نحوه تغییر قبله از بیت المقدس به کعبه

از مجموع 15 آیه مربوط به مسجدالحرام سه آیه اش در رابطه با تغییر قبله است و هر سه آیه در سوره بقره قرار دارد. از جمله در آیه 144 آمده: «قد نری تقلب وجهک فی السماء فلنولینک قبلة ترضها فول وجهک شطرالمسجدالحرام و حیث ماکنتم فولوا وجوهکم شطره وان الذین اوتوا الکتب لیعلمون أنه الحق من ربهم و ماالله بغافل عما یعملون»؛ «ما توجه تو را بر آسمان به انتظار وحی و تغییر قبله می بینیم البته روی تو به قبله ای که بدان خشنود شوی بگردانیم پس روی کن به طرف مسجدالحرام و شما مسلمین نیز هر کجا باشید در نماز روی بدان جانب کنید و گروه اهل کتاب به خوبی می دانند که این تغییر قبله به حق و از جانب خداست».(بقره/ 144).
پیامبر اکرم (ص) سیزده سال تمام در مکه به سوی بیت المقدس نماز می خواند و پس از مهاجرت به مدینه دستور الهی این بود که به وضع سابق از نظر قبله ادامه دهد و قبله ای که یهودیان به آن نماز می گزارند مسلمانان نیز به آن طرف نماز بگزارند. اما رشد و ترقی مسلمانان باعث شد که خوف و ترس محافل یهود را فرا گیرد زیرا ترقیات روز افزون آنها نشان می داد که آئین اسلام سراسر شبه جزیره را در اندک مدتی خواهد گرفت و قدرت و آئین یهود را از بین خواهد برد. از این نظر شروع به کارشکنی کردند و از راههای گوناگون مسلمانان و رهبر عالی قدر آنها را آزار می دادند و مسأله نمازگزاران به سمت بیت المقدس را پیش کشیدند و گفتند محمد (ص) مدعی است که دارای آئین مستقلی است و آئین و شریعت او ناسخ آئین های گذشته می باشد در صورتی که هنوز او قبله مستقلی ندارد و به قبله جامعه یهود نماز می گزارد.
شنیدن این خبر برای پیامبر (ص) گران آمد و نیمه های شب از خانه بیرون می آمد و به آسمان نگاه می کرد و در انتظار نزول وحی بود که دستوری در این باره نازل گردد. البته صرفنظر از اعتراض یهود در مورد قبله و تغییر آن فلسفه دیگری هم برای تغییر قبله از آیات قرآن بدست می آید و آن آزمایش مؤمنان و جدا کردن انسانهای صادق و ثابت قدم و مؤمنان واقعی از مدعیان ایمان است که در سوره بقره آیه 143 به این مطلب اشاره می کند.
درست هفده ماه بعد از هجرت پیامبر (ص) از مکه به مدینه بود. یعنی در ماه رجب سال دوم هجرت که پیغمبر (ص) در مسجد بنی سالم (که بعد از این قضیه به مسجد ذوقبلتین معروف شد.) در حالیکه دو رکعت نماز ظهر خوانده بود امین وحی فرود آمد و پیامبر (ص) را مأمور کرد که بسوی مسجدالحرام متوجه گردد.
با اینکه جریان تغییر قبله در آیه 144 بقره ذکر شده اما در آیات 149 و 150 سوره بقره نیز جهت تأکید دوباره مسئله تکرار شده تا مردم بطور قطعی از قبله اول صرفنظر نمایند و کعبه را مورد توجه و استقبال قرار دهند. خداوند می فرماید: «و من حیث خرجت فول وجهک شطرالمسجدالحرام وانه للحق من ربک وماالله بغافل عماتعملون»؛ «و از هر کجا بیرون شدی به طرف کعبه روی آور چون این دستور قبله بر وجه ثواب و به امر خداست و خداوند از کار شما غافل نیست». (بقره/ 149).
و نیز می گوید: «و من حیث خرجت فول وجهک شطرالمسجدالحرام وحیث ماکنتم فولوا وجوهکم شطره لئلا یکون للناس علیکم حجة الاالذین ظلموا منهم فلاتخشوهم واخشونی و لاتم نعمتی علیکم و لعلکم تهتدون»؛ «و ای رسول از هر جا و به هر دیار بیرون شدی روی به جانب کعبه کن و شما به هر کجا بودید روی بدان جانب کنید تا مردم به حجت و مجادله بر شما زبان نگشایند جز گروه ستمکار که از جدل و گفتگوی آنان هم اصلا نیندیشید و از نافرمانی من بترسید و به فرمان من باشید تا نعمت و رحمتم را برای شما به حد کمال رسانم و باشد که به طریق حق و ثواب راه یابید».(بقره/150).

منـابـع

کلیــد واژه هــا