الشواهد الربوبیه

«الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیه» یکی از آثار و تألیفات صدرالدین شیرازی (ملاصدرا) است. این کتاب دوره ای کامل و جامع و خلاصه ای از حکمت متعالیه و اثبات توحید و نبوت به زبان عربی است. امور اعتقادی با عرفان و تصوف آمیخته و شواهدی از آیات گرد آمده و بنا به گفته خود مولف از استدلال و تطویل اجتناب شده است. شواهد الربوبیه نگین ظریفی است که از میان دیگر آثار صدرالمتالهین و در کل حکمت متعالیه و فلسفه اسلامی به قول صدرالمتالهین «در مقام تسبیحی در آمده است که تسبیح گران در جوامع قدس بدان تسبیح گویند و یا حمایلی است که حورالعین در مجامع انس با آن زینت یابند».

زندگینامه صدرالدین شیرازی (ملاصدرا):
محمد بن ابراهیم شیرازی ملقب به صدرالدین و مشهور به ملاصدرا یا صدرالمتالهین در حدود سال 979 یا 980 هجری قمری در شهر شیراز متولد شد. پدرش ابراهیم بن یحیی قوامی یکی از وزرای دولت صفویه و مردی با نفوذ و ثروتمند بود که با نهایت کوشش به تربیت و تعلیم یگانه پسر خود کمر همت بست. زندگانی ملاصدرا را می توان به سه دوره تقسیم نمود: 1- دوره طلبگی و تلمذ و بحث و مطالعه کتب قدما و آرای حکما در شیراز و اصفهان. در این دوره وی به تتبع و تفحص آرای فلاسفه و کلام و فلاسفه مشائی و اشراقی اشتغال داشت. 2- مرحله تهذیب نفس و ریاضت و مکاشفه در روستای کهک (در نزدیکی قم) که نهایتا به کشف حقایق ربانی و علوم الهی منجر گردید. 3- مرحله تألیف و تدریس در شیراز در مدرسه ای که الله وردی خان، والی فارس بنا نهاده بود. طی این دوره ملاصدرا تقریبا تمام آثار خود را تألیف کرد. ملاصدرا حکمت الهی و فلسفه اسلامی را وارد مرحله جدید کرد، وی در آنچه علم اعلی یا علم کلی یا فلسفه اولی با حکمت الهی خوانده می شود و تنها همین بخش است که به حقیقت، فلسفه است و فلسفه حقیقی خوانده می شود، مقام فلاسفه پیش را تحت شعاع قرار داد، اصول و مبانی اولیه این فن را تغییر داد و آن را بر اصولی خلل ناپذیر استوار کرد. آخوند تا پایان عمر در شیراز به تألیف و تدریس پرداخت و در این ایام هفت بار پای پیاده به مکه سفر کرد که در بازگشت از هفتمین سفر، در بصره در سال 1050 هجری قمری درگذشت.
اساتید: شیخ بهاءالدین عاملی مشهور به شیخ بهایی، میرداماد، میرابوالقاسم فندرسکی عارف و زاهد و ریاضی دان بی همتای آن عصر و...
شاگردان: ملاصدرا شاگردان بسیاری را تربیت کرد اما از مشهورترین آنها: ملامحسن فیض کاشانی و مولا عبدالرزاق لاهیجی بودند که هر دو علاوه بر داشتن سمت شاگردی، داماد وی نیز بودند.
آثار: الحکمة المتعالیه (اسفار اربعه)، شرح الهدایة، المبدا و المعاد، حدوث العالم، المشاعر، شرح شفا، الشواهد الربوبیه، اجوبة المسائل، تفاسیر بعضی از سوره های قرآن کریم و...

ساختاربندی کتاب:
مطالب کتاب در 5 مشهد است و هر مشهد از چندین شاهد و هر شاهد در چند اشراق مرتب شده، به عباراتی روان و شیوا تألیف شده است:
1- مشهد اول: معانی عامه (و نیاز همه علوم به آنها) (فی الامور العامة):
1. شاهد اول: وجود (شامل 12 اشراق)
2. شاهد دوم: اثبات نحو دیگری از شهود موسوم به وجود ذهنی (شامل 10 اشراق)
3. شاهد سوم: واجب الوجود (شامل 12 اشراق)
4. شاهد چهارم: سایر امور عامه (شامل 10 اشراق)
5. شاهد پنجم: احوال ماهیت و اعتبارهای آن (شامل 7 اشراق)
2- مشهد دوم: وجود خدا، ایجاد عالم آخرت و عالم دنیا (فی وجوده تعالی)
1. شاهد اول: صنع و ابداع خداوند (شامل 13 اشراق)
2. شاهد دوم: صور مفارحة و مثل افلاطونی (شامل 7 اشراق)
3- مشهد سوم: مباحث مختص به علم معاد (فی علم المعاد)
1. شاهد اول: اموری که نشئه اخروی بر آن مترتب است. (شامل 13 اشراق)
2. شاهد دوم: وجود نفس انسانی (شامل 11 اشراق)
3. شاهد سوم: تجرد و اثبات معاد نفوس (شامل 10 اشراق)
4- مشهد چهارم: اثبات حشر جسمانی (فی اثبات حشر الجسمانی)
1. شاهد اول: اثبات نشئه آخرت (شامل 9 اشراق)
2. شاهد دوم: بحث تفصیلی احوال آخرت (شامل 16 اشراق)
3. شاهد سوم: عالم های سه گانه (شامل 11 اشراق)
5- مشهد پنجم: نبوت و ولایت (فی النبوات و الولایات)
1. شاهد اول: اوصاف و ویژگی های نبی (شامل 10 اشراق)
2. شاهد دوم: اثبات نبی (شامل 10 اشراق)
حواشی حکیم ملاهادی سبزواری: حواشی مشهد1، حواشی مشهد 2، حواشی مشهد 3، حواشی مشهد 4، حواشی مشهد 5.
در انتهای کتاب فهرست آیات و احادیث و اعلام و اصطلاحات آورده شده است. این کتاب در سال 1386 توسط انتشارات مولی در تهران به چاپ رسیده و منتشر گردیده است. ترجمه کتاب بر عهده علی بابایی بوده و حواشی کتاب از حکیم ملاهادی سبزواری است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا