پاداش قرض دادن و صدقه دادن در روایات

ثواب صدقه دادن
1- «عن الحسن بن علی بن یقطین عن أخیه الحسین عن أبیه عن أبی الحسن الأول ع فی الرجل یکون عنده الشی ء أ یتصدق به أفضل أم یشتری به فقال الصدقة أحب إلی؛ حسن بن على بن یقطین از برادرش حسین، و او از پدرش نقل مى کند که شخصى از امام موسى بن جعفر (ع) پرسید: کسى که داراى مال است، اگر آن را صدقه دهد بهتر است یا با آن بنده اى را بخرد (و در راه خدا آزاد کند)؟ فرمود: صدقه دادن را بیشتر دوست دارم».
2- «عن إسحاق بن غالب عمن حدثه عن أبی جعفر ع قال البر و الصدقة ینفیان الفقر و یزیدان فی العمر و یدفعان عن صاحبها سبعین میتة سوء؛ اسحاق بن غالب از شخصى نقل کرده است که امام محمدباقر (ع) فرمود: نیکى کردن و صدقه دادن تنگدستى را از بین مى برد، و عمر را طولانى مى سازد، و هفتاد مرگ بد را از کسى که این دو عمل را بجا آورد دور مى سازد».
3- «عن جابر عن أبی جعفر ع قال قال علی بن أبی طالب ع تصدقت یوما بدینار قال لی رسول الله ص أ ما علمت یا علی إن صدقة المؤمن لا تخرج من یدیه حتى یفک عنها عن لحی سبعین شیطانا کلهم یأمروه [یأمره بأن لا تفعل و ما یقع فی ید السائل حتى یقع فی ید الرب جل جلاله ثم تلا هذه الآیة- ألم یعلموا أن الله هو یقبل التوبة عن عباده و یأخذ الصدقات و أن الله هو التواب الرحیم؛ جابر از امام محمدباقر (ع) نقل کرده است که امیر مؤمنان على (ع) فرمود: روزى یک دینار صدقه دادم، رسول خدا (ص) به من فرمود: یا على! آیا مى دانى که صدقه از دستهاى مؤمن بیرون نمى آید مگر آنکه او از وسوسه هاى هفتاد شیطان رها مى شود که همگى او را از این کار باز مى دارند و به او مى گویند: این کار را مکن، و پیش از آنکه صدقه در دست شخص نیازمند قرار گیرد، در دست پروردگار بزرگ قرار خواهد گرفت؟! آنگاه این آیه را تلاوت فرمود: آیا مى دانند که خداوند توبه بندگان خود را مى پذیرد و صدقه ها (ى آنان را) را مى گیرد، و براستى که او بسیار توبه پذیر و مهربان است (توبه/ 104)».
4- «عن أبی بصیر عن أبی جعفر ع قال لأن أحج حجة أحب إلی من أن أعتق رقبة حتى انتهى إلى عشرة و مثلها و مثلها حتى انتهى إلى سبعین و لأن أعول أهل بیت من المسلمین و أشبع جوعتهم و أکسو عورتهم و أکف وجوههم عن الناس أحب إلی من أن أحج حجة و حجة و حجة حتى انتهى إلى عشرة و مثلها و مثلها حتى انتهى إلى سبعین؛ ابوبصیر، از امام محمدباقر (ع) روایت کرده است که فرمود: اگر حج خانه خدا را بجاى آرم بهتر از آن است که یک بنده را (در راه خدا) آزاد کنم -و تا ده بنده را شمرد- و بعد ده تا ده تا اضافه کرد تا به هفتاد حج رسید، و فرمود: (ولى) اگر به افراد یک خانواده مسلمانى کمک کرده، و آنها را سیر کنم، و بپوشانم، و آبروى آنها را نگه دارم، نزد من محبوب تر است از رفتن به یک حج و یک حج و یک حج، تا ده حج بر شمرد، و سپس ده تا ده تا (به آن افزود) تا به هفتاد حج رسید».
5- «عن أبی عبد الله ع قال لو جرى المعروف على ثمانین کفا لأجروا کلهم من غیر أن ینقص من صاحبه من أجره شیئا؛ امام صادق (ع) فرمود: اگر هشتاد نفر در کار خیرى با هم اقدام کنند، هر یک از آنان به ثواب مى رسند بى آنکه از ثواب دیگران کاسته شود».
