نعمتهای خدا بر بنی اسرائیل و سرکشی و نافرمانی آنان

خداوند متعال در قرآن در سوره اعراف درباره بنی اسرائیل می فرماید: «و جاوزنا بنی إسرائیل البحر فاتوا علی قوم یعکفون علی أصنام لهم قالوا یا موسی اجعل لنا إلها کما لما آلهه قال إنکم قوم تجهلون* إن هولاء متــبر ما هم فیه و باطل ما کانوا یعلمون* قال أغیر الله أبغیکم إلها و هو فضلکم علی العالمین؛ ما بنی اسرائیل را از دریا گذراندیم، پس بر قومی گذشتند که بتهای خودشان را پرستش می کردند. (بنی اسرائیل) به موسی گفتند: ای موسی! برای ما نیز خدایی قرار ده، همانگونه که آنها را خدایی است. موسی گفت: براستی که شما مردمی نادانید* خدایان این بت پرستان نابود شدنی است، و آنچه می کنند باطل و بیهوده است* (موسی) گفت: آیا به جز خدای واحد، برای شما خدایی بجویم، در حالی که خداوند شما را بر جهانیان برتری داده است؟!» (اعراف/ 138-140). «و قطعناهم اثــنتی عشره أسباطا أمما و أوحینا إلی موسی إذ استسقاه قومه أن اضرب بعصاک الحجر فانبجست منه اثنتا عشره عینا قد علم کل أناس مشربهم و ظلنا علیهم الغمام و أنزلنا علیهم المن و السلوی کلوا من طیبات ما رزقناکم و لکن کانوا أنفسهم یظلمون* و إذ قیل لهم اسکنوا هذه منها حیث شئتم و قولوا حطه و ادخلوا الباب سجدا نغفرلکم خطیئاتکم سنزید المحسنین* فبدل الذین ظلموا منهم قولا غیر الذی قیل لهم فأرسلنا علیهم رجزا من السماء بما کانوا یظلمون* و سئلهم عن القریه التی کانت حاضره البحر إذ یعدون فی السبت إذ تأتیهم حیتانهم یوم سبتهم شرعا و یولا لایسبتون لا تأتیهم کذلک نبلوهم بما کانوا یفسقون؛ آنها را دوازده تیره و امت کردیم و آنگاه که قومش از موسی تقاضای آب کردند، به موسی وحی کردیم که عصایت را به این سنگ بزن، (چون زد) دوازده چشمه از آن بشکافت که هر تیره آبشخور خود را دانستند، و ابر بر آنها سایبان کردیم، و بر آنها من و سلوی فرو فرستادیم. از چیزهای پاکیزه که روزیتان کرده ایم بخورید. آنها نه بر ما بلکه بر خودشان ستم می کردند* و آنگاه که به ایشان گفته شد در این قریه سکنا گزینید، و از هر جای آن که خواستید بخورید و بگویید که گناهان ما را بریز، و در حال سجده و خضوع از در وارد شوید، تا گناهانتان را بیامرزیم و بر نیکوکاران بیفزاییم* ستمگران ایشان این گفته را به سختی غیر از آنچه که به ایشان گفته شده تبدیل کردند، (و در نتیجه) به خاطر این ستمی که روا داشتند عذابی از آسمان بر آنها فرستادیم* از یهودیان بپرس از شهری که در کنار دریا قرار داشت که مردمانش در روز شنبه تعدی کردند و حرمت آنها را نگه نداشتند. ماهیان آنها آشکار در روز شنبه می آمدند، اما در روز غیر شنبه نمی آمدند. اینچنین به سزای تبهکاریشان آنها را آزمودیم» (اعراف/ 160-163). «فلما عتوا عن ما نهوا عنه قلنا لهم کونوا قرده خاسئین؛ چون از آنچه که نهی شده بودند سرپیچی کردند، به آنها گفتیم به شکل بوزینه شوید و دور و بازمانده از رحمت خدا باشید» (اعراف/ 166).
