دسته بندی گروههای مسلمین در مکه

اگر به فهرست نخستین دسته مسلمانان مکه نگاهی بیفکنید می بینید عموما از این چند طبقه بیرون نیستند.
1- بردگان و ستم کشانی که از ظلم خداوندان بیدادگر خویش به ستوه آمده بودند و برای نخستین بار به آنان نوید آزادی و آسایش داده می شد.
2- بازرگانانی که از لحاظ ثروت و درآمد در طبقه متوسط بودند و برای آنان ممکن نبود با ثروتمندان بزرگ به رقابت برخیزند و از امکاناتی که نصیب آنان شده است برخوردار گردند.
3- بزرگزادگانی که به حکم سنت قبیله ای امیدی نداشتند روزی به مقام ریاست و شیخ بودن برسند.
4- خرده کاسب کاران که ناچار بودند فشار سخت دو گروه متشکل ثروتمندان بزرگ و رؤسای قبیله را تحمل کنند و قدرت مقاومت یا جرأت دم زدن در برابر آنان را نداشتند.
در پایان آن سالها که در مکه چنین حوادثی می گذشت در پانصد کیلومتری این شهر یثرب کار رنگ دیگری داشت و شهر آبستن حادثه ای دیگر بود.
جمعیت یثرب برخلاف مکه از این مردمان تشکیل می شد:
1- کشاورزان متوسط حال که با کوشش و کار می توانستند زندگی خود و خانواده خود را سر و صورتی دهند.
2- کاسب کارهای جزء که سرمایه کلان و یا جرأت و تجربه کافی نداشتند تا خود را به مخاطرات معامله های بزرگ اندازند.
3- تیره های گوناگونی که هرچند پیوندهای خونی و خویشاوندی با قبیله هایی بزرگ برقرار ساخته بودند پیوسته به جان یکدیگر می افتادند و چون توازن نیرو بین آنان تا حدی محفوظ بود همیشه با هم در حال ستیز و کشتار بودند بی آنکه دسته ای غالب و دسته دیگر مغلوب شود.
4- اقلیت استثمارگری که به ظاهر پیشه کشاورزی داشت اما چنانکه شیوه آن قوم است در سایه زیرکی و کاردانی کلی اقتصاد شهر را بدست آورده بود و پیوسته قبیله های ضعیف را تهدید می کرد که بزودی در سایه پیغمبری که خدا از این ملت بر می گزیند، حکومت شهر و ریاست عرب را بدست خواهند گرفت. از طرف دیگر همه این چهار دسته خود را بصورتی خاص مقهور سلطه مکه می دیدند. پر واضح است که روشن بینان این شهر آرزو داشتند خود و مردم خود را از آشوب و هرج و مرج که گرفتار آن بودند برهانند. سرانجام از آنچه در مکه می گذشت آگاه شدند و چنانکه می دانیم محمد (ص) را به شهر خود خواندند و ریاست او را پذیرفتند.