6- «عن أبی عبد الله ع قال قال رسول الله ص أفضل الصدقة صدقة عن ظهر غنى؛ از امام صادق (ع) نقل کرده است که رسول خدا (ص) فرمود: بهترین صدقه، صدقه اى است که دهنده آن بى نیاز باشد (و خود نیازمند کمک نباشد)».
7- «عن أبی بصیر عن أحدهما قال قلت له أی الصدقة أفضل قال جهد المقل أ ما سمعت قول الله عز و جل- و یؤثرون على أنفسهم و لو کان بهم خصاصة ترى هاهنا فضلا؛ ابوبصیر نقل کرده است که از امام محمدباقر (ع) یا امام صادق (ع) پرسیدم: کدام صدقه دادن برتر است؟ حضرت فرمود: صدقه دادن شخص کم بضاعت، مگر نشنیدى که خداوند بزرگ مى فرماید: «دیگران را بر خویشتن مقدم مى دارند گرچه خود نیازمند و تنگدست باشند» (حشر/ 9) آیا (در این آیه) فضیلتى (براى کسانى که ایثار مى کنند) نمى بینى؟!».
8- «عن عبدالله بن سنان قال سمعت أبا عبد الله ع یقول الصدقة بالید تدفع میتة السوء و تدفع سبعین نوعا من البلاء و تفک عن لحی سبعین شیطانا کلهم یأمرون أن لا تفعل؛ عبدالله بن سنان نقل کرده است که از امام صادق (ع) شنیدم که مى فرمود: با دست خود صدقه دادن، مرگ بد و هفتاد نوع بلا را دور مى سازد، و او را از وسوسه هاى هفتاد شیطان که همگى به او دستور مى دهند که این کار را مکن، مى رهاند».
9- «عن السکونی عن أبی عبد الله ع عن آبائه ع قال سئل رسول الله ص أی الصدقة أفضل فقال على ذی الرحم الکاشح؛ سکونى از امام صادق (ع)، و آن حضرت از پدران بزرگوارش (ع) نقل کرده است که از رسول خدا (ص) پرسیدند: کدام صدقه برتر است؟ فرمود: صدقه دادن به خویشاوندى که با انسان دشمنى بورزد».
10- «عن خلف بن حماد عمن ذکره عن أبی عبد الله ع قال من تصدق فی شهر رمضان بصدقة صرف الله عنه سبعین نوعا من البلاء؛ خلف بن حماد از شخصى که از امام صادق (ع) روایت کرده است که فرمود: کسى که در ماه رمضان صدقه دهد، خداوند هفتاد نوع بلا را از او دور مى سازد».
11- «عن عمرو بن یزید عن أبی عبد الله ع قال سئل عن الصدقة على من یسأل على الأبواب أو یمسک ذلک عنهم و یعطیه ذوی قرابته فقال لا بل یبعث بها إلى من بینه و بینه قرابة فهذا أعظم للأجر؛ عمروبن یزید نقل کرده است که از امام صادق (ع) پرسیدند: آیا صدقه دادن به فقیرانى که بر در خانه ها مى آیند بهتر است یا به خویشاوندان؟ حضرت فرمود: نه، بهتر آن است که صدقه را براى خویشان خود بفرستد، و این اجر و پاداش بیشترى دارد».
12- «عن عبدالله بن سلیمان قال کان أبو جعفر ع إذا کان یوم عرفة لم یرد سائلا؛ عبدالله بن سلیمان نقل کرده است: وقتى روز عرفه فرا مى رسد، امام محمدباقر (ع) هیچ سائلى را رد نمى کرد».
13- «عن جابر عن أبی جعفر ع قال الخیر و الشر یضاعف یوم الجمعة؛ جابر از امام محمدباقر (ع) روایت کرده است که فرمود: پاداش عمل نیک و کیفر عمل بد در روز جمعه چند برابر است».
14- «عن عبد الله بن سنان قال أتى سائل أبا عبد الله ع عشیة الخمیس فسأله فرده ثم التفت إلى جلسائه فقال أما إن عندنا ما یتصدق علیه و لکن الصدقة یوم الجمعة تضاعف أضعافا؛ عبد الله بن سنان روایت کرده است که فقیرى در یکى از شبهاى جمعه از امام صادق (ع) درخواست کمک کرد، (ولى) حضرت چیزى به او نداد و او رفت، آنگاه رو به اهل مجلس خود کرد و فرمود: چیزى داشتیم که به این فقیر بدهیم، ولى صدقه در روز جمعه ثوابش چند برابر مى شود (و خواسته او را فردا بر آورده خواهیم کرد)».

