمام ورزیدن به عید ولایت و رهبرى، رشد خودشان را نشان دهند و با تکریم این حبل المتین استوار شیعه، دین خویش را نسبت به بنیادهاى اعتقادى ادا کنند. گفتنى است که روایات رسیده در این مورد بسیار است و به همین دلیل هم پیروان مذهب اهل بیت از دیرباز در عراق، ایران، هند، پاکستان، سوریه، لبنان و دیگر کشورها و شهرهاى کوچک و بزرگى که در آن زندگى مى کنند، این روز بزرگ را جشن مى گیرند و عید مى دانند و آن را گرامى مى دارند. در افریقا، به ویژه مراکش و مغرب عربى نیز در عصر فاطمیان و ادریسیان و سلسله هاى شیعه، این روز، سخت گرامى داشته مى شد و دولت و ملت جشن هاى پر شکوهى در آن روز بر پا مى داشتند.
به هر حال غدیر دریایى از معارف است. فقه، فرهنگ، کلام، اخلاق و تفسیر همه را دارد. روایات سى و شش عمل را در این روز مستحب شمرده اند. این تعداد عمل براى یک روز نشان از اهمیت، حساسیت و عظمت آن دارد. در اسلام براى هیچ روزى، هر چند بسیار مهم و مقدس، این تعداد حکم ارائه نشده است. در برخى از روزهاى مهم مانند فطر و قربان، عرفه و مباهله اعمال متعددى مستحب شمرده شده، ولى اگر همه آنها را به یکدیگر ضمیمه کنیم، با مستحبات غدیر برابرى نمى کنند. در هر زمینه اى عملى وارد شده، اعمالى جامع و بى کم و کاست؛ از عمل عبادى تا برنامه سیاسى همایش و طرح اقتصادى ایجاد مساوات همه در فقه غدیر گرد آمده است. گستردگى و غناى این اعمال چنان است که مى توان گفت در آینه فقه کامل غدیر، کمال دین تجلى یافته است و نیز براى اعمال آن فضیلتهاى منحصر بفرد قرار داده اند که در جاى دیگر به چشم نمى خورد و این حتى از فضیلتهاى ماه رمضان نیز بیشتر است. مرحوم میرزا جواد آقا تبریزى مى گوید: «فضیلتى که براى روز غدیر وارد شده نسبت به فضیلتهاى ماه رمضان زیادتر است».
اما چرا این حجم از اعمال را، با آن همه فضیلت، براى روز غدیر قرار داده اند؟ امام صادق (ع) در پاسخ بدین پرسش مى فرماید: «اعظاما لیومک؛ تا با این اعمال روز غدیر را بزرگ بدارى». این سخن امام ششم (ع) دو حقیقت را آشکار مى سازد: یکى اینکه باید روز غدیر را بزرگ داشت و دیگر اینکه بزرگداشت غدیر با انجام دادن اعمال ویژه این روز تحقق مى یابد. اعمال روز غدیر عبارت است از:

افطارى دادن
در میان اعمل روز غدیر افطارى دادن به مؤمن جایگاهى والا دارد. بر اساس روایات، در این عمل فضیلتى بزرگ نهفته است. امام على (ع) مى فرماید: «من افطر مؤمنا فى لیلة فکأنما افطر فئاما؛ کسى که مؤمن روزه دارى را در غدیر افطار دهد، مانند این است که ده فئام را افطار داده است». فردى پرسید: اى امیرمؤمنان (ع) فئام چیست؟ حضرت فرمود: صد هزار پیامبر (ص) و صدیق و شهید. آنگاه ادامه داد: پس چگونه خواهد بود فضیلت کسى که جمعى از مؤمنین و مؤمنات را تکفل کند. شبیه به این روایت، حدیثى از امام صادق (ع) نیز نقل شده است. بر اساس برخى از روایات امام رضا (ع) در روز غدیر گروهى را براى افطار نزد خود نگاه داشت.

