اسلام، حقیقت دین واحد پیامبران از آدم تا خاتم

در سراسر قرآن کریم اصرار عجیبی هست که دین، از اول تا آخر جهان یکی بیش نیست و همه پیامبران بشر را به یک دین دعوت کرده اند. در سوره شوری آیه 13 چنین آمده است: «شرع لکم من الدین ما وصی به نوحا و الذی اوحینا الیک و ما وصینا به ابراهیم و موسی و عیسی ان اقیموا الدین و لا تتفرقوا فیه کبر علی المشرکین ما تدعوهم الیه الله یجتبی الیه من یشاء و یهدی الیه من ینیب؛ خداوند برای شما دینی قرار داد که قبلا به نوح توصیه شده بود و اکنون بر تو وحی کردیم و به ابراهیم و موسی و عیسی نیز توصیه کردیم که دین را بر پا دارید و در آن تفرقه نکنید. بر مشرکان آنچه بدان دعوتشان می کنی گران است، خدا هر که را بخواهد به سوی خود بر می گزیند و هر که را روی آورد به سوی خود هدایت می کند.»
قرآن در همه جا نام این دین را که پیامبران از آدم تا خاتم مردم را بدان دعوت می کرده اند «اسلام» می نهد. مقصود این نیست که در همه زمان ها به این نام خوانده می شده است، مقصود این است که دین دارای حقیقت و ماهیتی است که بهترین معرف آن، لفظ «اسلام» است. در سوره آل عمران، آیه 67 درباره ابراهیم می گوید: «ما کان ابراهیم یهودیا و لا نصرانیا ولکن کان حنیفا مسلما و ما کان من المشرکین؛ ابراهیم نه یهودی بود و نه نصرانی، حق جو و مسلم بود و از مشرکان نبود».
و در سوره بقره آیه 132 درباره یعقوب و فرزندانش می گوید: «و وصی بها ابراهیم بنیه و یعقوب یا بنی ان الله اصطفی لکم الدین فلا تموتن الا و انتم مسلمون؛ ابراهیم و یعقوب به فرزندان خود چنین وصیت کردند: خداوند برای شما دین انتخاب کرده است، پس با اسلام بمیرید». آیات قرآن در این زمینه زیاد است و نیازی به ذکر همه آنها نیست. البته پیامبران در پاره ای از قوانین و شرایع با یکدیگر اختلاف داشته اند. قرآن در عین اینکه دین را واحد می داند، اختلاف شرایع و قوانین را در پاره ای مسائل می پذیرد.
در سوره مائده آیه 48 می گوید:
«و انزلنا الیک الکتاب بالحق مصدقا لما بین یدیه من الکتاب و مهیمنا علیه فاحکم بینهم بما انزل الله و لا تتبع اهوائهم عما جائک من الحق لکل جعلنا منکم شرعة و منهاجا و لو شاء الله لجعلکم امة واحدة ولکن لیبلوکم فیما اتاکم فاستبقوا الخیرات الی الله مرجعکم جمیعا فینبئکم بما کنتم فیه تختلفون؛ ما این کتاب را به راستی و حق بر تو نازل کردیم که مصدق و نگهبان کتاب های پیش از خود است. پس میان آنها طبق آنچه خدا نازل کرده داوری کن و به جای حقی که از جانب خدا آمده از هوس های آنها پیروی مکن. ما برای هریک از شما شریعت و راه روشنی قرار دادیم و اگر خدا می خواست شما را امت واحدی قرار داده بود ولی چنین نکرد تا شما را در آنچه به شما داده امتحان کند. پس به کارهای نیک سبقت بگیرید، بازگشت همه شما به سوی خداست، آنگاه شما را به حقیقت آنچه در آن اختلاف داشتید آگاه خواهد کرد».
ولی از آنجا که اصول فکری و اصول عملی که پیامبران به آن دعوت می کرده اند یکی بوده و همه آنان مردم را به یک شاهراه و به سوی یک هدف دعوت می کرده اند، اختلاف شرایع و قوانین جزئی در جوهر و ماهیت این راه که نامش در منطق قرآن «اسلام» است تأثیری نداشته است. تفاوت و اختلاف تعلیمات انبیاء با یکدیگر از نوع اختلاف برنامه هایی است که در یک کشور هر چند یک بار به مورد اجرا گذاشته می شود و همه آنها از یک قانون اساسی الهام می گیرد. تعلیمات پیامبران در عین پاره ای اختلافات مکمل و متمم یکدیگر بوده است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا