التصور و التصدیق

این کتاب یکی از آثار و تالیفات صدرالدین شیرازی، ملاصدرا است. این کتاب رساله ای در منطق و به زبان عربی است که به خواهش یکی از دوستان مولف نگاشته شده است. تحقیقی در تصور و تصدیق و تعریف این دو و تقسیمات علم در 3 فصل می باشد و با استناد به گفته های ابن سینا و بعضی از فلاسفه دیگر مطالبی دارد. در این کتاب از سخنان قطب الدین رازی در شرح شمسیه و شرح مطالع و رساله تصور تصدیق خرده گرفته است. زندگینامه صدرالدین شیرازی، ملاصدرا: محمدبن ابراهیم شیرازی ملقب به صدرالدین و مشهور به ملاصدرا یا صدرالمتالهین در حدود سال 979 یا 980 هجری قمری در شهر شیراز متولد شد. پدرش ابراهیم بن یحیی قوامی یکی از وزرای دولت صفویه و مردی با نفوذ و ثروتمند بود که با نهایت کوشش به تربیت و تعلیم یگانه پسر خود کمر همت بست. زندگانی ملاصدرا را می توان به سه دوره تقسیم نمود: 1- دوره طلبگی و تلمذ و بحث و مطالعه کتب قدما و آرای حکما در شیراز و اصفهان. در این دوره وی به تتبع و تفحص آرای فلاسفه و کلام و فلاسفه مشائی و اشراقی اشتغال داشت.
2- مرحله تهذیب نفس و ریاضت و مکاشفه در روستای کهک (در نزدیکی قم) که نهایتا به کشف حقایق ربانی و علوم الهی منجر گردید.
3- مرحله تالیف و تدریس در شیراز در مدرسه ای که الله وردی خان، والی فارس بنا نهاده بود. طی این دوره ملاصدرا تقریبا تمام آثار خود را تالیف کرد. ملاصدرا حکمت الهی و فلسفه اسلامی را وارد مرحله جدید کرد، وی در آنچه علم اعلی یا علم کلی یا فلسفه اولی با حکمت الهی خوانده می شود و تنها همین بخش است که به حقیقت، فلسفه است و فلسفه حقیقی خوانده می شود، مقام فلاسفه پیش را تحت شعاع قرار داد، اصول و مبانی اولیه این فن را تغییر داد و آن را بر اصولی خلل ناپذیر استوار کرد. آخوند تا پایان عمر در شیراز به تالیف و تدریس پرداخت و در این ایام هفت بار پای پیاده به مکه سفر کرد که در بازگشت از هفتمین سفر، در بصره در سال 1050 هجری قمری درگذشت.
اساتید: شیخ بهاءالدین عاملی مشهور به شیخ بهایی، میرداماد، میر ابوالقاسم فندرسکی عارف و زاهد و ریاضی دان بی همتای آن عصر و...
شاگردان: ملاصدرا شاگردان بسیاری را تربیت کرد اما از مشهورترین آنها: ملامحسن فیض کاشانی و مولا عبدالرزاق لاهیجی بودند که هر دو علاوه بر داشتن سمت شاگردی، داماد وی نیز بودند.
آثار: الحکمة المتعالیه (اسفار اربعه)، شرح الهدایة، المبدا و المعاد، حدوث العالم، المشاعر، شرح شفا، الشواهد الربوبیه، اجوبة المسائل، تفاسیر بعضی از سوره های قرآن کریم و...

ساختار بندی کتاب:
این کتاب شامل یک مقدمه و سه فصل به شرح زیر است:
مقدمه شامل: اندر رسیدن و گرویدن، تفاوت میان علم حضوری و حصولی، علوم بدیهی و علوم اکتسابی، علم افزایش است نه کاهش.
1- فصل اول: تقسیم علم به تصور و تصدیق شامل: تقسیم منطقی، شرط وحدت در تقسیم، تقسیم علم، بررسی در چیستی تصور و تصدیق...
2- فصل دوم: شامل هستی تصور و تصدیق، تفسیر و ارزیابی گفتار متاخرین، هم آهنگی آراء و فلاسفه، فرق میان تصدیق و حکم، گفتگویی با خواجه طوسی.
3- فصل سوم: شامل تقسیم علم، گواهی از سخن ابن سینا، تفسیر معیت در سخن ابن سینا، دفاع از ابن سینا، یک مغالطه منطقی، سخنی با علامه قطب الدین رازی، تصدیق و تصور را چگونه بدست آوریم و...
ساختار بندی اصل کتاب
مقدمه التحقیق: شامل ترجمه الصدرا شیرازی، الرسالة، نسبت ها و عنوان ها، منهج الصدر الشیرازی فی رسالة، مسلک الصدر الشیرازی و....
- مقدمه مولف
- فصل فی العلم و تعریف شامل تعریف العلم و نسبة الی المعلوم، تقسیم العلم الی الحضوری والحصولی، مقسم التصور والتصدیق و...
- فصل فی تقسیم العلم الی التصور والتصدیق شامل مقدمات:
1- بیان معنی التقسیم
2- اعتبار الوحدة فی المقسم
3- تقسیم لتلک الوحدة المعتبرة
4- کیفیة انقسام العلم الی التصور و التصدیق و...
فصل فی تقریر الحق والمذاهب الاربعه شامل: تقسیم الی التصور و التصدیق، تحقیق فی معناها، المذاهب الاربعه و...
فصل فی تایید الحق بعبارات القوم شامل: عبارة السهروردی فی المطارحات ما است شعره المولف من عبارة السهروردی، عبارة ابن کموفة فی شرح التحویلات و...
فصل فی جواز تقسیمی العلم شامل: بیان جواز تقسیمی العم، تاییده بعبارة الاشارات و تعقیب عبارات القطب الشیرازی، سایر اقسام العم، طریقه المولف فی الجمع بین عبارات ابن سینا و...
این کتاب در سال 1341 توسط موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در تهران به چاپ رسیده همچنین در سالهای 1361 و 1367 و 1381 نیز منتشر شد است.
آگاهی و گواهی: ترجمه و شرح انتقادی رساله تصور و تصدیق
محقق: مهدی شریعتی
مترجم: مهدی حائری یزدی