وضعیت سیاسی اجتماعی شیعه

شیعه در قرن نهم هجرى
از قرن پنجم تا اواخر قرن نهم شیعه به همان افزایش که در قرن چهارم داشت ادامه می داد و پادشاهانى نیز که مذهب شیعه داشتند بوجود آمده از تشیع ترویج می نمودند. در اواخر قرن پنجم هجرى دعوت اسماعیلیه در قلاع الموت ریشه انداخت و اسماعیلیه نزدیک به یک قرن و نیم در وسط ایران در حال استقلال کامل می زیستند و سادات مرعشى در مازندران سالهاى متمادى سلطنت کردند. شاه خدابنده از پادشاهان مغول، مذهب شیعه را اختیار کرد و اعقاب او از پادشاهان مغول، سالیان دراز در ایران سلطنت کردند و از تشیع ترویج می کردند و همچنین سلاطین آق قویونلو و قره قویونلو که در تبریز حکومت می کردند (تاریخ حبیب السیر) و دامنه حکمرانیشان تا فارس و کرمان کشیده می شد و همچنین حکومت فاطمیین نیز سالیان دراز در مصر برپا بود. البته قدرت مذهبى جماعت با پادشاهان وقت تفاوت می کرد چنانکه پس از برچیده شدن بساط فاطمیین و روى کار آمدن سلاطین آل ایوب صفحه برگشت و شیعه مصر و شامات، آزادى مذهبى را بکلى از دست دادند و جمع کثیرى از تشیع از دم شمشیر گذشتند. و از آن جمله شهید اول محمد بن محمد مکى، یکى از نوابغ فقه شیعه سال 786 هجرى در دمشق بجرم تشیع کشته شد! و همچنین شیخ اشراق شهاب الدین سهروردى در حلب به جرم فلسفه قتل رسید!
روى هم رفته در این پنج قرن شیعه از جهت جمعیت در افزایش و از جهت قدرت و آزادى مذهبى تابع موافقت و مخالفت سلاطین وقت بوده اند و هرگز در این مدت مذهب تشیع در یکى از کشورهاى اسلامى، مذهب رسمى اعلام نشده بود.

شیعه در قرن 10-11 هجرى
سال 906 هجرى جوان سیزده ساله اى از خانواده شیخ صفى اردبیلى متوفاى 735 هجرى که از مشایخ طریقت در شیعه بود با سیصد نفر درویش از مریدان پدرانش به منظور ایجاد یک کشور مستقل و مقتدر شیعه از اردبیل قیام کرده شروع به کشورگشائى و برانداختن آئین ملوک الطوایفى ایران نمود و پس از جنگهاى خونین که با پادشاهان محلى و مخصوصا با پادشاهان آل عثمان که زمام امپراطورى عثمانى را در دست داشتند، موفق شدند که ایران قطعه قطعه را بشکل یک کشور درآورده و مذهب شیعه را در قلمرو حکومت خود رسمیت دهد. پس از درگذشت شاه اسماعیل صفوى پادشاهان دیگرى از سلسله صفوى تا اواسط قرن دوازدهم هجرى سلطنت کردند و یکى پس از دیگرى رسمیت مذهب شیعه امامیه را تأیید و تثبیت نمودند حتى در زمانى که در اوج قدرت بودند (زمان شاه عباس کبیر)، توانستند وسعت ارضى کشور و آمار جمعیت را به بیش از دو برابر ایران کنونى (سال هزار و سیصد و هشتاد و چهار هجرى قمرى)، برسانند، گروه شیعه در این دو قرن و نیم تقریبا در سایر نقاط کشورهاى اسلامى به همان حال سابق با افزایش طبیعى خود باقى بوده است.

شیعه در قرن 12-14 هجرى
در سه قرن اخیر پیشرفت مذهبى شیعه به همان شکل طبیعى سابقش بوده است و فعلا که اواخر قرن چهاردهم هجرى است تشیع در ایران مذهب رسمى عمومى شناخته میشود و همچنین در یمن و در عراق اکثریت جمعیت را شیعه تشکیل میدهد و در همه ممالک مسلمان نشین جهان کم و بیش شیعه وجود دارد و روى هم رفته در کشورهاى مختلف جهان نزدیک به صد میلیون شیعه زندگى می کند.

منـابـع

کلیــد واژه هــا