رساله اخلاق و توحید

این رساله یکی از آثار و تألیفات میرزا احمد آشتیانی است. احمد آشتیانی درباره این رساله خود چنین می نگارد: که چون در این اوقات به علت عارضه انصدام پا از حضور در مجلس بحث محروم شده ام به خاطرم رسید که مختصری از مطالب اخلاقیه و مسئله توحید بنویسم که وسیله طلب آمرزش و یادگاری برای دوستان باشد.

معرفی اجمالی نویسنده:
میرزا احمد آشتیانی فقیه و فیلسوف شیعی امامی، چهارمین و کوچک ترین فرزند میرزا حسن مجتهد آشتیانی، فقیه سرشناس روزگار ناصرالدین شاه و مظفرالدین ‎شاه قاجار، به سال 1300 هجری قمری در تهران دیده به جهان گشود و پس از پایان تحصیل مقدمات عربی و ادبیات فارسی، به خواندن سطوح فقه و اصول در خدمت پدر خود پرداخت و بعد از درگذشت وی (1319 ق/ 1901 م)، تحصیلات خویش را نزد علمای دیگر مانند سیدمحمد یزدی، میرزاهاشم رشتی، حکیم کرمانشاهی و... دنبال کرد و آنگاه در مدرسه سپهسالار به تدریس معقول و منقول مشغول شد. در 1340 قمری رهسپار نجف اشرف گشت و افزون بر کسب فیض از محضر استادانی چون علامه نائینی و آقا ضیاءالدین عراقی، خود نیز مجلس درس فلسفه دایر ساخت. در 1350 قمری به ایران برگشت و بقیه عمر را در تهران به تدریس فقه و اصول و علوم عقلی، تألیف کتاب و ارشاد مردم گذراند. وی هنگام وفات متصدی مدرسه علمیه مروی، بزرگترین حوزه علمیه تهران، بود. میرزا احمد افزون بر احاطه بر علوم عقلی و نقلی، در پزشکی قدیم و دانش های قدیم و دانش های ریاضی نیز دستی داشت. خط را بسیار زیبا می‎نوشت و با تخلص «واله» شعر می‎سرود. وی عارفی خلیق، متواضع، سلیم ‎النفس، متعبد و مثل اعلای پارسایی بود. میرزا احمد از 5 تن از مراجع زمان گواهی اجتهاد داشت. ثمره ازدواج ایشان دو پسر و چهار دختر بود. آیت الله آشتیانی روز سه شنبه سوم تیر ماه 1354/ چهاردهم جمادی الثانی 1359 هـ.ق در 95 سالگی پس از حدود 80 سال تعلیم و تعلم و تربیت انسان ها و خدمت به اسلام و مسلمانان چشم از جهان فرو بست. ایشان در مقبره خانوادگی ایشان در صحن حرم حضرت عبدالعظیم به خاک سپرده شده اند.

ساختاربندی کتاب:
این کتاب شامل چندین عنوان به شرح زیر است:
- در قاعده حسن و قبح عقلی
- لطیفه: شیخ شبستری (ابیاتی از شیخ)
- تذکره: و اما وجود که با ماهیت است، وجود ظلی و فیض مقدسی است که از باری تعالی بر همه ماهیات فائض گردیده است.
- تعقیب: و اما حقیقتی که غیر وجود است که در اصطلاح از او تعبیر به ماهیت می شود.
- تبصره: صفات کمالیه ای که عین ذات مقدس پروردگار است.
این رساله را مولف ظاهرا در سال ١٣٨٨ هـ.ق نوشته و در همان سال در ٣٥ صفحه به ضمیمه دعای کمیل و نیز در سال ١٤٠٣ چاپ شده است.