آداب برخورد با پیامبر اکرم

خداوند در سوره ی «حجرات» بسیاری از آداب برخورد با پیغمبر را بیان می فرماید تا مردم، رسول اکرم (ص) را نه تنها نابغه ای جهانی بلکه مأموری آسمانی بشناسند و با او محاوره مخصوص داشته باشند، لذا فرمود: «یا أیها الذین امنوا لاترفعوا أصواتکم فوق صوت النبی و لاتجهروا له بالقول؛ ای مؤمنان! اگر حضور پیغمبر رفتید، آهسته سخن بگویید، صدایتان را فراتر از صدای او قرار ندهید.» (حجرات/ 2)
هم اکنون نیز این حکم جاری است یعنی هر کس به مدینه مشرف می شود، در جوار روضه ی منوره ی حضرت، ادب دینی اقتضا می کند که آهسته و با ادب زیارتنامه بخواند و در محضر پیغمبر بلند حرف نزند و یکدیگر را با صدای بلند نخوانند چون حیات و ممات آن حضرت یکی است و از طرف دیگر، منع از رفع صوت مستلزم منع رفع صیت خواهد بود، یعنی عدم جواز بلند کردن صدا مستلزم عدم جواز رفیع ساختن نام و آوازه خواهد بود، یعنی نه به خود اجازه دهید که صدایتان بلندتر از صدای پیغمبر باشد (صوت ظاهری) و نه اجازه دهید صیت، شهرت و آوازه ی شما بلندتر و بیشتر از شهرت و آوازه ی پیغمبر باشد (صیت معنوی) البته صیت معنوی طبق جمله ی دیگر این سوره که: «لاتقدموا بین یدی الله و رسوله؛ در برابر خدا و رسولش [در هیچ کارى] جلو نیفتید.» (حجرات/ 1) است ممنوع خواهد شد.
در رژیم گذشته که خواستند تاریخ جاهلیت شاهنشاهی را بر تاریخ مقدس هجرت رسول اکرم (ص) مقدم بدارند، در حقیقت خواستند صیت و شهرت خود را بر صیت و شهرت پیغمبر مقدم بدارند! در این آیه می فرماید: شما صوت و صیت، نه الفاظ و کلمات و آوازه ی خویش را بالاتر از پیغمبر قرار ندهید چون باعث حبط اعمال شما خواهد شد. «إن الذین یغضون أصواتهم عند رسول الله أولئک الذین امتحن الله قلوبهم للتقوی لهم مغفرة و أجر عظیم؛ کسانی که ادب محضر رسول اکرم (ص) را رعایت کرده، در ساحت او آهسته سخن می گویند و از پشت حجره ها فریاد نمی کشند و پیامبر (ص) را به اسم نمی خوانند اینان کسانی هستند که قلبشان با تقوا آزموده شده است.» (حجرات/ 3)
این آیات الهی اعراب خشنی را که از پشت حجره ها، پیغمبر را صدا می زدند به گونه ای تربیت کرد که وقتی می خواستند حضور پیغمبر شرفیاب شوند با ناخن دق الباب می کردند. سرکشان جاهلی که سعی می کردند مجلس پیغمبر خلوت باشد، خودشان به حضور پیغمبر نمی آمدند و دیگران را نیز مانع می شدند. نمونه تأثیر آیات الهی این بود که سرکشان را به طوری شیفته ی تعلیمات عالی پیغمبر کرد که جا برای نشستن و بهره بردن مستمعان تازه وارد نبود، بخشی از این ماجرا در سوره ی «مجادله» آمده است: «یا أیها الذین امنوا إذا قیل لکم تفسحوا فی المجالس فافسحوا و إذا قیل انشزوا فانشزوا؛ اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد چون به شما گفته شود در مجالس جاى باز كنيد پس جاى باز كنيد تا خدا براى شما گشايش حاصل كند و چون گفته شود برخيزيد پس برخيزيد.» (مجادله/ 11) دستور ادب مجلس پیغمبر رسید که ای مؤمنان! وقتی به شما گفتند جمع تر بنشینید و به تازه وارد جا بدهید، محفل را به تنگ نشستن خود وسعت دهید و به واردین جا بدهید، چون از مواردی که لعن وارد شده در مورد «المتربع فی موضع ضیق» است یعنی کسی که در جای تنگ، چهار زانو بنشیند و جای دیگران را تنگ کند ملعون است و از رحمت خدا محروم. در این آیه می فرماید: گرچه محضر رسول خدا (ص) آموزنده و شیرین است ولی وقتی به شما گفتند که پس از استفاده، مجلس را ترک و فرصت را به دیگران بدهید یا جمع تر بنشینید و به تازه وارد جا بدهید، چنین کنید.