مساله مهدویت در مکاشفات و عرفان

عارفان اسلامی، ازمذاهب مختلف، و اصحاب مکاشفات اعتقاد به مهدی موعود را مطرح کرده اند، و بر عظمت مقام آن امام تاکید نموده اند. برخی از آنان به وجود امام غایب (ع) ازطریق «مکاشفه» پی برده اند، و برخی سخن از «مشاهده» و رویت نیز گفته اند. آنان این مطالب را به گونه هایی به دیگران رسانیده اند، و در این باره به شعر و نثر، مسائلی ابراز داشته اند. به طور کلی، در میان عارفان مسلمان، اعم از سنی و شیعه، و اعم از آنان که ادعای رویت و مشاهده کرده اند، یا آنان که چنین ادعایی نکرده اند، به چهره های مشهوری بر می خوریم، که هر کدام به گونه ای، وجود مهدی (ع)، و غیبت، و ظهور او را مورد تاکید قرار داده اند، و این موضوعات را از حقایق مسلم دین و وقایع حتمی جهان دانسته اند، کسانی از رده:
1- شیخ محیی الدین ابن عربی
2- شیخ صدرالدین قونیوی
3- جلال الدین رومی
4- شاه نعمت الله ولی
5- شیخ حسن عراقی
6- شیخ عبدالوهاب شعرانی
7- شیخ فرید الدین عطار نیشابوری
8- حافظ رجب برسی
9- شیخ محمود شبستری
10- شیخ احمد جام نامقی (ژنده پیل)
11- شیخ ابویعقوب بادسی
12- خواجه محمد پارسا
این اشخاص برخی از عرفای اهل سنتند و برخی شیعه. در واقع در میان اهل سنت، به ویژه عالمان و محققان و عارفان و شاعران ایشان، کسان بسیاری به هم رسیده اند، که نسبت به مقام والای مهدی آل محمد (ص) اظهار ارادت و اخلاص کرده اند، و شیفتگی نشان داده اند، تعبیراتی زیبا در این باره به کار برده اند، و قصاید و اشعاری سروده اند. جمعی از عالمان متوصف آنان، مهدی (ع) را، قطب زمان، و ولی دوران، و خاتم اولیاء دانسته اند. و از راه کشف و مشاهده وجود مهدی را اثبات کرده اند.
در این مقوله، فیلسوف اجتماعی معروف ابن خلدون مغربی، چنین آورده است: متصوفان متاخر در باره اثبات وجود این (ولی فاطمی) طریقه ای دیگر دارند و استدلالی دیگر، آنان از راه کشف و شهود که اصل طریقه آنان است وجود وی را اثبات می کنند. از متاخرین تصوف و عرفان کسی که بیشتر از همه، درباره این «ولی فاطمی» سخن گفته است؛ محیی الدین ابن عربی است در کتاب «عنقاء مغرب» ،و ابن قسی است، در کتاب «خلع النعلین» محیی الدین او را «خاتم اولیاء» نامیده است. اما متصوفانی که با ما همعصر بوده اند بیشتر آنان به ظهور مردی اشاره می کنند، که مجدد احکام دین و مراسم حق آیین است. برخی از آنان می گویند: این مرد فاطمی و از فرزندان فاطمه است. برخی دیگر، به طور مطلق می گویند. ما این مطلب را از اجتماعاتی از آنان شنیده ایم. که بزرگتر ایشان، رئیس اولیا در مغرب، ابویعقوب بادسی است. این عارف، در آغاز این قرن، قرن هشتم، می زیسته است. نواده او یعنی: ابویحیی زکریا، از پدر خود، ابومحمد عبدالله، از جد خود ابویعقوب مذکور، مطلب مهدی را نقل کرد.
سخنان عرفا و اصحاب ریاضات؛ در کتاب های مربوط نقل شده است. برخی از ایشان در سخنان خویش یاد کرده اند که اولیاء و اهل توجه؛ همواره در طلب مهدی هستند و متوجه به حضرت مهدی هستند.