برادر شدن
روز ولایت روز برادرى است و روز برادرى روز ولایت است؛ این دو با یکدیگر پیوندى ناگسستنى دارند و حلقه وصلشان ایمان است؛ زیرا از سویى ایمان با ولایت پا مى گیرد و از سوى دیگر اهل ایمان برادر یکدیگرند، «انما المؤمنون اخوة». به همین دلیل عقد برادرى یکى از آداب روز غدیر شمرده شده است. این عقد به صورت زیر است: یکى از دو نفر دست راست خود را بر دست راست دیگرى مى گذارد و مى گوید: «و اخیتک فى الله و صافیتک فى الله و صافحتک فى الله و عادهت الله و ملائکته و رسله و انبیائه و الائمة المعصومین (ع) على أنى إن کنت من اهل الجنة و الشفاعة و أذن لى بأن أدخل الجنة لا ادخلها الا و أنت معى؛ با تو در راه خدا برادر مى شوم، با تو در راه خدا راه صفا و صمیمیت در پیش مى گیرم، با تو در راه خدا دست مى دهم و با خدا، ملایکه، کتابها، فرستادگان و پیامبرانش و ائمه معصومین (ع) عهد مى بندم که اگر از اهل بهشت و شفاعت شده، اجازه ورود به بهشت یافتم، داخل آن نشوم مگر آنکه تو با من همراه شوى. آنگاه دیگرى مى گوید: «قبلت؛ قبول کردم». سپس مى گوید: «اسقطت عنک جمیع حقوق الاخوة ما خلا الشفاعة و الدعاء و الزیارة؛ جز شفاعت و دعا و زیارت، همه حقوق برادرى را ساقط کردم».

بیرازى جستن
امام صادق (ع) فرمود: «تبرى إلى الله عز و جل ممن ظلمهم حقهم؛ در روز غدیر از کسانى که به اهل بیت (ع) ستم کردند بیزارى مى جویى».

پوشیدن لباس پاکیزه و نو
امام صادق (ع) فرمود: «یحب ... أن یلبس المؤمن انظف ثیابه و افخرها؛ در روز غدیر لازم است مؤمن پاکیزه ترین و فاخرترین لباس خود را بپوشد». مرحوم میرزا جواد آقا تبریزى این عمل را از مستحبات مؤکد غدیر مى شمرد.

تبریک و تهنیت
تبریک و تهنیت از برجسته ترین آداب هر عیدى است. در اسلام نیز سنت تبریک و تهنیت در عید غدیر جایگاهى ویژه یافته است. پیامبر (ص) بر تبریک گفتن در این تأکید مى ورزید و به مردم مى فرمود: «هنئونى هنئونى؛ به من تهنیت بگویید، به من تهنیت بگویید». امام صادق (ع) شیوه تهنیت گفتن در روز غدیر را چنین آموزش داده است: وقتى یکدیگر را ملاقات کردید، بگویید: «الحمدلله الذى اکرمنا بهذا الیوم و جعلنا من الموفین بعهده الینا و میثاقه الذى واثقنا به من ولایة ولاة امره و القوام بقسطه و لم یجعلنا من الجاحدین و المکذبین بیوم الدین؛ سپاس خداى را که ما را به این روز گواهى داشت و ما را از مؤمنان و کسانى قرار داد که به پیمان و میثاقى که درباره والیان امرش و برپادارندگان قسط و عدالتش از ما گرفته است وفا کردیم و ما را از انکارکنندگان و تکذیب کنندگان رستاخیز قرار نداد». امام رضا (ع) فرمود که هنگام برخورد با یکدیگر بگویید: «الحمدلله الذى جعلنا من المتمسکین بولایة امیرالمؤمنین (ع)؛ سپاس خداى را که ما را از تمسک کنندگان به ولایت امیرمؤمنان (ع) قرار داده است».

تبسم
امام رضا (ع) فرمود: «... و هو یوم التبسم فى وجوه الناس من اهل الایمان فمن تبسم فى وجه اخیه یوم الغدیر نظر الله الیه یوم القیامة بالرحمة و قضى له الف حاجة و بنى له فى الجنة قصرا من در بیضاء و نضر وجهه...؛ روز غدیر روز تبسم به روى مؤمنین است. کسى که در این روز به روى برادر مؤمنش تبسم کند، خداوند، در روز قیامت، نظر رحمت به او مى افکند، هزار حاجتش را برآورده ساخته و قصرى از در سفید برایش بنا مى کند و صورتش را زیبا مى سازد».

توسعه زندگى
در روز غدیر، باید چهره زندگى عوض شود. همه باید بکوشند برنامه عادى زندگى خود را بر هم زده و آن را با رفتارهایى سخاوتمندانه تر و نشاط انگیزتر بیارآیند تا همگان در همه جا طعم شیرین عید را بچشند و رایحه دل انگیز آن را استشمام کنند. یقینا در صدر توسعه دادن زندگى توسعه مالى قرار دارد. امام رضا (ع) فرمود: «هو الیوم الذى یزید الله فى مال من عبدالله و وسع على عیاله و نفسه و اخوانه...؛ روز غدیر روزى است که خداى متعال در مال کسى که خدا را عبادت کند و بر خانواده، خویشتن و برادران ایمانى اش توسعه دهد فزونى پدید مى آورد».