و در سوره طه آیات 80-98 می فرماید: «یا بنی إسرائیل قد أنجیناکم من عدوکم و واعدناکم جانب الطور الأیمن و نزلنا علیکم المن و السلوی* کلوا من طیبات ما رزقناکم و لا تطغوا فیه فیحل علیکم غضبی و من یحلل علیه غضبی فقد هوی* و إنی لغفار لمن تاب و آمن و عمل صالحا ثم اهتدی* و ما أعجلک عن قومک یا موسی* قال هم أولاء علی أثری و عجلت إلیک رب لترضی* قال فإنا فتنا قومک من بعدک و أضلهم السامری* فرجع موسی إلی قومه غضبان أسفا قال یا قوم ألم یعدکم ربکم وعدا حسنا أفطال علیکم العهد أم أردتم أن یحل علیکم غضب من ربکم فأخلفتم موعدی* قالوا ما أخلفنا موعدک بملکنا حملنا أوزارا من زینه القوم فقذ فناها فکذلک ألقی السامری* فأخرج لهم عجلا جسدا له خوار فقالوا هذا إلهکم و إله موسی فنسی* أفلا یرون ألا یرجع إلیهم قولا و لایملک لهم ضرا و لانفعا* و لقد لهم هارون من قبل یا قوم إنما فتنتم به إن ربکم الــرحمن فاتبعونی و أطیعوا أمری* قالوا لن نبرح علیه عاکفین حتی یرجع إلینا موسی* قال یا هارون ما منعک اذ رأیتهم ضلوا* الا تتبعن أفعصیت أمری* قال یا یأبن أم لاتأخذ بلحیتی و لا برأسی إنی خشیت أن تقول فرقت بین بنی أسرائیل و لم ترقب قولی* قال فما خطبک یا سامری* قال بصرت بما لم یبصروا به فقبضت قبضه من أثر الــرسول فنبذتها و کذلک سولت لی نفسی* قال فاذهب فإن فی الحیاه أن تقول لا مساس و إن لک موعدا لن تخلفه و انظر إلی إلهک الذی ظلت علیه عاکفا لنحرقنه ثم لننسفنه فی الیم نسفا* إنما إلهکم الله الذی لا إله إلا هو وسع کل شیء علما؛ ای بنی اسرائیل! ما شما را از دشمنتان فرعون نجات دادیم، و جانب راست طور را با شما وعده کردیم و بر شما من و سلوی نازل نمودم* از پاکیزه ها، آنچه را که روزیتان کرده ایم بخورید، و در آن طغیان نکنید که غضب من بر شما وارد می شود، و هر کس مستوجب خشم و غضب من گردد همانا خوار و هلاک خواهد شد* و من حتما آمرزنده ام هرکس را که توبه کند و ایمان آورد، و کار پسندیده کند، و راه یابد* ای موسی! چه چیز تو را بر آن داشت که از قومت پیشی گیری؟* گفت: آنها پشت سر من هستند، و به سوی تو شتاب کردم تا تو خشنود شوی* گفت: ما قومت را بعد از تو آزمودیم و سامری آنها را گمراه ساخت* موسی خشمگین و اندوهناک به سوی قومش بازگشت و گفت: ای قوم من! آیا پروردگارتان به شما وعده خوب نداد، آیا غیبت من برای شما به دراز کشید، یا مگر خواستید که غضبی از پروردگارتان شامل شما شود که وعده مرا تخلف کردید* گفتند: ما به اختیار خود وعده تو را خلف نکرده ایم. ما مقداری از زینت آلات سنگین فرعونیان را به همراه داشتیم که در آتش افکندیم و سامری (فتنه انگیز) چنین به ما القاء کرد* پس برای آنها گوساله ای بیرون آورد جسدی که صدای گوساله داشت؛ و گفتند: خدای شما و خدای موسی این است که (موسی) از یاد برده است* آیا این (گوساله پرستان) نمی نگرند که (گوساله) جواب آنها را نمی داد و هیچ سود و زیانی برای آنها نداشت؟!