ماهیت ادعای معجزه بودن قرآن از زبان خودش

اولین مطلبی که در ماهیت این دعواست همین است که آیا مسأله معجزه بودن قرآن را بعد مسلمین استنباط کرده اند و در آورده اند و فکر کرده اند یا در خود قرآن هم این مسأله مطرح است که قرآن معجزه است. گفتیم بله، در خود قرآن این مسأله مطرح است، خیلی به وضوح هم مطرح است. یکی آیه 88 سوره اسراء است که می فرماید: «قل لئن اجتمعت الانس و الجن علی ان یأتوا بمثل هذا القرآن لا یأتون بمثله و لو کان بعضهم لبعض ظهیرا؛ بگو ای پیامبر اگر جن و انس متفق شوند که مانند این قرآن کتابی بیاورند هرگز نتوانند، هر چند همه پشتیبان یکدیگر باشند.» حال، آیا قرآن که ادعا کرده است معجزه است مجموعش را ادعا کرده است معجزه است یا قسمتش را هم ادعا کرده معجزه است؟ یعنی آیا ادعا کرده است کتابی به اندازه قرآن نمی شود آورد که مثل قرآن باشد یا خواسته بگوید به اندازه قسمتی از قرآن هم نمی شود آورد، یعنی به اندازه یک سوره از سوره های قرآن هم نمی شود آورد؟ این دومی هم هست. قرآن در آیاتی صریحا می فرماید یک سوره هم مثل این قرآن نمی توانید بیاورید. در بعضی جاها دارد که ده سوره، شما که می گویید این قرآن افتراء است ده تا سوره هم شما بیاورید. در یک جا می گوید یک سوره شما بیاورید، که این آیات را هم بخوانیم برای اینکه ماهیت دعوای قرآن روشن بشود.
در سوره هود آیه 13 می فرماید: «ام یقولون افتریه؛ آیا این ها می گویند که این افتراست؟» این سخن را به خدا بسته است و می گوید سخن خداست و حال آنکه سخن خدا نیست؟ «قل فأتوا بعشر سور مثله مفتریات؛ شما هم ده تا سوره مثل همین بیاورید از همین افتراها.» «و ادعوا من استطعتم من دون الله؛ نگویید هنر ما نمی رسد، هرکسی هم که دلتان می خواهد دعوت کنید به همکاری که در مقابل خدا چنین سوره هایی بیاورند.» «ان کنتم صادقین؛ اگر راست می گویید در این ادعای خودتان.» یعنی اگر واقعا شما که می گویید این افتراست همین را روی عقیده می گویید. قرآن با کلمه «ان کنتم صادقین» می خواهد بگوید این حرفی که این ها می گویند روی عقیده نمی گویند، عقیده ندارند به افترا بودن قرآن، چون نمی خواهند زیر بار بروند و چون عناد دارند این ادعا را می کنند.
در سوره یونس آیه 38 می فرماید: «ام یقولون افتریه؛ آیا اینها می گویند این افتراست؟» «قل فأتوا بسورة مثله؛ ده تا سوره هم نمی گوییم، بگو یک سوره مثلش بیاورید.» (سوره هم که می گوید، می دانید در قرآن کوچک و بزرگ دارد، سوره «اذا جاء نصر الله و الفتح» هم یک سوره است، سوره «انا اعطیناک الکوثر» هم یک سوره است) شما فقط یک سوره مانند این بیاورید کافی است. اینجا هم باز می فرماید: «و ادعوا من استطعتم من دون الله؛ نمی گویم خودتان تنها بیاورید، هرکس را هم که دلتان می خواهد دعوت به همکاری کنید، با همکارانتان سوره ای مانند قرآن بیاورید.» باز اینجا هم می فرماید: «ان کنتم صادقین؛ اگر راست می گویید در ادعای خودتان.» یعنی شما دروغ می گویید و در ادعای خودتان صادق نیستید.
در آیه 23 سوره بقره این طور می فرماید: «و ان کنتم فی ریب مما نزلنا علی عبدنا فأتوا بسورة من مثله؛ اگر شما در شک هستید، واقعا تردید دارید درباره آنچه که ما بر بنده خودمان فرود آورده ایم (اشاره است به اینکه این چیزی که ما فرود آورده ایم بر بنده ای، از آن طریق است که او بنده ماست یعنی از طریق عبودیت به اینجا رسیده است) خودتان را آزمایشی بکنید سوره ای مانند آن بیاورید.» کلمه "من مثله" را دو جور تعبیر کرده اند: یکی اینکه گفته اند "من مثله" یعنی مانند قرآن، و بعضی گفته اند که این اشاره به این جهت است که از کسی بیاورید که او هم مثل این پیغمبر باشد یعنی از یک فرد امی، فردی مانند او که هیچ سابقه درس و تحصیل و فرهنگ و مدرسه ندارد. اینجا هم همان جمله ها با تعبیرات دیگری آمده است، آنجا داشت: «و ادعوا من استطعتم من دون الله»، اینجا می فرماید: «و ادعوا شهدائکم من دون الله» گواهان و شاهدان خودتان را، هرکسی که می خواهید، بیاورید. شاهد را شاهد می گویند به اعتبار اینکه او را دعوت می کنند که حقیقت مطلب را او بیاید بیان کند از باب اینکه افراد دیگری را که قهرمان شناخته می شوند بیاورند تا عمل آنها گواهی بدهد. باز هم اینجا قید می کند: «ان کنتم صادقین» اگر راست می گویید، یعنی ما که می دانیم شما دروغ می گویید در این ادعای خودتان، یعنی ادعاتان هم ادعای حقیقی و از روی حقیقت نیست.
تا اینجا ما دو مطلب در ماهیت ادعای قرآن روشن کردیم: یکی اینکه قرآن برای خودش ادعای معجزه بودن کرده است و دیگر اینکه این ادعای معجزه بودن به این نیست که تمام قرآن معجزه است، بعض قرآن هم معجزه است، و لهذا در یک جا فرموده ده سوره بیاورید، یک جا همان را هم تخفیف داده و فرموده یک سوره بیاورید کافی است. پس قرآن یک سوره را هم معجزه می داند.

منـابـع

کلیــد واژه هــا