جشن گرفتن
امام رضا (ع) در عید غدیر احوال کسان و اطرافیان خود را تغییر داد و وضع تازه اى در آنان ایجاد کرد.

حمد کردن
پیامبر (ص) فرمود: یکى از سنتها این است که مؤمن، در روز غدیر، صدبار بگوید: «الحمدلله الذى جعل کمال دینه و تمام نعمته بولایة امیرالمؤمنین على بن ابیطالب (ع)؛ سپاس خدایی را که کامل شدن دین و تمام شدن نعمتش را در سایه ولایت امیرالمومنین علی بن ابیطالب قرار داد».

دعا
معصومان (ع) پیروانشان را به دعا در روز غدیر سفارش کرده اند. دعاهاى ویژه این روز عبارت است از:
1ـ دعایى که با این جمله آغاز شده است: «اللهم انک دعوتنا إلى سبیل طاعتک...؛ بار خدایا تو ما را به راه فرمانبرداری ات فرا خواندی».
2ـ دعایى که در آغاز این عبارت دیده مى شود: «اللهم انى اسئلک بحق محمد نبیک و على ولیک و الشأن و القدر الذى خصصتهما دون خلقک...؛ بار خدایا من به حق محمد پیامبرت و علی ولی ات و مقام و منزلتی که تنها به او دادی می خوانم....» این دعا در مفاتیح الجنان ذکر شده است.
3ـ دعایى که با این جمله آغاز شده است: «اللهم بنورک اهتدیت و بفضلک استغنیت...؛ بار خدایا در پرتو نور هدایت یافتم و در سایه فضلت بی نیاز گشتم».

دید و بازدید
دید و بازدید یکى از آداب روزهاى عید و شادى است. این سنت مردم را شادابتر و نام و یاد عید را در دل و ذهنشان ریشه دارتر مى کند. اسلام همین سنت را براى عید غدیر در نظر گرفته و آن را مورد تأکید قرار داده است. امام رضا (ع) فرمود: «من زار مؤمنا ادخل الله قبره سبعین نورا و وسع فى قبره، و یزور قبره کل یوم سبعون الف ملک یبشرونه بالجنة؛ کسى که در روز غدیر به دیدار مؤمنى برود خداوند هفتاد نور بر قبر او وارد و قبرش را وسیع مى سازد، هر روز هفتاد هزار فرشته قبرش را زیارت کرده، به او بشارت بهشت مى دهند». شایسته است این سنت در روز غدیر، که بزرگترین عیدهاست، اجرا شود تا علاوه بر احیاى روز غدیر رشته هاى الفت و مودت میان مردم محکمتر شود.

روزه
روزه در روز غدیر، بسیار مستحب است و فضیلتى استثنایى دارد. امام على (ع) فرمود: «إذا اخلص المخلص فى صومه لقصرت ایام الدنیا عن کفائته». اگر بنده مخلصى در روزه این روز اخلاص داشته باشد، همه روزهاى دنیا توان برابرى با آن را ندارد؛ به عبارت دیگر، اگر کسى تمام روزهاى دنیا زنده باشد و همه را روزه دار سپرى کند، ثوابش کمتر از ثواب روزه این روز خواهد بود. نخستین جانشین راستین رسول خدا همچنین فرمود: «و جعل الجزاء العظیم کفاءة عنه؛ خداوند در برابر روزه عید غدیر پاداشى بزرگ نهاده است». امام صادق (ع) یارانش را به این امر تشویق مى کرد و مى فرمود: «إنى احب لکم أن تصوموه؛ من دوست دارم شما این روز را روزه بگیرید». آن بزرگوار همچنین مى فرمود: «صیام یوم غدیر خم یعدل عندالله فى کل عام مائة حجة و مائة عمرة مبرورات متقبلات؛ روزه روز غدیر خم نزد خداوند، در هر سال، برابر با صد حج و صد عمره مقبول است».

