مقدمه کتاب شهداء الفضیله علامه امینی

کتاب «شهداء الفضیله»  نوشته علامه امینی، دارای مقدمه ای ست در ده صفحه، زیر عنوان «مقدمه و ترجمه و تحلیل»، که به قلم فاضلانه استاد شیخ محمد خلیل الزین عاملی (مولف کتاب «تاریخ جبل عامل») نگارش یافته است. اینک بخشی از آن: «لعل هذع الصوره التی نستعرض بها التاریخ الإسلامی تملی علینا دروسا، نتوصل إلی غایه نرفع بها القنوط المستحوذ علی أ دمغه کثیرین، ممن ینظرون إلی القدیم بعین ملوها الهزء، فنستعرض التاریخ لکی نجد لإقناع الناقمین علی طریقه القدماء، المتمسکین بأ هداب الجدید، مهماکان نوعه و فصله. إن التاریخ الإسلامی یعطینا صوره مکبره لما کان یجول فی نفوس أ سلافنا من النزعات و المبادی...»
گفتار استاد خلیل الزین عاملی در ابتدا به طور خلاصه این است که ما اگر بتوانیم پیرامون حوادث تاریخ اسلام با روش نوین پژوهش، بررسی کنیم، به حتم بی اعتمادی جوانان تحصلیکرده و محققان معاصر را از خیلی از مباحث تاریخی برطرف خواهیم کرد، و حقایق اساسی و حوادث راست را به قبول آنان خواهیم داد.
سپس می افزاید: عده ای از مورخان، از روی هوا و هوس و تعصبات اعتقادی به نوشتن تاریخ دست زده اند، و در نتیجه، حوادثی که پدیده های واقعی تاریخ اسلام را پیش چشم ما می گذارد، نقل نکرده اند. از این رو گروهی در فراگیری تاریخ اسلام به جانب خاور شناسان روی آوردند. و همین زیان ما را بس که تاریخ ما را دیگران برای ما روشن کنند. و معلوم است که آنان بی آنکه احساس شود، در تحقیقات خویش اعمال غرض هایی خواهند کرد.
پس از شرح این حقیقت می گوید: ولیکن در میان مورخان، مردان مدقق با انصافی نیز پیدا شده اند که در کاوش های خود، به جز حقایق ثابت چیزی بر افکار عرضه نمی کنند، و مایه گمراهی عموم نمی شوند، بلکه خود نشان دهنده تطور فکریی هستند که در زمان های گذشته روی داده است، و از جمله، کتاب «شهداء الفضیله» از بهترین نمونه های آثار این نویسندگان است، که الهام بخش دیگران خواهد گشت.
سپس سخن را به بیان اهمیت کتاب «شهداء الفضیله» و عظمت و نبوغ و شهامت مولف آن پیوست می دهد، و موقعیت کتاب را از نظر تاریخ اسلام و ادب عربی روشن می کند، و از جمله می نویسد: مولف برای انجام دادن این کار گرانقدر در حالی که جز خامه پرتوان و همت والای خود یاوری نداشت به پا خاست، و برای جمع آوری محتوای آن کتابخانه های ایران و عراق را به دقت مورد بررسی قرار داد، و در راه جستجوی احوال شهیدان، نسخه های کمیاب را کاوید، و به جز مالی که صرف کرد، سال هایی چند از عمر خود را گذراند، به طوری که مبالغه نکرده ایم اگر بگوییم علامه امینی در تألیف این کتاب نیروهایی به کار برد که خارج از متعارف بود، تا توانست آن را با این ترتیب بدیع و سبک زیبا و بیان لطیف و تعبیر نیکو بیرون دهد، و خوانندگان خود هنگامی که این یگانه کتاب را بخوانند به رنج های فراوانی که در راه تألیف آن تحمل شده است خواهند پی برد.
در نخستین نظر، تصور نمی شود که شماره «شهدای فضیلت» بیش از بیست باشد، و من موقعی که با علامه امینی گفتگو می کردم، به خیالم نگذشته بود که شماره شهدای علمای ما این اندازه زیاد باشد؛ چون متعارف این است که شهیدان، میان لشگر کشان و شمشیر زنان باشند، چه اینکه علما نیامده اند که با اسلحه جنگی دفاع کنند، بلکه آنان باید با فکر و قلم از حقایق پشتیبانی کنند، و مردم را به سوی عقاید و مبادی حقه سوق دهند. لیکن غیرت علامه بر شیعه ابا ورزیده است که در میان علما مردانی یافت نشوند که برای یاری فضیلت و دفاع از حق شهید شده باشند.
بعد از این بیانات، در پایان مقدمه، خلاصه ای از زندگی مولف و پدر و نیای وی آورده شده است، و پیش از این قسمت، مراتب علمی و شخصیت روحانی مولف شرح داده شده و به اجازه های اجتهادی که مجتهدان آن روز به او داده اند اشاره رفته است.
علامه امینی، به سال 1320 هجری، پای به این گیتی می نهد، و پس از گذراندن دوران تحصیل در تبریز و «نجف اشرف»، در حدود سن سی سالگی به مرحله کمال علمی اجتهاد و فقاهت نایل می گردد، سپس به اقدامات اصلاحی و مطالعات بیکران خود پیرامون کتاب«الغدیر» می پردازد، و کتابخانه بزرگ نجف به نام «مکتبه الإمام امیر المومنین العامه» را پی می نهد، و به آرمان والای تأسیس «دارالتألیف العام» می گراید، تا در آنجا محققان گرد آیند و درباره «تشیع» و جوانب گوناگون آن کار کنند، و حقایق این مذهب اصیل را به جهانیان بشناسانند.