به وجود آوردن زیبایی ها در آیات قرآن

آیاتی متعدد در قرآن مجید وجود دارد که به وجود آوردن زیبایی ها و تحصیل آن ها را مطلوب و برخی از آیات مباح (جایز) بودن زیبایی ها را تذکر می دهد. از آن جمله:
«و هو الذی سخر البحر لتاکلوا منه لحما طریا و تستخرجوا منه حلیه تلبسونها؛ و او خدایی است که شما را بر دریا مسلط نموده، تا گوشت تازه از آن بخورید و وسایل زینت را که می پوشید از آن بیرون بیاورید.» (نحل/ 14)
مدلول مستقیم آیه، جایز بودن تهیه زینت است، ولی این نکته قابل توجه است که خداوند متعال در آیه مورد استشهاد، مسلط انسان را به دریا به خود نسبت داده است، در نتیجه، مشروعیت دو نوع بهره برداری از دریا که به عنوان مثال در آیه آمده است (استفاده از گوشت و استخراج مواد زینت) مخصوصا با نظر به لام در کلمه «لتاکلوا» که لام غرض است، مستند به خدا می باشد و از این جمله، لطف و احسان خداوندی بر بندگانش استفاده می شود. مانند آیه:
1- «و لقد کرمنا بنی آدم و حملنا هم فی البر و البحر و رزقنا هم من الطیبات و فضلنا هم علی کثیر ممن خلقنا تفضیلا؛ ما به طور قطع، فرزندان آدم را اکرام نمودیم و خشکی و دریا را برای حرکت و جنبش آنان آماده ساختیم و از مواد پاکیزه برای آنان روزی دادیم و آنان را به عده فراوانی از مخلوقات خود برتری دادیم.» (اسراء/ 70)
2- «یعملون له ما یشاء من محاریب و تماثیل و جفان کالجواب و قدور راسیات اعملوا آل داود شکرا و قلیل من عبادی الشکور؛ اجنه برای حضرت سلیمان (ع) آن چه را که از محراب ها و تمثال ها و کاسه هایی مانند حوض ها و دیگ هایی بزرگ و ثابت می خواست، می ساختند. ای آل داود برای سپاسگزاری عمل کنید و بندگان شکرگزار من اندکند.» (سباء/ 13)
حضرت سلیمان (ع) یکی از پیامبران بنی اسرائیل است که خداوند امتیازات مادی و غیر مادی فراوانی را در اختیار گذاشته بود. مقصود از «محاریب» بنابر تفسیر طبرسی: «جایگاه های عبادت بوده است و گفته شده است که قصرها و مساجدی بوده است که مردم در آن ها عبادت می کردند»
ابن عباس می گوید: «اجنه برای حضرت سلیمان صورت های پیامبران و پارسایان را در مساجد تصویر می نمودند، تا مردم به آنها تماشا کنند و به عبادت خداوندی تشویق شوند.» در همین مأخذ می گوید: «ممکن است بگوییم ممنوعیت تصویر جانداران در برخی از دوران جایز بوده است، چنان که حضرت عیسی (ع) با دستور خداوندی به صورت پرنده به پرواز در می آمد.» ولی روایاتی از اهل بیت عصمت آمده است که آن تماثیل که برای حضرت سلیمان ساخته می شد، صورت جانداران نبوده، بلکه نقاشی درختان و امثال آن ها بوده است. از این آیه شریفه، این مطلب آشکار می شود که به وجود آوردن زیبایی ها برای انبساط روحی از نظر دین الهی مانعی ندارد..
3- «انزل من السماء ماء فسالت اودیه فاحتمل السیل زبدا رابیا و مما یوقدون علیه فی النار ابتغاء حلیه او متاع زبد مثله کذلک یضرب الله الحق و الباطل فا ما الزبد فیذهب جفاء و اما ینفع الناس فیمکث فی الارض کذلک یضرب الله الامثال؛ خداوند از آسمان آبی فرستاد و در سیل گاه به قدر خود به جریان افتاد. در این جریان، سیل، کف های برآمده ای را بر روی خود حمل کرد و از آن فلزاتی که در آتش برای زینت آلات یا کالا ذوب می کنید، مانند همان سیل کف سر بر می آورد، خداوند مثل حق و باطل را چنین می آورد. اما کف ناپایدار از بین می رود و اما آن چه که به حال مردم سودمند است، در روی زمین پایدار می ماند. خداوند مثل ها را چنین می زند» (رعد/ 17)
در این آیه نیز موضوع زینت به صورت خبری مطرح شده است و اگر زینت و به وجود آوردن زیبایی ها ممنوع بود، خداوند متعال در این آیه شریفه در مجرای مثال سازنده مطرح نمی فرمود و به اصطلاح اصولی، در این آیه تقریری برای جو از تزیین که هدف از آن، زیبایی است، دیده می شود.
4- «و اذکروا اذا جعلکم من بعد عاد و بو اکم الارض تتخذون من سهولها قصورا و تنحتون الجبال بیوتا فاذکروا الاء الله و لا تعثوا فی الارض مفسدین؛ و به یاد بیاورید که خداوند شما را از عاد جانشینانی قرارداد و شما را در زمین جایگیر ساخت، و شما در زمین های هموار قصرها می سازید و از کوه ها خانه ها برای خود می تراشید. پس به یاد بیاورید نعمت های خداوندی را و در روی زمین فساد به راه نیندازید.» (اعراف/ 74)
در آیه مذکور، هم اشاره به قصرها شده است و هم به خانه ها، و مسلما قصر دارای امتیاز کمی و کیفی است که در خانه های معمولی وجود ندارد. همان بیانی که در آیه 14 سوره نحل گفتیم که از آیه تقریری برای جواز به وجود آوردن زینت آلات احساس می شود، در همین سوره اعراف، آیه 74 نیز احساس می شود؛ به اضافه این که خداوند متعال پس از حکایت فعالیت های شهر سازی آنان، آن ها را به عنوان نعمت های خداوندی معرفی فرموده و به یاد آوردن آن نعمت های الهی را دستور می دهد. این چهار آیه و بعضی دیگر از آیاتی که دارای همین مضامین می باشند، مطلوبیت زیبایی هنری را بیان می دارد.

منـابـع

کلیــد واژه هــا