از نظر اسلام و تکالیف اسلامی در موضوع مهم لزوم رسیدگی به وضع انسانها، هیچ تفاوتی وجود ندارد و هیچ عاملی نمی تواند مسئله فقر را توجیه کند و تحمل فقر را برای انسانهایی موجه سازد و رسیدگی به آنان را نالازم شمارد. عوامل و شرایط فیزیکی محیط زیست و جبر تکوین و شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی هیچکدام ترک مبارزه با فقر را جایز نمی سازد.
در اسلام انسان ملاک است و رشد انسان. بنابراین انسانها در هرجا و هر شرایط که زندگی کنند باید مقتضیات رشد آنان فراهم باشد و موانع رشدشان نابود گردد. و با وجود نور اسلام نباید انسانهایی در ظلمات فقر و جهل سرمایه عمر را از دست بدهند و از برخورداری و بهره مندی از رحمت عام محمدی (هدایت یافتن به ایمان صحیح و عمل صالح) محروم مانند و این وظیفه دینی و اسلامی ماست که به درماندگان محرومان جامعه کمک کنیم همانطور که در احادیث ما را به آن سفارش کرده اند:
«وجد علی ظهر الحسین بن علی (ع) یوم الطف اثر، فسالوا زین العابدین (ع) عن ذلک. فقال: هذا مما کان ینقل الجراب علی ظهره، الی منازل الارامل و الیتامی و المساکین؛ در واقعه عاشورا زخمی کهنه بر پشت امام حسین (ع) دیدند. از امام زین العابدین پرسیدند که این چیست؟ فرمود: این زخم جای انبانی است که بر پشت خود حمل می کرد، و به در خانه بیوه زنان و یتیمان و مستمندان می برد.»
تعلیم از کتاب خصال
در کتاب خصال آمده امام چهارم علی بن الحسین زین العابدین (ع) شبهای تاریک از خانه بیرون می آمد و انبانی که در آن کیسه های پول بود بر پشت داشت و چه بسا خوراک و هیزم نیز حمل می کرد. و می آمد و خانه به خانه در می زد، و هر کس در را می گشود چیزی به او می داد. و صورت خود را می پوشانید تا مستمندان او را نشناسند. و چون درگذشت دانستند که او علی بن الحسین (ع) بوده است. و چون او را غسل می دادند دیدند که بر پشت خود به در خانه تهیدستان و مستمندان برده بود. آن امام بزرگوار به صد خانوار از بینوایان مدینه هزینه می رسانید. و هنگامی که یتیمان و نابینایان و آسیب دیدگان و زمینگیران و بیچارگان به خانه او می آمدند و غذای او را می خوردند، بسیار شاد می گشت، و خود به آنان غذا می داد. و هر کدام خانوده داشتند برای آنان نیز غذا می فرستاد.
هرگاه امام ابوالحسن علی بن موسی الرضا (ع) می خواست غذا تناول کند نخست یک سینی می آوردند و نزدیک سفره می گذاشتند. آن امام با دست مبارک خود از بهترین غذاهایی که در سفره بود مقداری بر می داشت و در آن سینی می گذاشت و می فرمود تا برای مستمندان ببرند.
و آن امام به محروان بسیار کمک می کرد، در پنهانی، و بیشتر در دل شبهای تاریک.
و از اینگونه تعالیم در زندگی عینی و سیره عملی پیشوایان دین و برخی عالمان راستین نمونه های بسیار وجود دارد. و بدینسان می نگریم که امامان ما (با همه محدودیتی که داشتند و قدرتها و امکانات از آنان سلب شده بود) به صورتهای گوناگون به مسائل انسانی می رسیدند، و به کمک و مساعدت مستمندان می شتافتند، و خود و به تن و دست خود به کار بر می خاستند، و انبان به دوش می کشیدند و نیاز نیازمندان را به آنان می رساندند.
جامعه اسلامی چهارده معصوم (ع) فضایل اخلاقی فقر جهان بینی اسلامی محرومیت