شفاعت عامه و شفاعت خاصه

از مجموعه روایات شفاعت من حیث المجموع به دست می آید که پیامبر اکرم و ائمه طاهرین یک شفاعت خاصه دارند و یک شفاعت عامه. شفاعت خاصه اختصاص به رفع عقاب از مرتکبین به معاصی کبیره از امت مؤمن است و بر همین مطلب گفتار رسول الله در احادیث مستفیضه دلالت دارد که: «إنما ادخرت شفاعتی لاهل الکبآئر من أمتی فأما المحسنون فما علیهم من سبیل؛ شفاعت من فقط راجع به معصیت کاران کبیره از امت من است و اما محسنین برای آنها راه مؤاخذه ای نیست.» (معادشناسی/ جلد 9 مجلس 60 و 63) و بخصوص دلالت لفظ "ادخرت" خالی از لطف نیست و برای افاده این معنی که از اختصاصات آن نفس شریفه است کاملا رسا است؛ و نیز گفتار امام باقر (ع) در روایت ابوالعباس مکبر به ابو ایمن که: «ویلک! فهل یشفع إلا لمن وجبت له النار؟؛ وای بر تو مگر او شفاعت می کند، غیر کسانی را که آتش بر آنها لازم شده است؟» بر این معنی صراحت دارد.
شفاعت عامه اختصاصی به این جهت ندارد؛ بلکه برای رفع عقاب از جمیع امت ها و برای ارتقاء منزله پیامبران و شهیدان و عالمان و مجاهدان و اعطاء مقام و رتبه از طرف خداوند تبارک و تعالی به آنان است. و این معنی در همین روایت ابوالعباس مکبر نیز آمده است زیرا در عین آنکه می فرماید: «ویلک فهل یشفع إلا لمن وجبت له النار» می فرماید: «ما من أحد من الاولین و ا لا خرین إلا و هو محتاج إلی شفاعة محمد صلی الله علیه و اله وسلم یوم القیمة؛ هیچ یک از پیشینیان و هیچ یک از پسینیان نیست، مگر آنکه او نیازمند به شفاعت محمد (ص) در روز قیامت است» (معادشناسی/ جلد9 مجلس 61 صفحه 149-150) بنابراین به طور کلی نمی توان شفاعت را اختصاص به موارد رفع عذاب داد؛ بلکه هم در این مورد و هم در موارد ارتفاع منزلت و مقام، و رفع حجاب و گشودن عقده و گره در راه سیر به سوی خدا به کار می آید.

منـابـع

کلیــد واژه هــا