زیارت
یکى از اعمال روز غدیر زیارت امیرمؤمنان على (ع) است. زیارت آن حضرت (ع) به دو صورت ممکن است:

1- زیارت در حرم مطهر
امام رضا (ع) به احمدبن محمدبن ابى نصر بزنطى فرمود: اى فرزند ابونصر، هر کجا بودى در روز غدیر کنار قبر امیرمؤمنان (ع) حاضر شو! همانا خداوند در این روز گناه شصت سال مرد و زن مؤمن را مى آمرزد. به درستى که پروردگار در این روز دو برابر آنچه در ماه رمضان شب قدر و شب عید فطر آزاد مى کند، مى رهاند. شیوه زیارت آن حضرت را از امام هادى (ع) مرحوم شیخ عباسى قمى (ره) در مفاتیح الجنان روایت کرده است.

2- زیارتهاى عمومی
این زیارت، که به حرم مطهر اختصاص ندارد و ارادتمندان ولایت در همه جا مى توانند از آن بهره گیرند، دو مورد است: الف. زیارت امین الله ب. زیارت روایت شده از امام صادق (ع).

زینت دادن
آراستن پیکر و آذین بستن خانه، کوچه و بازار، در روزهاى عید، عملى رایج است. عیدى در ذهن و دل مردم زنده است که در آن خویش را بیارایند و در و دیوار را آذین بندى کنند. چون عید غدیر بزرگترین عید است مردم باید در آن بیش از هر عید دیگر، شادمانى کنند و خود و جامعه را بیارایند. فضیلت این عمل بسیار است. امام رضا (ع) فرمود: روز غدیر روز زینت است، کسى که براى روز غدیر زینت کند خداوند همه گناهان کوچک و بزرگش را آمرزیده، فرشتگانى به سویش مى فرستد تا حسنات او را بنویسند و تا عید غدیر سال بعد بر درجات او بیفزایند.

شادى کردن
امام على (ع) فرمود: «و اظهروا ... السرور فى ملاقاتکم؛ در برخوردها شادى را آشکار کنید». امام صادق (ع) فرمود: روز غدیر روز خوشحالى و شادى است.

شکر گزارى
امام على (ع) فرمود: در روز غدیر، خداى را بر آنچه به شما ارزانى داشته (نعمت ولایت) شکر کنید.

صدقه دادن
روز غدیر یکى از مستحبات مؤکد صدقه دادن است. امام على (ع) فرمود: «الدرهم فیه بمائتى الف درهم؛ فضیلت یک درهم، که در روز غدیر داده شود، با فضیلت دویست هزار درهم برابر است».

صلوات فرستادن
امام صادق (ع) فرمود: در روز غدیر، بر محمد و اهل بیتش صلوات بسیار مى فرستى.

طعام دادن
در روز غدیر غذا دادن به مؤمنان اهمیت بسیار دارد. امام صادق (ع) مى فرماید: «و اطعم اخوانک؛ در روز غدیر، برادران دینى ات را اطعام کن». امام رضا (ع) در فضیلت این عمل فرمود: «من اطعم مؤمنا کان کمن اطعم جمیع الانبیاء و الصدیقین؛ کسى که مؤمنى را در روز غدیر غذا دهد مانند فردى است که تمام پیامبران و صدیقین را غذا داده است». اهمیت طعام دادن در این روز به اندازه اى است که امام صادق (ع) روز غدیر را روز اطعام طعام خوانده است.

عبادت
امام رضا (ع) فرمود: «هو الیوم الذى یزید الله فى مال من عبد فیه...؛ غدیر روزى است که خداوند بر مال کسى که در آن عبادت کند، مى افزاید...».

عطر زدن
بر اساس برخى از روایات امام صادق (ع) مؤمنان را به استعمال عطر در روز غدیر سفارش کرده است.

عمل صالح انجام دادن
«روى ان العمل فیه یعدل ثمانین شهرا و روى انه کفارة ستین سنة؛ روایت شده که کردار نیک در روز غدیر، با عمل هشتاد ماه برابرى مى کند و نیز روایت شده که کردار نیک در این روز کفاره شصت سال است».

غسل کردن
علماى شیعه بر استحباب غسل در روز غدیر اجماع دارند و آن را مستحب مؤکد مى دانند. بهتر این است که غسل در اول روز انجام گیرد.

قضاى حوائج مؤمنان
امام صادق (ع) فرمود: «واقض حوائج اخوانک؛ در عید غدیر حاجتهاى برادرانت را برآور»!

کمک کردن
کمک کردن به ضعیفان و نیازمندان پیام ویژه صاحب غدیر براى روز غدیر است؛ پیامى که به فرمان حضرت (ع) باید دهان به دهان به همه مردم ابلاغ شود. «و لیعد الغنى على الفقیر و القوى على الضعیف؛ باید در روز غدیر ثروتمند به تهیدست و توانا به ناتوان کمک کند».

