دیدگاه مشرکانه در قانونگذاری حق

برخی تصور می کنند که تنها حکومت های استبدادی بر اساس شرک نهاده شده اند. تبلیغات سوء بیگانگان سبب شده که نظام دموکراسی، نظامی درخور و عادلانه تلقی گردد. اما باید دانست همانگونه که ایمان در درجات گوناگون است، شرک نیز درکات مختلف دارد. گرچه استبداد و دیکتاتوری یکی از بدترین درکات و مراتب شرک است، اما این بدان معنا نیست که نظام دموکراسی مشرکانه نباشد.
دیدگاه های گوناگونی درباره سرچشمه و منبع حقوق بشر وجود دارد. برخ آن را متکی به آرای مردم (دموکراسی) و گروهی مستند به منابعی دیگر دانسته اند، مانند اراده اهل حل و عقد و نوابغ بشری (شیوه حکومتی برخی از مسلمانان)، طبیعت و معیارهای آن (نظریه حقوق طبیعی) فطرت و قواعد آن (نظریه حقوق فطری) و اراده فرد (دیکتاتوری)
توحید ناب بر این پایه استوار است که حق قانونگذاری تنها از آن خداوند است. همه دیدگاه های حقوقی مزبور مشرکانه و غیر توحیدیند. البته اگر این شرک در قلمرو قوانین جهانی و حقوق بشر باشد، زیرا در این صورت، همه جهان به شرک آلوده می گردد. روشن است که هیچ یک از منابع مزبور هستی بخش نیستند تا بتوانند در تفسیر هستی و تعیین قانون برای آن دخالت کنند. به همین دلیل، نباید فریب خورد و گمان کرد که اگر مثلا به نظام دموکراسی یا نظریه حقوق فطری تن دهیم، با منطق توحید سازگار است. البته پیداست که اگر منظور از نظریه حقوق فطری این باشد که فطرت کشف کننده اراده پروردگار است، سخنی توحیدی و پذیرفتنی است. اما مراد پیروان این دیدگاه آن است که فطرت، خود، سرچشمه و منبع قانون است نه کاشف از اراده خدای فاطر و فطرت آفرین.
برای تشریح این سخن، به جاست که به آیه ای از قرآن کریم استناد کنیم که می فرماید در روز قیامت، بطلان دیدگاه بت پرستان و مشرکان آشکار می گردد و آنگاه بت پرستان به بت های خود خطاب می کنند: «اذ نسویکم برب العالمین؛ ما شما را با پروردگار جهانیان برابر می دانستیم.» (شعراء/ 98)
این آیه نشان می دهد که هر دیدگاهی که چیزی یا کسی را برابر و همپایه خدا بداند، مشرکانه است. با عنایت به مباحث پیشین، حق قانونگذاری تنها از آن خداست. حال اگر طبق دیدگاهی، طبیعت و فطرت و عقل و مانند آنها منبع ذاتی قانون شوند، بدین معناست که جایگزین خدا و برابر با او فرض شده اند. البته در بعضی از موارد، مانند تشخیص حسن و قبح های ذاتی، خود عقل حجتی از حجت های الهی است و خداوند آن را منبعی برای ارزشگذاری قلمداد کرده است، لکن بازگشت چنین حجتی در حقیقت به کشف از وحی الهی خواهد بود.
در آیه ای دیگر نیز می فرماید: «ارایت من اتخذ الهه هواه؛ آیا دیدی آن کس را که هوس خویش را خدای خود گرفت؟» (فرقان/ 43) این آیه تنها شامل کسانی نیست که به امیال شهوانی خود تن می دهند، بلکه اطلاق آیه مزبور در بر گیرنده کسانی نیز هست که ظاهرا وارسته اند، اما علم و اندیشه خود را به خدایی بر می گزینند و خویش را در شناخت و تعیین حقوق بشر یا دیگر قوانین در برابر وحی محق می دانند. از همین رو، با آن که فرشتگان اصولا از دایره تکلیف خارجند و دارای مقام عصمتند، خداوند هشدار می دهد که مبادا کسی فرشتگان را بالاصاله اطاعت کند. این به منزله تاکید بر ضرورت توحید است، وگرنه پیداست که هیچ فرشته ای دیگران را به اطاعت خویش فرا نمی خواند.

قوانین غیر الهی نارسا، ناتوان، و ناموفق
از دید قرآن، هر کس به سوی غیر خدا پناه ببرد و از او انتظار داشته باشد که قانون وضع کند، هیچ سودی نمی برد. ندای حق تنها از ماذنه وحی بر می خیزد، قرآن این حقیقت زیبا را چنین بیان می فرماید: «له دعوه الحق والذین یدعون من دونه لا یتسجیبون لهم بشیء الا کباسط کفیه الی الماء لیبلغ فاه وما هو ببالغه و ما دعاء الکافرین الا فی ضلال؛ ندای حق، تنها از آن خداست و آنان که جز حق را می خوانند، نیازشان برآورده نمی شود و مثل آنها مثل کسی است کهبه سوی آب یدست گشاید تا دهن او به آب بردس و بیاشامد، ولی دهن و دستش به آن نمی رسد. و ندای کافران جز ضلالت و گمراهی نیست.» (رعد/ 14)
در آغاز آیه، خبر «له» پیش از مبتدا «دعوه الحق» آورده شده و از این رو نشان دهنده حصری بودن مطلب است، یعنی ندای حقیقت تنها از سوی حق بر می خیزد و بس. به این ترتیب، همه بت ها و از جمله بت های کنونی که در قالب فریبنده حقوق بشر تجلی یافته انأ، جز ضلالت و گمراهی ثمری به بار نمی آورند. تشبیه صورت پذیرفته در این آیه نشان دهنده آن است که وقتی کسی به سوی غیر خدا دست دراز کند، وسیله ای در دست ندارد تا به آب حیات دست پیدا کند و از اینرو تشنه کام باقی می ماند. این تشنه کامان همان بد دهنانی هستند که با دهان خشکیده و ناکام می کوشند تا چراغ حق را خاموش سازند و البته توفیق نمی یابند.

منـابـع

کلیــد واژه هــا