خداوند در تشریح خطوط کلی رسالت خاتم انبیا (ص) و بیان اوصاف آن حضرت می فرماید: «یا أیها النبی إنا أرسلناک شاهدا ومبشرا ونذیرا* وداعیا إلی الله بإذنه وسراجا منیرا؛ ای رسول (گرامی) ما تورا به رسالت فرستادیم تا بر نیک و بد خلق آگاه باشی و خوبان را به رحمت الهی مژده دهی و بدان را از عذاب خدا بترسانی و به اذن حق خلق را به سوی خدا دعوت کنی و چراع فروزان (عالم) باشی.» (احزاب/ 45- 46)
خدای سبحان در قرآن انبیای دیگر را به اسم خطاب می کند، نظیر «یا داود»، «یا موسی» و «یا عیسی». ولی همواره رسول اکرم (ص) را به لقب مناسب، مورد خطاب قرار می دهد. قرآن اوصاف فراوانی را برای آن حضرت (ص) یاد کرده می فرماید: ای پیامبر گرانقدر، ما تو را برای همه ی بشریت اعزام کرده ایم: «وما أرسلناک إلا کافة للناس» (سبأ/ 28) تو را شاهد امت، بشیر و نذیر، دعوت کننده به «الله» و سراج منیر قرار دادیم، تا آنجا که قلمرو رسالت است تورا شاهد فرستادیم و قلمرو نبوت وی همه ی جهان بود. ما تو را رحمت قرار دادیم: «وما أرسلناک إلا رحمة للعالمین» (انبیاء/ 107) ای پیامبر گرامی تو برای تمام جوامع بشری در پهنه ی زمین و در سینه زمان تا روز قیامت مبعوث شده ای و هیچ بشری و هیچ عصری از حیطه رسالت و قلمرو بعثت تو مستثنا نیست. چنین رسولی شاهد اعمال همگان خواهد بود، هم نمونه تکاملی آنهاست و هم حاضر و ناظر امت؛ او تمام عقاید، اخلاق و اعمال بشریت را می بیند و در قیامت، برابر مشهودات دنیایی خود، گواه بوده و شهادت خواهد داد. همان طور که انسان عادی، از آنچه بین انسانهای دیگر می گذرد، با حواس ظاهری با خبر می شود، رسول اکرم نیز با علم غیب، از آنچه در دلهای مردم می گذرد، آگاه است.
در تبیین اینکه چگونه انسان به مقامی می رسد که از آنچه در ذهن و جان همه ی مردم در طول تاریخ می گذرد با خبر باشد، تا در قیامت به آنها شهادت دهد، می توان از سعه وجودی، و احاطه شهودی انسان کامل که خلیفه خدا است استمداد نمود.
شاهد امت
حضرت علی (ع) که به منزله جان رسول گرامی است «و أنفسنا و أنفسکم؛ ما خويشان نزديك و شما خويشان نزديك خود را فرا خوانيم.» (آل عمران/ 61) درباره رسول گرامی فرمود: «پیامبر (ص) شاهد صحنه ی محکمه در قیامت است و به اعمال همه ی مردم در آن روز شهادت می دهد.» «و شهیدک یوم الدین» و اگر پیغمبر، عقاید، اخلاق و اعمال بشر را در دنیا نبیند و آنها را نداند و تحقق آنها را تحمل نکند، در محکمه ی عدل الهی چگونه شهادت می دهد؟ با اینکه ادای شهادت به هر حادثه ای مسبوق به تحمل آن حادثه است.
خدای سبحان رسول الله را حاضر در صحنه بلکه شاهد اعمال جمیع جوامع بشری نامیده است «إنا أرسلناک شاهدا ومبشرا و نذیرا؛ تو را فرستادیم تا پیروان خویش را بشارت دهی و بیمناک نمایی و مردم را به اذن خدا به سوی الله دعوت کنی.» (احزاب/ 45) «و داعیا إلی الله بإذنه» (احزاب/ 46) اصل چنین کاری را که از خداست «بعثت» می نامند و کسی که با اذن خدا مردم را دعوت می کند، «مبعوث» خدا خواهد بود.
اسلام پیامبر اکرم سیره پیامبر اکرم زندگینامه رسالت باورها در قرآن