گذشت و آشتى کردن
چشم پوشى از گناه برادران و برقرارى ارتباط دوستانه از دیگر مستحبات روز غدیر شمرده شده است.

گشاده رویى
امام على (ع) فرمود: «و اظهروا البشر فیما بینکم؛ با یکدیگر با گشاده رویى برخورد کنید».

مساوات
امام على (ع) فرمود: «و ساووا بکم ضعفائکم؛ میان خویش و ضعیفان مساوات ایجاد کنید».

مصافحه
امام على (ع) فرمود: «إذا تلاقیتم فتصافحوا بالتسلیم؛ وقتى در روز غدیر یکدیگر را ملاقات کردید به هم دست بدهید و سلام کنید».

مهربانى و عطوفت کردن
امام على (ع) فرمود: «و التعاطف فیه یقتضى رحمة الله و عطفه؛ با یکدیگر عطوفت و مهربانى کردن در روز غدیر، موجب رحمت و عطوفت خداى متعال خواهد شد».

مهمان کردن
امام رضا (ع) در روز غدیر گروهى را براى افطار نزد خود نگاه داشت.

نماز
1- نماز شب عید غدیر
این نماز دوازده رکعت است. هر دو رکعت یک تشهد دارد و در پایان رکعت دوازدهم باید سلام داد. در هر رکعت، بعد از سوره حمد توحید ده بار و آیة الکرسى یک بار خوانده مى شود. در رکعت دوازدهم باید هر یک از حمد و سوره را هفت بار خواند و این ذکر را ده بار در قنوت تکرار کرد: «لا اله الا الله وحده لا شریک له، له الملک و له الحمد یحیى و یمیت و یمیت و یحیى و هو حى لا یموت بیده الخیر و هو على کل شى قدیر؛ خدایا جز الله نیست، تنها است و شریکی ندارد، فرمانروایی و حمد از آن او است، زنده می کند و می میراند و زنده می کند و او زنده ای است که نمی میرد و خیر به دست او است و او بر هر کاری توانا است». در دو سجده رکعت آخر، این ذکر ده بار خوانده مى شود: «سبحان من احصى کل شى علمه سبحان من لا ینبغى التسبیح الا له سبحان ذى المن و النعم سبحان ذى الفضل و الطول سبحان ذى العز و الکرم اسألک بمعا قد العز من عرشک و منتهى الرحمة من کتابک و بالاسم الاعظم و کلماتک التامة ان تصلى على محمد رسولک و اهل بیته الطیبین الطاهرین و ان تفعل بى کذا و کذا؛ منزه است خدایی که دانش او هر چیزی را فرا گرفته است، منزه است پروردگاری که تسبیح تنها شایسته او است، او صاحب منت و نعمت است، منزه است خدایی که صاحب بخشش و رحمت است، منزه است خدایی که صاحب عزت و کرامت است. خدایا ترا می خوانم به جایگاه ای عزت در عرشت و نهایت رحمت از کتابت و به اسم اعظمت و کلمات تامه ات که بر محمد فرستاده است و بر خاندان پاکش درود بفرستی و حوائج مرا برآورده کنی»، به جاى کذا و کذا حاجت خود را ذکر کند و سپس بگوید «انک سمیع مجیب؛ تو شنوای پاسخ دهنده هستی».

2- نماز روز عید غدیر
نیم ساعت پیش از ظهر غدیر، دو رکعت نماز مستحب است. در هر رکعت بعد از حمد، سوره هاى توحید، قدر و آیةالکرسى ده بار خوانده مى شود.

3- نماز مسجد غدیر
امام صادق (ع) فرمود: «یستحب الصلاة فى مسجد الغدیر؛ نماز در مسجد غدیر مستحب است».

نیکى و احسان
امام على (ع) فرمود: «تباروا یصل الله الفتکم و البر فیه یثمر المال و یزید فى العمر؛ به یکدیگر نیکى کنید که خداوند الفت میان شما را پایدار مى سازد و نیکى در این روز موجب افزایش مال و عمر مى شود». امام صادق (ع) فرمود: «واکثر برهم؛ در روز غدیر به برادران ایمانى، بسیار نیکى کن».