* هارون قبلا به آنها گفته بود که ای قوم من! شما در مورد این گوساله به فتنه گرفتار شده اید، پروردگار شما خدای رحمان است. از من پیروی کنید و فرمانبردارم باشید* گفتند: ما آن را همچنان پرستش خواهیم کرد تا هنگامی که موسی به سوی ما بازگردد* موسی (چون بازگشت با عتاب به هارون) گفت: هارون! چون دیدی که گمراه شدند، چه چیز جلوی تو را گرفت* که از پی من نیامدی؟ چرا از فرمان من سرپیچی کردی؟* گفت: ای پسر مادرم! ریش و سر مرا مگیر، ترسیدم که بگویی در میان بنی اسرائیل تفرقه انداخته ای و دستور مرا مراعات نکرده ای* موسی گفت: ای سامری! این چه کاری است (که تو کرده ای)؟* گفت: دیده ام آنچه را که اینان ندیده اند، پس مشتی از اثر قدم رسول حق (جبرئیل) را برگرفتم و آنرا انداختم، خواسته دلم مرا به این کار واداشت* موسی گفت: برو! در زندگی باید بگویی با من تماس نگیرید، و تو را وعده ای است که تخلف نمی شود، و به خدایت که به پرستش او ادامه داده ای بنگر که آن را می سوزانم و (خاکسترش را) به دریا می پاشم* همانا خدای شما، خدایی است که جز او معبودی نیست و علمش بر همه چیز گسترده است».
و در سوره بقره آیه 51 می فرماید: «و إذ واعدنا موسی أربعین لیلیه ثم اتخذتم العجل من بعده و أنتم ظالمون؛ و یاد آرید که چهل شب را به موسی وعده کردیم، سپس (شما در غیبت او) گوساله را به پرستش گرفتید و ستمکار بودید». همچنین در آیات 54-57 سوره بقره آمده: «و إذ قال موسی لقومه یا قوم إنکم ظلمتم أنفسکم باتخاذکم العجل فتوبوا إلی أنفسکم ذلکم خیر لکم عند بارئکم فتاب علیکم إنه هو التواب الـــرحیم* و إذ قلتم یا موسی لن نومن لک حتی نری الله جهره فأخذتکم الصاعقه و أنتم تنظرون* ثم بعثناکم من بعد موتکم لعلکم تشکرون* و ظلنا علیکم الغمام وأنزلنا علیکم المن و السلوی کلوا من طیبات ما رزقناکم و ما ظلمونا و لکن کانوا أنفسهم یظلمون؛ و آنگاه که موسی به قومش گفت: ای قوم من! شما با گوساله پرستی بر خود ستم کرده اید، پس به سوی خدای خود بازگردید و به کیفر جهلت خود به کشتن یکدیگر تیغ برکشید که این در نزد خدایتان به خیر شماست. آنگاه خدا توبه شما را پذیرفت که او بسیار توبه پذیر و مهربان است* و به یاد آوردید که به موسی گفتید: ای موسی! ما هرگز به تو ایمان نمی آوریم مگر آنگاه که خدا را آشکارا به چشم خود ببینیم، پس آذرخشی شما را گرفت درحالی که می دیدید* سپس شما را پس از مرگتان برانگيختيم باشد كه شكرگزارى كنيد* ابر را بر سر شما سایبان کرده ایم و بر شما من و سلوی نازل نمودیم؛ از پاکیزه هایی که روزیتان کرده ایم بخورید. آنها شکر این نعمت را به جای نیاوردند، نه به ما بلکه بر خود ستم روا داشتند».
و در سوره اعراف آیه 155 می فرماید: «و اختار موسی قومه سبعین رجلا لمیقاتنا فلما أخذتهم الــرجفه قال رب لو شئت أهلکتهم من قبل و أیای أتهلکنا بما فعل السفهاء منا إن هی إلا فتنتک؛ و موسی هفتاد مرد را از قوم خود برای وعده گاه ما برگزید، و چه (به جرم تقاضای دیدن خدا) لرزه و زلزله آنها را گرفت. (موسی در آن حال) گفت: پروردگارا! اگر می خواستی، مرا و اینها را از پیش می میراندی، آیا ما را با کار کم خردان نابود می کنی؟! این نیست مگر آزمایش و امتحان تو».