ثواب صدقه پنهانى
«عن أبی أسامة عن أبی عبد الله ع قال کان علی بن الحسین ع یقول صدقة السر تطفئ غضب الرب؛ ابواسامه از امام صادق (ع) نقل کرده است که امام زین العابدین (ع) مى فرمود: صدقه پنهانى خشم خدا را فرو مى نشاند».

ثواب صدقه آشکارا
«عن عمر بن یزید عن أبی عبد الله ع قال صدقة العلانیة تدفع سبعین نوعا من البلاء و صدقة السر تطفئ غضب الرب؛ عمربن یزید از امام صادق (ع) روایت کرده است که فرمود: صدقه آشکارا هفتاد نوع بلا را (از آدمى) دفع مى کند، و صدقه پنهانى خشم خداوند را فرو مى نشاند».

ثواب صدقه شب
1- «عن عبد الله بن سنان عن أبی عبد الله ع قال الصدقة باللیل تدفع میتة السوء و تدفع سبعین نوعا من البلاء؛ عبدالله بن سنان از امام صادق (ع) روایت کرده است که فرمود: دادن صدقه به هنگام شب، مردن بد و هفتاد گونه بلا را دور مى گرداند».
2- «عن أبی أسامة عن أبی عبد الله ع قال کان علی بن الحسین ع یقول صدقة اللیل تطفئ غضب الرب؛ ابواسامه از امام صادق (ع) روایت کرده است که امام زین العابدین (ع) مى فرمود:به هنگام شب صدقه دادن موجب فرو نشاندن خشم خداوند است».