وام گرفتن براى کمک به دیگران
امام على (ع) فرمود: «من استدان لإخوانه و أعانهم فأنا الضامن على الله إن ابقاه قضاه و إن قبضه حمل عنه؛ کسى که وام بگیرد تا به برادران مؤمنش کمک کند از سوى خدا ضمانت مى کنم که اگر او را زنده نگه داشت، بتواند وامش را بپردازد و اگر نگه نداشت، آن دین از دوش او برداشته شود».
توجه به دو نکته آشکار مى سازد که چگونه روز غدیر روزى ویژه به شمار آمده، کمک کردن به دیگران در آن عملى بسیار مهم است. الف) هر چند وام گرفتن از نظر شرع کار چندان مرغوبى نیست، ولى این کار براى کمک به دیگران مستحب قرار داده شده است. ب) اسلام حق الناس را بسیار مهم شمرده است، ولى در روایت آمده که اگر وام گیرنده توفیق حیات نیافت، خداوند حق مالى قرض دهنده را از دوش او برمى دارد.

هدیه دادن
امام على (ع) فرمود: «هبو -أو هیئوا- لاخوانکم و عیالکم عن فضله؛ از آنچه خداى متعال بر شما ارزانى داشته، به خانواده و برادرانتان ببخشید». و نیز فرمود: «تهادوا نعم الله کما مناکم؛ نعمتهاى خداوند را به یکدیگر هدیه کنید همان طور که به شما عطا فرموده است». امام رضا (ع) فرمود: «أفضل على اخوانک فى هذا الیوم؛ در این روز بر برادرانت بخشش کن».

همایش
گردهمایى یکى از اعمال و احکام روز غدیر است. این دستور الهى-سیاسى در راستاى تقویت ارتباط با ولایت و رهبرى الهى و پایبندى به لوازم آن صادر شده است. على (ع) فرمود: «واجمعوا یجمع الله شملکم؛ در روز غدیر، گرد هم آیید تا خداوند امورتان را از نابسامانى و پراکندگى برهاند». همچنین اعمال و سنتهای زیر را نیز در مورد روز غدیر نیکو دانسته اند:

روز پیام و ولایت
رسول خدا (ص) در روز غدیر فرمود: «یا معشر المسلمین لیبلغ الشاهد الغائب، اوصى من آمن بى و صدقنى بولایة على، الا ان ولایة على ولایتى و ولایتى ولایة ربى، عهدا عهده الى ربى و أمرنى أن أبلغکموه؛ اى مسلمانان! حاضران به غایبان برسانند: کسى را که به من ایمان آورده و مرا تصدیق کرده است، به ولایت على سفارش مى کنم، آگاه باشید ولایت على، ولایت من است و ولایت من، ولایت خداى من است. این عهد و پیمانى بود از طرف پروردگارم که فرمانم داد تا به شما برسانم» (بحارالانوار، ج 37، ص 141، ح 35).

روز اطعام
امام صادق (ع) فرمود: «و انه الیوم الذى اقام رسول الله (ص) علیا (ع) للناس علما و ابان فیه فضله و وصیه فصام شکرا لله عزوجل ذلک الیوم و انه لیوم صیام و اطعام و صلة الاخوان و فیه مرضاة الرحمن، و مرغمة الشیطان؛ عید غدیر، روزى است که رسول خدا (ص) على (ع) را بعنوان پرچمدار براى مردم برافراشت و فضیلت او را در این روز آشکار کرد و جانشین خود را معرفى کرد، بعد بعنوان سپاسگزارى از خداى بزرگ آن روز را روزه گرفت و آن روز، روز روزه دارى و عبادت و طعام دادن و به دیدار برادران دینى رفتن است. آن روز روز کسب خشنودى خداى مهربان و به خاک مالیدن بینى شیطان است» (وسائل الشیعه، ج 7، ص 328، ضمن حدیث 12).

روز هدیه
امیر المؤمنین (ع) در خطبه روز عید غدیر فرمود: «اذا تلاقیتم فتصافحوا بالتسلیم و تهابوا النعمة فى هذا الیوم، و لیبلغ الحاضر الغائب، والشاهد الباین، ولیعد الغنى الفقیر والقوى على الضعیف امرنى رسول الله (ص) بذلک؛ وقتى که به همدیگر رسیدید همراه سلام، مصافحه کنید، و در این روز به یکدیگر هدیه بدهید، این سخنان را هر که بود و شنید، به آن که نبود برساند، توانگر به سراغ مستمند برود، و قدرتمند به یارى ضعیف، پیامبر مرا به این چیزها امر کرده است» (وسائل الشیعه، ج 7، ص 327).

