حاشیة الکفایه

این کتاب یکی از آثار و تألیفات علامه طباطبایی است که به زبان عربی نوشته شده است و کتابی است اصولی پیرامون قوانین استنباط که در دو جلد تدوین شده است.

معرفی اجمالی نویسنده:
سید محمد حسین طباطبایی تبریزی در سال 1321 هجری قمری (1281 شمسی) متولد شد. یک سال قبل از فوت پدرش به مدرسه رفت اما پس از پایان کلاس هفتم مصلحت دیده می شود که در خانه درس بخواند به این دلیل او و برادرشان تحت تعلیم ادیب لایقی به نام شیخ محمدعلی سرائی قرار می گیرند و ادبیات عرب می آموزند و زیر نظر میرزا علینقی خطاط به یادگیری فنون خوش نویسی می پردازند. مرحوم علامه در 1303 در سن 21 سالگی با صبیه مرحوم حاج میرزا مهدی آقا طباطبایی مهدوی که از خویشان پدر بود ازدواج کرد. استاد علامه در 1304 که دروس حوزه تبریز را به پایان رساند به همراه همسر و برادر و پسرشان که تازه به دنیا آمده بود عازم نجف اشرف شدند. آشنایی با حاجی میرزا علی آقای قاضی در مرحوم استاد علامه چنان تأثیری گذاشت که مدت 11 سال اقامت در نجف علاوه بر فقه و اصول و ریاضیات و فلسفه و رجال و تفسیر، در عرفان عملی در محضر این استاد عالیقدر حضور یافته و در سیر و سلوک و تزکیه نفس توشه های فراوانی بردند. مرحوم محمدحسین طباطبایی در اواخر زندگی در نجف روزگار را به سختی گذراندند به طوری که در سال 1314 در اثر اختلال وضع معاش عازم ایران شدند و در روستای شادآباد تبریز سکنی گزیدند. ایشان به منظور کسب علم عازم قم شدند و برای همیشه با شهر تبریز وداع کردند. در سال 1325 وارد قم شدند و بدین ترتیب زندگی پربار علمی مرحوم علامه از همین جا آغاز شد و مدت 35 سال در این شهر زندگی کردند و بیشترین خدمت را به اسلام و حوزه های علمیه کردند. وی درس فلسفه را با سبک و روشی نوین آغاز کرد. زندگی این عالم ربانی که یکی از مفاخر بزرگ اسلام و محققی کم نظیر است در ساعت 9 صبح روز 24 آبان 1360 در شهر قم به پایان رسید و دعوت حق را لبیک گفت. آثاری که علامه طباطبایی در تبریز تهیه کردند: 1. رساله در اسماء و صفات 2. رساله در افعال 3. رساله در وسایط میان خدا و انسان 4. رساله قبل الدنیا 5. رساله من الدنیا 6. رساله بعد الدنیا 7. رساله در ولایت 8. رساله در نبوت 9. کتاب سلسله انساب طباطباییان آذربایجان.
مختصری از خدمات استاد در شهر قم: 1- پی ریزی شیوه نوین از تفسیر که کاملا بدیع و ابتکاری است. 2- اشاعه تفکر فلسفی و تعقلی 3- کوشش در تفهیم مسائل فلسفی و ملموس ساختن بسیاری از مسائل پیچیده 4- کوشش و نشر آثار اهل بیت 5- جمع میان مفاهیم قرآنی با آنچه که در اخبار خاندان رسالت وارد شده است. 6- اشاعه فکر شیعی در خارج از جهان اسلام 7- تربیت و پرورش شخصیت های علمی و فکری 8- تألیفات گرانبها اعم از چاپ شده و چاپ نشده و...

ساختاربندی کتاب:
جلد اول: این مجلد شامل عناوین: موضوعات العلوم- تعریف علم الاصول- مبحث الوضع- المعانی الحرفیه- الصحیح و الاعم- بحث لمشتق- بحث الاموامر و النواهی- بحث التعبدی و التوصلی- مقدمه الواجب- الواجب الاصل و التبعی- الکلام فی النواهی- اجتماع الامر و النهی- دلائله النه علی الفساد- بحث المفاهیم- بحث العام و الخاص- بحث المطلق و المقید
جلد دوم: فی احکام القطع- العلم الاجمالی- مبحث الظن- حجیه الظوهر- حجیه خبر الواحد- اصاله البرائه- دوران الامر بین المحذورین- فی الاقل و الاکثر الارتباطیین- قاعده لا ضرر- الکلام فی الاستصحاب- قاعده التجاوز و الفراغ- اصالة الصحه فی عمل الغیر- بحث التعادل و التراجیح- مباحث الاجتهاد و التقلید.