ثواب صدقه روز
1- «عن عمرو بن خالد [قال سمعت أبا عبد الله ع یقول صدقة النهار تمیت الخطیئة کما یمیت الماء الملح و صدقة اللیل تطفئ غضب الرب؛ عمروبن خالد مى گوید که: از امام صادق (ع) شنیدم که مى فرمود: صدقه دادن در روز گناه را ذوب مى کند آن گونه که آب نمک را ذوب مى کند، و به راستى که صدقه دادن در شب (آتش) خشم خدا را فرو مى نشاند».
2- «عن معلى بن خنیس قال خرج أبو عبد الله ع فی لیلة قد رشت السماء و هو یرید ظلة بنی ساعدة فاتبعته فإذا هو قد سقط منه شی ء فقال بسم الله اللهم رد علینا قال فأتیته فسلمت علیه فقال أنت معلى قلت نعم جعلت فداک فقال لی التمس بیدک فما وجدت من شی ء فادفعه إلی قال فإذا بخبز منتشر فجعلت أدفع إلیه ما وجدت فإذا أنا بجراب من خبز فقلت جعلت فداک أحمله عنک فقال لا أنا أولى به منک و لکن امض معی قال فأتینا ظلة بنی ساعدة فإذا نحن بقوم نیام فجعل یدس الرغیف و الرغیفین تحت ثوب کل واحد منهم حتى أتى على آخره ثم انصرفنا فقلت جعلت فداک یعرف هؤلاء الحق فقال لو عرفوا لواسیناهم بالدقة و الدقة هی الملح إن الله لم یخلق شیئا إلا و له خازن یخزنه إلا الصدقة فإن الرب تبارک و تعالى یلیهما بنفسه و کان أبی إذا تصدق بشی ء وضعه فی ید السائل ثم ارتده منه و قبله و شمه ثم رده فی ید السائل و ذلک أنها تقع فی ید الله قبل أن تقع فی ید السائل فأحببت أن أناول ما ولاها الله تعالى إن صدقة اللیل تطفئ غضب الرب و تمحق الذنب العظیم و تهون الحساب و صدقة النهار تثمر المال و تزید فی العمر إن عیسى ابن مریم ع لما مر على البحر ألقى بقرص من قوته فی الماء فقال له بعض الحواریین یا روح الله و کلمته لم فعلت هذا هو من قوتک قال فعلت هذا لتأکله دابة من دواب الماء و ثوابه عند الله العظیم؛ معلى بن خنیس نقل مى کند که: در یک شب بارانى، امام صادق (ع) به طرف سایبان بنى ساعده روانه شد و من هم به دنبال آن حضرت به راه افتادم، در همین اثناء چیزى از دست آن حضرت بر زمین افتاد، پس فرمود: بنام خدا، خدایا! به من برگردان. راوى مى گوید که: من نزد حضرت پیش رفتم و سلام کردم، حضرت فرمود: معلى! تویى؟! عرض کردم: آرى، فدایت شوم. فرمود: با دستان خود بگرد! (چون شب بوده و هوا تاریک، و بایستى با مالیدن دست به روى زمین به دنبال گمشده گشت) اگر چیزى پیدا کردى آن را به من بده، راوى گفت: جستجو کردم تا نانى را که پخش شده بود پیدا کردم، و هر چه مى یافتم به آن حضرت مى دادم تا سرانجام کیسه اى که همراه امام بود پر از نان شد. عرض کردم: فدایت شوم! اجازه بده تا من به جاى شما کیسه نان را بردارم، فرمود: نه! من به این کار سزاوارترم، ولى تو به همراه من بیا! راوى گفت: به سایبان بنى ساعده که رسیدیم در آنجا جمعى را دیدیم که خوابیده بودند، حضرت شروع کرد (به تقسیم نانها) و در زیر لباس و یا بر بالین هر یک از آنها یک یا دو قرص نان گذاشت تا نفر آخر و بعد برگشتیم. من به حضرت عرض کردم: فدایت شوم! آیا اینها حق را مى شناسند؟ (آیا به خداوند و رسول خدا (ص) و امامت شما ایمان دارند؟) فرمود: چنانچه حق را مى شناختند، ما نمک را نیز به آنها مى دادیم، براستى که خداوند هیچ چیزى را نیافرید مگر آنکه براى او انبار دارى را مقرر فرمود تا آن را انبار کند، به غیر از صدقه که پروردگار تبارک و تعالى خود متولى و مباشر و خزانه دار آن شده است، و پدرم هرگاه چیزى را به مستمندى صدقه مى داد، آن را از او مى گرفت و مى بوسید و مى بوئید و باز آن را به او مى گرداند، زیرا صدقه پیش از رسیدن به دست مستمند، در دست خدا قرار مى گیرد، پس به این سبب من دوست دارم آنچه که در دست خدا قرار گرفته است آن را ببوسم و ببویم سپس آن را به صاحبش بازگردانم، براستى که صدقه دادن در شب خشم الهى را فرو مى نشاند، و گناهان بزرگ را پاک مى کند و کار حساب را (بر کسى که چنین کند) آسان مى گرداند، و صدقه دادن در روز، مال را افزون و عمر را طولانى مى کند، و همانا حضرت عیسى (ع) روزى از کنار دریا گذر کرد، قرص نانى در آب انداخت، یکى از یارانش (حواریون) گفت: یا روح الله و کلمه الله! چرا چنین کردى؟! این غذاى تو بود! حضرت عیسى (ع) پاسخ داد: این کار را کردم تا یکى از جانوران دریائى آن را بخورد، و همانا ثواب این در نزد خداى عزوجل، بسیار است.

دعاى مستمند در حق کسى که به او صدقه مى دهد
«عن أبی بصیر عن أبی عبد الله ع قال قال علی بن الحسین ع ما من رجل تصدق على مسکین مستضعف فدعا له المسکین بشی ء تلک الساعة إلا استجیب له؛ ابوبصیر از امام صادق (ع) نقل کرده است که امام زین العابدین (ع) فرمود: هیچ شخصى نیست که به مستمند ناتوانى صدقه بدهد و آن مسکین در همان وقت براى او دعا کند مگر اینکه دعایش (در حق او) مستجاب گردد».

منـابـع

کلیــد واژه هــا