روز کفالت
امیر مؤمنان (ع) فرمود: «فکیف بمن تکفل عددا من المؤمنین والمؤمنات وأنا ضمینه على الله تعالى الامان من الکفر والفقر؛ چگونه خواهد بود حال کسى که عهده دار هزینه زندگى تعدادى از مردان و زنان مؤمن (در روز غدیر) باشد، در صورتى که من پیش خدا ضامنم که از کفر و تنگدستى در امان باشد» (وسائل الشیعه، ج 7، ص 327).

روز سپاس و شادى
امام صادق (ع) فرمود: «هو یوم عبادة و صلوة و شکر لله و حمد له،و سرور لما من الله به علیکم من ولایتنا،و انى احب لکم ان تصوموه؛ عید غدیر، روز عبادت و نماز و سپاس و ستایش خداست و روز سرور و شادى است به خاطر ولایت ما خاندان که خدا بر شما منت گذارد و من دوست دارم که شما آن روز را روزه بگیرید» (وسائل الشیعه، ج 7، ص 328، ح 13).

روز نیکوکارى
از امام صادق (ع) نقل شده که فرمود: «و لدرهم فیه بألف درهم لإخوانک العارفین، فأفضل على اخوانک فى هذا الیوم و سر فیه کل مؤمن و مؤمنة؛ یک درهم به برادران با ایمان و معرفت، دادن در روز عید غدیر برابر هزار درهم است، بنابراین در این روز به برادرانت انفاق کن و هر مرد و زن مؤمن را شاد گردان» (مصباح المتهجد، ص 737).

روز سرور و شادى
امام صادق (ع) فرمود: «انه یوم عید و فرح و سرورو یوم صوم شکرا لله تعالى؛ عید غدیر، روز عید و خوشى و شادى است و روز روزه دارى به عنوان سپاس نعمت الهى است» (وسائل الشیعه، ج 7، ص 326، ح 10).

روز تبریک و تهنیت
على (ع) فرمود: «عودوا رحمکم الله بعد انقضاء مجمعکم بالتوسعة على عیالکم، والبر باخوانکم والشکر لله عزوجل على ما منحکم، واجتمعوا یجمع الله شملکم، و تباروا یصل الله الفتکم، و تهانؤا نعمة الله کما هنا کم الله بالثواب فیه على أضعاف الاعیاد قبله و بعده الا فى مثله؛ بعد از پایان گردهم آیى خود (در روز غدیر) به خانه برگردید، خدا بر شما رحمت فرستد. به خانواده خود گشایش و توسعه دهید، به برادران خود نیکى کنید، خداوند را بر این نعمت که شما را بخشیده است، سپاس گزارید، متحد شوید تا خدا به شما وحدت بخشد، نیکویى کنید تا خدا دوستیتان را پایدار کند، به همدیگر نعمت خدا را تبریک بگوئید، همانطور که خداوند در این روز با چندین برابر عیدهاى دیگر پاداش دادن به شما تبریک گفته، این گونه پاداشها جز در روز عید غدیر نخواهد بود» (بحارالانوار، ج 97، ص117).

روز درود و برائت
امام صادق (ع) فرمود: «تذکرون الله عز ذکره فیه بالصیام والعبادة والذکر لمحمد و آل محمد، فان رسول الله (ص) اوصى امیرالمؤمنین ان یتخذ ذلک الیوم عیدا، و کذلک کانت الانبیاء تفعل، کانوا یوصون أوصیائهم بذلک فیتخذونه عیدا؛ در روز عید غدیر، خدا را با روزه و عبادت و یاد پیامبر و خاندان او یادآورى کنید، زیرا رسول خدا به امیرالمؤمنین سفارش کرد که آن روز را عید بگیرد، همینطور پیامبران هم به جانشینان خود سفارش مى کردند که آن روز را عید بگیرند، آنان هم چنین مى کردند» (وسائل الشیعه، ج 7، ص 327، ح 1).

روز گشایش و درود
امام صادق (ع) فرمود: «والعمل فیه یعدل ثمانین شهرا، و ینبغى ان یکثر فیه ذکر الله عزوجل، والصلوة على النبى (ص)، ویوسع الرجل فیه على عیاله؛ ارزش عمل در آن روز (عید غدیر) برابر با هشتاد ماه است، و شایسته است آن روز ذکر خدا و درود بر پیامبر (ص) زیاد شود، و مرد، بر خانواده خود توسعه دهد» (وسائل الشیعه، ج 7، ص 325، ح 6).

