شرکت زن در مجامع از نظر اسلام

اسلام با همه توجهی که به خطر شکسته شدن حصار عفاف دارد. همانطور که روش این آئین پاک خدائی است که یک آئین معتدل و متعادل است و از هر افراط و تفریطی به دور است و امتش را "امت وسط" می خواند از جنبه های دیگر غافل نمی شود. زنان را تا حدودی که منجر به فساد نشود از شرکت در اجتماع نهی نمی کند. در بعضی موارد شرکت آنها را واجب می کند، مانند حج که بر زن و مرد متساویا واجب است و حتی شوهر حق ممانعت ندارد. و در بعضی موارد به ترخیص اکتفا می کند. چنانکه می دانیم جهاد بر زنان واجب نیست، مگر وقتی که شهر و حوزه مسلمین مورد حمله واقع شود و جنبه صددرصد دفاعی به خود بگیرد. در این صورت همانطور که فقهاء فتوا می دهند بر زنان نیز واجب می شود، (رجوع شود به مسالک، اول کتاب جهاد)، ولی در غیر این صورت واجب نیست. در عین حال پیامبر اکرم (ص) به برخی از زنان اجازه می داد که در جنگ ها برای کمک به سربازان و مجروحین شرکت کنند. قضایای زیادی در تاریخ اسلام در این زمینه هست (رجوع شود به کتب مغازی و سیر و تواریخ صدر اسلام. ایضا رجوع شود به صحیح مسلم جلد 5 صفحه 197 - 196، و سنن ابوداود جلد 2 صفحه 17 و جامع ترمذی صفحه 247).
بر زنان واجب نیست که در نماز جمعه شرکت کنند مگر آنکه حضور به هم رسانند. بعد از حضور واجب است شرکت کنند و ترک نکنند (وسائل جلد 1 صفحه 456).
بر زنان واجب نیست که در نماز عیدین شرکت کنند ولی از شرکت دادن ممنوع نمی باشند. برای زنان صاحب هیئت و جمال شرکت در این مجامع مکروه است (وسائل جلد 1 صفحه 474).

پیغمبر اکرم (ص) زنان خود را با قید قرعه با خود به سفر می برد. بعضی از اصحاب نیز چنین می کردند (صحیح بخاری جلد 7 صفحه 43 همه مورخین این مطلب را نوشته اند). پیغمبر اکرم (ص) از زنان بیعت گرفت، ولی با آنها مصافحه نکرد، دستور داد ظرف آبی آوردند، دست خود را در آن فرو برد و دستور داد زنان دست خویش در آب فرو برند، همین را بیعت شمرد (این جریان نیز مورد اتفاق مورخین و مفسرین است. مورخین ضمن وقایع فتح مکه، و مفسرین ذیل آیه 12 از سوره ممتحنه ذکر کرده اند. ایضا کافی جلد 5 صفحه 526). عایشه گفت هرگز دست پیغمبر (ص) در همه عمر دست یک زن بیگانه را لمس نکرد. زنان را از تشییع جنازه منع نکرد، گو اینکه آن را لازم هم نشمرد. رسول خدا ترجیح داد زنان در تشییع جنازه شرکت نکنند. در عین حال در موارد خاصی شرکت کرده اند و احیانا نماز خوانده اند. در روایات ما آمده است که وقتی حضرت زینب (ع) دختر بزرگ رسول اکرم (ص) وفات کرد حضرت زهرا (ع) و زنان مسلمانان آمدند و بر وی نماز خواندند (وسائل جلد 1 صفحه 156). از نظر روایات شیعه برای زنان جوان شرکت در تشییع جنازه مکروه است. علماء اهل تسنن از ام عطیه نقل کرده اند که گفت رسول اکرم (ص) ما را توصیه کرد که در تشییع جنازه شرکت نکنیم ولی منع نفرمود. (صحیح مسلم جلد 3 صفحه 47 و صحیح بخاری جلد 2 صفحه 94 و سنن ابوداود جلد 2 صفحه 180).
پیغمبر اکرم (ص) زنان را اجازه می داد که به خاطر حاجتی که دارند بیرون روند و کار خویش را انجام دهند. سوده دختر زمعه، همسر رسول خدا زنی بلند بالا بود. یک شب با اجازه رسول خدا از خانه به خاطر کاری بیرون آمد. با اینکه شب بود عمر بن الخطاب سوده را به خاطر بلند بالائیش شناخت. عمر در این جهت تعصب شدیدی داشت و همواره به پیغمبر (ص) توصیه می کرد اجازه ندهد زنانش بیرون روند. عمر با لحن خشنی به سوده گفت: تو خیال کردی که ما ترا نشناختیم؟! خیر شناختیم. پس از این در بیرون آمدن خود دقت بیشتری بکن. سوده از همانجا مراجعت کرد و ماجرا را به عرض رسول خدا رساند در حالی که رسول خدا مشغول شام خوردن بود و استخوانی در دستش بود. طولی نکشید که حالت وحی بر آن حضرت عارض شد. پس از بازگشت به حالت عادی فرمود: «انه قد اذن لکن ان تخرجن لحوائجکن»؛ یعنی اجازه داده شد به شما که اگر حاجتی دارید بیرون روید، (صحیح مسلم جلد، 7 صفحه 6 و صحیح بخاری جلد 7 صفحه 49 و جلد 8 صفحه 66).

منـابـع

کلیــد واژه هــا