هلاکت قوم عاد، ثمود و نوح در تفسیر سوره نجم

در آیه 50 سوره مبارکه نجم خداوند متعال می فرماید: «و أنه أهلک عادا الاولی»؛ و به درستی که اوست آن خدایی که قوم عاد نخستین را هلاک فرمود». منظور از: «عادا الاولی» قوم هود است و برای ذکر: «الاولی» یعنی نخستین، وجوهی ذکر کرده اند. یکی این که از حیث زمان جلو بوده اند؛ چون طایفه ای از همین قوم عاد که به ایشان «بنولقیم» می گفتند، در وقت هلاکت قوم عاد، در مکه اقامت داشتند و بعد از ایشان به نام «عادا الاولی» نامیده شدند و گفته اند که قوم ارم- که در سوره فجر ذکر آنها شده- همین دسته از قوم عاد هستند. اجمالا آنچه به نظر نزدیکتر است، همین وجه است که منظور از کلمه «اولی؛ نخستین» از حیث وقت است. و بعضی هم فرموده اند که علت این که به ایشان «عادا الاولی» گفته شده؛ چون اولین قومی هستند که بعد از قوم نوح (ع) هلاک شدند. و برخی دیگر هم گفته اند که شاید منظور مقدم بودن ایشان از حیث مرتبت و شرافت و زینت بر دیگران بوده لکن همان وجه اول به نظر نزدیکتر است.
اجمالا: «اوست خدایی که هلاک نمود قوم عاد نخستین را». کیفیت هلاکت این قوم در آیات قرآن مجید ذکر شده؛ مجملا آن که، پس از این که تکذیب کردند هود را که پیغمبرشان بود و نصایح او را گوش ندادند، خدای تعالی باد صرصر را بر ایشان مسخر گردانید که در هشت روز و هفت شب، ایشان را هلاک کرد به قسمی شدید بود که قوم عادی که به آن قوت بودند، مثل کاه بلند می کرد و به زمین می کوبید به قسمی که مستأصل می شدند. به شکاف کوهها پناه می بردند، در ته غارها خودشان را پنهان می کردند، اما باز علاج نمی شد.

تفسیر آیه: «و ثمودا فمآ أبقی» (نجم/ 51)
«و ثمودا فمآ أبقی» این که آیه عطف به آیه قبل است؛ یعنی: «هلاک کرد قوم ثمود را- که قوم صالح پیغمبر باشند- و کسی از ایشان را باقی نگذاشت» که در آیات دیگر علت هلاکت و کیفیت آن را مفصلا فرموده است. مجمل آن این است که: قوم صالح برای اعجاز، ناقه ای را با خصوصیات عجیبه ای طلب کردند که اگر از کوه این ناقه بیرون بیاید، ایمان بیاورند، پس از آن که به دعای صالح از کوه این ناقه بیرون آمد، علاوه بر این که ایمان نیاوردند، در صدد آزار ناقه هم برآمدند. بالاخره ناقه را پی کردند و کشتند، آن وقت عذاب الهی نازل گردید و آن صیحه آسمانی بود که از جبرئیل برخاست که پس از آن مانند درخت خشک شده هر یک گوشه ای افتادند.

تفسیر آیه «و قوم نوح من قبل إنهم...» (نجم/ 52)
«و قوم نوح من قبل إنهم کانوا هم أظلم و أطغی»؛ «و هلاک کردیم قوم نوح را پیش از عاد و ثمود، به درستی که ایشان از عاد و ثمود ستمگرتر و طغیان کننده تر بودند.» چون نوح (ع) را بسیار اذیت می کردند؛ گاهی به طوری می زدند که چند روز بیهوش گوشه ای می افتاد. 950 سال مدت دعوتش بود که تمام آن در ناراحتی از دست قوم خودش بود. هر نسلی که از بین می رفت، به بچه هایشان سفارش می کردند که مبادا حرف این پیرمرد را بشنوید، تا این که شنیده اید که خدای تعالی ایشان را غرق فرمود».