روز دیدار رهبرى
امام هادى (ع) به ابواسحاق فرمود: «و یوم الغدیر فیه اقام النبى (ص) أخاه علیا علما للناس و اماما من بعده، [قال] قلت: صدقت جعلت فداک، لذلک قصدت، اشهد انک حجة الله على خلقه؛ در روز غدیر پیامبر اکرم (ص) برادرش على (ع) را بلند کرد و به عنوان پرچمدار (و فرمانده) مردم و پیشواى بعد از خودش معرفى کرد. ابواسحاق گفت: عرض کردم، فدایت شوم راست فرمودى. به خاطر همین به زیارت و دیدار شما آمدم، گواهى مى دهم که تو حجت خدا بر مردم هستى» (وسائل الشیعه، ج 7، ص 324، ح 3).

روز تکبیر
امام رضا (ع) فرمود: «من زار فیه مؤمنا أدخل الله قبره سبعین نورا و وسع فى قبره و یزور قبره کل یوم سبعون ألف ملک ویبشرونه بالجنة؛ کسى که در روز (غدیر) مؤمنى را دیدار کند، خداوند هفتاد نور بر قبر او وارد مى کند و قبرش را توسعه مى دهد و هر روز هفتاد هزار فرشته قبر او را زیارت مى کنند و او را به بهشت بشارت مى دهند» (اقبال الاعمال، ص 778).

روز دیدار و نیکى
امام صادق (ع) فرمود: «ینبغى لکم ان تتقربوا الى الله تعالى بالبر والصوم والصلوة و صلة الرحم و صلة الاخوان، فان الانبیاء علیهم السلام کانوا اذا اقاموا اوصیاءهم فعلوا ذلک و امروا به؛ شایسته است با نیکى کردن به دیگران و روزه و نماز و بجا آوردن صله رحم و دیدار برادران ایمانى به خدا نزدیک شوید، زیرا پیامبران زمانى که جانشینان خود را نصب مى کردند، چنین مى کردند و به آن توصیه مى فرمودند» (مصباح المتهجد، ص 736).

نماز در مسجد غدیر
امام صادق (ع) فرمود: «انه تستحب الصلوة فى مسجد الغدیرلان النبى (ص) اقام فیه امیر المؤمنین (ع) و هو موضع اظهرالله عزوجل فیه الحق؛ نماز خواندن در مسجد غدیر مستحب است، چون پیامبر اکرم (ص) در آنجا امیرمؤمنان (ع) را معرفى و منصوب کرد. و آنجایى است که خداى بزرگ، حق را آشکار کرد» (وسائل الشیعه، ج 3، ص 549).

نماز روز غدیر
امام صادق (ع) فرمود: «و من صلى فیه رکعتین اى وقت شاء و افضله قرب الزوال و هى الساعة التى اقیم فیها امیرالمؤمنین (ع) بغدیر خم علما للناس و... کان کمن حضر ذلک الیوم؛ کسى که در روز عید غدیر هر ساعتى که خواست، دو رکعت نماز بخواند و بهتر اینست که نزدیک ظهر باشد که آن ساعتى است که امیرالمؤمنین (ع) در آن ساعت در غدیر خم به امامت منصوب شد، (هر که چنین کند) همانند کسى است که در آن روز حضور پیدا کرده است» (وسائل الشیعه، ج 5، ص 225، ح 2).

روزه غدیر
امام صادق (ع) فرمود: «صیام یوم غدیر خم یعدل صیام عمر الدنیا لو عاش انسان ثم صام ما عمرت الدنیا لکان له ثواب ذلک؛ روزه روز غدیر خم با روزه تمام عمر جهان برابر است. یعنى اگر انسانى همیشه زنده باشد و همه عمر را روزه بگیرد، ثواب او به اندازه ثواب روزه عید غدیر است» (وسائل الشیعه، ج 7، ص 324، ح 4).

روز تبریک و تبسم
امام رضا (ع) فرمود: «و هو یوم التهنئة یهنئ بعضکم بعضا،فاذا لقى المؤمن أخاه یقول: «الحمد لله الذى جعلنا من المتمسکین بولایة أمیر المؤمنین و الائمة(ع)» و هو یوم التبسم فى وجوه الناس من اهل الایمان؛ عید غدیر روز تبریک و تهنیت است. هر یک به دیگرى تبریک بگوید، هر وقت مؤمنى برادرش را ملاقات کرد، چنین بگوید: «حمد و ستایش خدایى را که به ما توفیق چنگ زدن به ولایت امیرمؤمنان و پیشوایان عطا کرد» آرى عید غدیر روز لبخند زدن به چهره مردم باایمان است» (اقبال، ص 464).