موسیقی سنتی ایران

موسیقی سنتی، آن موسیقی است که ریشه در فرهنگ ملت های پیشرفته قدیم دارد، مانند ملت های ایران و چین و هند و غیره. در موسیقی های سنتی عوامل مشترک چندی وجود دارد، از قبیل:
*تداوم این موسیقی ها طی قرون و اعصار گذشته، از طریق انتقال آنها از استاد به شاگرد به طریق شفاهی (سینه سینه)؛
*ایجاد جو و فضای تأثیر کننده ویژه در شنوندگان ملت مربوطه
*وجود قوانین و قواعد دقیق و ثابت
* ارائه آن توسط موسیقی دانان حرفه ای که در هنر خود قدرت تصرف پیدا کرده اند
*اهمیت بدیهه پردازی به هنگام اجرای موسیقی
*لزوم صرف وقت بسیار طولانی برای رسیدن به مقام استادی در این نوع موسیقی، و غیره.
موسیقی سنتی ایران یکی از انواع پیشرفته، قوام یافته و پخته موسیقی های سنتی است که تسلط بر قواعد نظری و ظریف اجرایی عملی آن، مستلزم سالها تحصیل و تحقیق و ریاضیت است.
مقام- این واژه عربی که به معنای لحن آهنگ موسیقی به کار رفته، بعد از اسلام در موسیقی ایران رواج یافته است، به عبارت دیگر: موسیقی ایران بعد از اسلام متشکل ازدوازده مقام بوده است که هر مقام منسوب به یکی از بروج دوازده گانه (حمل و ثور و جوزا و...) می باشد.

دستگاه، آواز، گوشه:
از یک قرن پیش، واژه «دستگاه» جایگزین کلمه «مقام» گردید و موضوع انتساب به بروج دوازده گانه نیز کنار گذاشته شد.
دستگاه، در موسیقی امروز ایران تقریبا معادل واژه مقام، و به معنای مجموعه ای همگون از الحان، آهنگهای خاص موسیقی ایران است، به دیگر سخن، موسیقی ایران شامل تعداد زیادی لحن (آهنگ) است که شمار آن را به طور متوسط بین 200 تا400 گفته اند. این تعداد آهنگ که در اصطلاح موسیقی امروز، «گوشه» نامیده می شود، بر حسب مشابهت های ساختاری وفنی، در هفت مجموعه بزرگ به نام «دستگاه» و پنج مجموعه کوچک به نام «آواز» تقسیم شده است. لازم به تذکر است که «آواز» مجموعه ای گوشه هایی است که از لحاظ فنی و علمی، مستقل نبوده، بلکه منشعب و مشتق از دستگاه ها هستند، و به همین جهت نام «آواز» به آنها داده شده که با دستگاه ها اشتباه نشوند. نام هفت دستگاه موسیقی امروز ایران به این شرح است. شور- ماهور-سه گاه- چهارگاه- همایون- نوا- راست پنجگاه. و نام پنج آواز چنین است: ابوعطا، بیات ترک، افشاری، دشتی، بیات اصفهان.