دیدگاه قرآن در مورد تجسم و جاودانگی اعمال انسان

از قرآن کریم و اخبار و روایات پیشوایان دینی چنین استنباط می شود که نه تنها انسان باقی است و جاوید می ماند، اعمال و آثار انسان نیز به نحوی ضبط و نگهداری می شود و از بین نمی رود و انسان در نشئه قیامت تمام اعمال و آثار گذشته خود را "مصور" و "مجسم" می بیند و مشاهده می کند. اعمال و آثار خوب با صورت های بسیار زیبا و جالب و لذت بخش تجسم می یابند و به صورت کانون لذت و بهجت در می آیند و اما آثار بد انسان با صورت های بسیار زشت و وحشت زا و مهیب و موذی تجسم می یابند و به صورت کانون درد و رنج و عذاب در می آیند (راجع به اینکه نعیم و جحیم اخروی چیزی به جز صور ملکوتی اعمال نیست رجوع شود به کتاب عدل الهی، بحث معاد). در اینجا به ذکر سه آیه از قرآن مجید و دو حدیث از رسول اکرم (ص) اکتفا می کنیم.
اما آیات:
1- «یوم تجد کل نفس ما عملت من خیر محضرا و ما عملت من سوء تود لو ان بینها و بینه امدا بعیدا؛ روزی که انسان هر کار نیک خویش را حاضر شده می بیند و همچنین هر کار بد خود را، و دوست می دارد که ای کاش میان او و کار بدش فاصله زیادی می بود.» (آل عمران/ 30) این آیه صراحت دارد که انسان عین این کارهای نیک خویش را به صورت مطلوب و محبوب می بیند و عین کارهای بد خویش را مصور شده به صورت هایی می بیند که سخت از آنها نفرت و وحشت پیدا می کند و دوست می دارد از آنها فرار کند یا آنها را از او دور کنند، اما آنجا جای فرار و یا جدا کردن عمل انسان از انسان نیست. صورت تجسم یافته حاضر شده عمل انسان در آن جهان به منزله جزئی از وجود انسان است و جدا شدنی نیست.
2- «و وجدوا ما عملوا حاضرا؛ هر عملی که در دنیا انجام داده اند در آنجا حاضر می بینند.» (کهف/ 49) مفاد این آیه عینا مفاد آیه پیشین است.
3- «یومئذ یصدر الناس اشتاتا لیروا اعمالهم* فمن یعمل مثقال ذرة خیرا یره* و من یعمل مثقال ذرة شرا یره؛ در این روز مردم بیرون می آیند برای آنکه (در نمایشگاه عمل) اعمالشان به آنها ارائه شود. پس هر کس به وزن یک ذره کار خیر انجام دهد آن را در قیامت می بیند و هر کس که به وزن یک ذره کار بد انجام دهد نیز آن را در آنجا می بیند.»  (زلزال/ 6-8)
انسان باقی و جاوید است، اعمال و آثار انسان نیز باقی و مضبوط و جاوید است و انسان در جهان دیگر با اعمال و اخلاق و مکتسبات خود در این دنیا زندگی می کند. این مکتسبات و اعمال، سرمایه های خوب و یا بد و مصاحبان نیک یا زشت همیشگی انسان در جهان جاوید است.

اما حدیث ها:
1. گروهی از مسلمانان از راه دور به حضور رسول خدا مشرف شده بودند، ضمن سخنان خود از ایشان تقاضای یک سلسله اندرز کردند. رسول اکرم (ص) چند جمله فرمود که یکی از آنها این است: «از هم اکنون رفیقان و مصاحبان و معاشران خوبی برای خود در جهان دیگر انتخاب کنید که در آن جهان، همراه و مصاحب زنده هر کس همانا اعمال و رفتارهای تجسم یافته خود اوست.» (در نسخه دستنویس استاد شهید که برای چاپ داده بودند، در اینجا تذکر داده شد که گویا استاد فراموش کرده اند حدیث یا حدیث های دیگری را که مورد نظرشان بوده بنویسند و در ذیل عنوان "حدیث ها" فقط یک حدیث آورده اند. استاد این تذکر را به جا دانستند و بقیه مطلب را به پشت صفحه (نسخه خطی) ارجاع دادند، ولی افسوس که منافقان تحمل وجود او را نداشتند.)
انسان مؤمن به حیات جاویدان، همواره کمال دقت را در اندیشه ها و خلق و خوی ها و اعمال و رفتار خویش به کار می برد، زیرا می داند که به اینها به چشم یک سلسله امور زودگذر نباید نگاه کرد، اینها همه پیش فرستاده های انسان به دنیای دیگر است و در دنیای دیگر با این سرمایه ها باید زندگی کند.

منـابـع

کلیــد واژه هــا