مشرک بودن یهود و نصاری

خداوند به رسول اکرم (ص) فرمود: «قل یا أهل الکتاب لاتغلوا فی دینکم غیر الحق و لاتتبعوا أهواء قوم قد ضلوا من قبل و أضلوا کثیرا و ضلوا عن سواء السبیل؛ بگو: ای اهل کتاب غیر حق را نپذیرید و مردم را به غیر حق دعوت نکنید و از مرز حق تعدی نکنید، نه خود زیر بار ربوبیت غیر خدا بروید و نه دیگران را به ربوبیت کاذب خود فرا خوانید.» (مائده/ 77) زیرا همه عبد خدای سبحان هستید از این ربوبیت که فخر است بیرون نرفته و تجاوز نکنید. انسان فقط یک فخر دارد و آن اینکه بندگی خداست. چرا از فخر صادق، دوری گزیند؟ لذا خدای سبحان به رسولش می فرماید: مسئله ی توحید را با اهل کتاب در میان بگذار، آنها را از شرک بازدار و خود را هم به شرک آلوده مکن.
درباره یهود و نصاری می فرماید: «و قالت الیهود عزیر ابن الله و قالت النصاری المسیح ابن الله ذلک قولهم بأفواههم یضاهؤن قول الذین کفروا من قبل قاتلهم الله أنی یؤفکون؛ و یهود گفتند عزیر و نصارا گفتند مسیح پسر خداست این سخنان که اینها بر زبان می رانند خود را به کیش کافران مشرک پیشین (که اصلا به نبی و و کتب آسمانی معتقد نبودند) نزدیک و مشابه می کنند خدا آنها را نابود کند چرا آنها باز به خدا نسبت دروغ بستند.» (توبه/ 30) هر دو گروه مبتلا به نوعی از شرکند با این تفاوت که مشرکین در اثر بت سازی از اصل توحید محرومند و یهود و نصاری در اثر تثنیه یا تثلیث و عزیر و مسیح را در کنار خدا قرار دادن از توحید ناب مهجورند و در نتیجه همسو و همسان کافران خواهند بود.
نیز می فرماید: «إتخذوا أحبارهم و رهبانهم أربابا من دون الله والمسیح ابن مریم وما أمروا إلا لیعبدوا إلها واحدا لا إله إلا هو سبحانه عما یشرکون؛ اينان دانشمندان و راهبان خود و مسيح پسر مريم را به جاى خدا به الوهيت گرفتند با آنكه مامور نبودند جز اينكه خدايى يگانه را بپرستند كه هيچ معبودى جز او نيست منزه است او از آنچه [با وى] شريك مى ‏گردانند.» (توبه/ 31) یعنی گروهی از اهل کتاب، فتوای احبار و رهبان را اصل و هدف قرار دادند در حالی که آنان مردم را به خود می خواندند نه به خدا، و مردم هم از آن علمای خود محور، اطاعت کردند. و ما به هیچ کسی علم و حکم ونبوت ندادیم تا مردم را به خود دعوت کند: «ما کان لبشر أن یؤتیه الله الکتاب و الحکم و النبوة ثم یقول للناس کونوا عبادا لی من دون الله؛ هيچ بشرى را نسزد كه خدا به او كتاب و حكم و پيامبرى بدهد سپس او به مردم بگويد به جاى خدا بندگان من باشيد.» (آل عمران/ 79) بلکه دستور دادیم که: «ولکن کونوا ربانیین بما کنتم تعلمون الکتاب و بما کنتم تدرسون؛ بلكه [بايد بگويد] به سبب آنكه كتاب [آسمانى] تعليم مى ‏داديد و از آن رو كه درس مى‏ خوانديد علماى دين باشيد.» (آل عمران/ 79) بکوشید تا عالم ربانی باشید و از داعی ی ربوبیت بپرهیزید.
خدای سبحان به علما و دانشمندان مقام برجسته ای داده و فرمود: عالم ربانی باشید، یعنی هم با خدای سبحان زیاد ارتباط داشته باشید و هم تدبیر و سرپرستی شما نسبت به دیگران و جامعه قوی باشد، انسان وقتی می تواند عالم ربانی شود که سیره علمی و عملی وی توحیدی باشد، نه ربوبیت غیر خدا را بپذیرد و نه دیگران را به ربوبیت کاذب خود فرا خواند. پس قرآن کریم بهترین سیره را سیره توحیدی می داند و رسول اکرم (ص) اسوه صاحبان چنین سیره است و چون توحید و معرفت حق، درجاتی دارد، موحدان نیز بر همان اساس دارای درجاتی هستند.
حاصل آنکه: توحید و دعوت به آن، معیاری بنیادین در ارزش گذاری اندیشه ها بوده و این اصل کلی در سیره علمی رسول اکرم (ص) می درخشد.