گفتار هرمان راندال درباره تمدن اسلامی

در «کتاب سیر تکامل ذهن جدید» هرمان راندال چنین می گوید: در میان این جهان جغرافیایی که درحال گسترش بود، مردان قرون وسطی، به اطلاعات علمی که در کتابخانه ها و دانشگاههای مسلمین بدست می آمد، روی آوردند. در همان اوان قرون وسطی که مغرب سر از خواب برمی داشت، مرکز فرهنگ اسلامی به دست اصلاح طلبان متعصب از خلافت شرقی رانده شد و به جنوب اسپانیا که در دست مراکشیها بود انتقال یافت. اطلاع بر آثار بزرگ ارسطو، نخستین بار از اسپانیا برخاست، اما مسلمانان علاوه بر این چیز دیگری را هم که ارسطو با همه نبوغش از آن پاک بی بهره بود بدست آوردند و آن علم ریاضیات و مکانیک بود. ظاهرا عظمت مسلمین در این بود که می توانستند بهترین مواریث فکری و عقلی اقوامی را که با آنها در تماس قرار می گرفتند از آنها بگیرند، و گرنه خود چندان اصالت و ابتکاری نشان ندادند.

دانش ریاضی و طبی جهان یونانی را- که رومیان آن را تحقیر کردند و مسیحیان آن را کنار گذاشتند- مسلمین در دست گرفتند و با صبر و حوصله به کار پرداختند و آن را آهسته و بتدریج با عمل منطبق ساختند، وحال آنکه خود یونانیان این کار را چندان خوش نداشتند. مسلمین ارقام ترتیبی (1تا 9) را که ارقام «عربی» نامیده می شوند و وجود آنها ضروری است، و نحوه تفکر مبتنی بر جبر و قابله را، از هندوستان گرفتند. و اگر این نحوه تفکر نبود، متجدددین هرگز نمی توانستند پیشرفتهای خود را بر اساس نظرایات یونانیان پایه گذاری کنند.

مسلمین، در قرن دهم میلادی، در اسپانیا، تمدنی پدید آوردند که در آن تمدن، علوم از صورت عقاید مبهم عمومی درآمده بود و با صنایع و فنون زندگی عملی انطباق یافته بود. رویهمرفته مسلمین در قرون وسطی نماینده همان نوع تفکر عملی و زندگی صنعتی بودند که ما امروزه به مردم آلمان نسبت می دهیم.

مسلمین برخلاف یونانیان، از آزمایشگاه و آزمایش کردن با صبر و حوصله بیزار نبودند و در رشته های طب و مکانیک، و در حقیقت در همه فنون، به نظر می رسد که به حکم طبیعت خود، علوم را به خدمت بلاواسطه زندگی بشر گماشته اند، نه اینکه علوم را به عنوان غایتی برای خود ( بدون ارتباط با زندگی) در نظر بگیرند.

آنچه را که ما دوست داریم روحیه فرانسیس بیکن بنامیم، اروپاییان از مسلمین به ارث برده اند که عبارت است از گسترش دادن مرزهای قلمرو بشر در طبیعت.