و در سوره بقره آیه 61 می فرماید: «و إ ذقلتم یا موسی لن نصبر علی طعام واحد فادع لنا ربک یخرج لنا مما تنبت الأرض من بقلها و قثائها و فومها و عدسها و بصلها قال أتستبدلون الذی هو أدنی بالذی هو خیر اهبطوا مصرا فإن لکم ما سألتم و ضربت علیهم الذله و المسکنه و باووا بغضب من الله ذلک بأنهم کانوا یکفرون بآیات الله و یقتلون النبـیین بغیر الحق ذلک بما عصوا و کانوا یعتدون؛ و چون گفتند: ای موسی! ما هرگز به یک نوع غذا اکتفا نمی کنیم، پس از پروردگارت برای ما بخواه تا از آنچه که زمین می رویاند چون خیار و سیر و عدس و پیاز برای ما بیرون آورد. موسی گفت: آیا می خواهید آنچه را که پست تر است با خوبتر معاوضه کنید؟ (پس) به شهر مصر درآیید که آنچه را خواستید در آنجا موجود است. ذلت و بی نوایی برای آنها حتمی شد، و گرفتار خشم و غضب خدا شدند، زیرا آنها به خاطر نافرمانی و تجاوز، آیات خدا را منکر می شدند و پیامبران را به حق می کشتند».
و در سوره مائده آیات 20-26 می فرماید: «و إذ قال موسی لقومه یا قوم اذکروا نعمة الله علیکم إذ جعل فیکم أنبیاء و جعلکم ملوکا و آتاکم ما لم یوت أحدا من العالمین* یا قوم ادخلوا الأرض المقدسه التی کتب الله لکم و لا ترتوا علی أدبارکم فنتقلبوا خاسرین* قالوا یا موسی إن فیها قوما جبارین و إنا لن ندخلها حتی یخرجوا منها فإن فإنا داخلون* قال رجلان من الذین یخافون أنعم الله علیهما ادخلوا علیهم الباب فإذا دخلتموه فإنکم غالبون و علی الله فتوکلوا إن کنتم مومنین* قالوا یاموسی إنا لن ندخلها أبدا ماداموا فیها فاذهب أنت و ربک فقاتلا إنا هیهنا قاعدون* قال رب إنی لا أملک إلا نفسی و أخی فافرق بیننا و بین القوم الفاسین* قال فأنها محرمه علیهم أربعین سنه یتیهون فی الأرض فلا تأس علی القوم الفاسقین؛ آنگاه که موسی به قومش گفت: ای قوم من! نعمت خدا را بر خودتان یادآرید، زمانی که در میان شما پیامبرانی قرار داد و شما را آزاد گردانید و به شما چیزهایی داد که به هیچکس نداده است* ای قوم من! به سرزمین مقدسی که خداوند بر شما مقرر فرموده وارد شوید و به عقب باز نگردید (پشت به حکم خدا نکنید) که از زیانکاران خواهید بود* گفتند: ای موسی! در آنجا قومی ستمکار هستند و ما هرگز داخل آن نمی شویم مگر هنگامی که آنها از آنجا بیرون روند، و چون بیرون شدند ما وارد می شویم* دو مرد خداترس که مورد لطف خدا بودند (یوشخ و کالب) به آنها گفتند: شما بر مردم شهر از دروازه وارد شوید، که چون داخل شدید پیروز می شوید. برخدا اعتماد کنید اگر مومن هستید* ای موسی! تا آنها در آنجا هستند ما هرگز وارد آنجا نمی شویم، تو و پروردگارت بروید و با آنها بجنگید، ما همین جا نشسته ایم!* موسی گفت: پروردگارا! من و برادرم فقط بر خودمان تسلط داریم، تو میان ما و این قوم فاسق (که فرمان نمی برند) جدایی انداز* خداوند فرمود: (ورود به آن شهر) چهل سال بر آنها حرام است و در بیابان سرگردان می مانند تو بر این مردم فاسق متأسف نباش».

منـابـع

کلیــد واژه هــا