تفاوت شفاعت واقعی با شفاعت باطل

شفاعت از آن خدا است
فرق اساسی شفاعت واقعی و حقیقی با شفاعت باطل و نادرست در این است که شفاعت واقعی از خدا شروع می شود و به گناهکار ختم می گردد و در شفاعت باطل عکس آن فرض شده است. در شفاعت حقیقی، مشفوع عنده، یعنی خداوند، بر انگیزاننده وسیله یعنی شفیع است و در شفاعت باطل، مشفوع له، یعنی گناهکار، بر انگیزاننده او است. در شفاعت های باطل که نمونه آن در دنیا وجود دارد، شفیع، صفت وسیله بودن را از ناحیه مجرم کسب کرده است، زیرا او است که وسیله را برانگیخته و به شفاعت وادار کرده است، او است که وسیله را وسیله قرار داده است. ولی در شفاعت های حق که نسبت دادن آن به انبیاء و اولیاء و مقربان درگاه الهی صحیح است، وسیله بودن شفیع از ناحیه خداست، خداست که وسیله را وسیله قرار داده است.
به عبارت دیگر: در شفاعت غلط، شفیع تحت تأثیر مشفوع له (گناهکار) قرار می گیرد و مشفوع عنده (صاحب قدرت) تحت تأثیر شفیع قرار می گیرد، ولی در شفاعت صحیح بر عکس است، مشفوع عنده (صاحب قدرت= خدا) علت مؤثر در شفیع اوست و شفیع تحت تأثیر او و به خواست او در گناهکار مؤثر واقع می شود. سلسله جنبان رحمت، در نوع غلط شفاعت، گناهکار است و در نوع صحیح آن، مشفوع عنده (خدا) است.

تفاوت شفاعت واقعی با شفاعت باطل از نظر صدرالمتألهین
ملاصدرا در تفسیر سوره "حدید" بیانی لطیف و علمی دارد در تفکیک میان شفاعت باطل و شفاعت درست و اینکه چگونه است که در نظام این جهان آنچه را که شفاعت باطل می نامیم وجود دارد و در نظام اخروی وجود ندارد و محال است وجود داشته باشد. ایشان با تعمیمی که به بحث می دهند، مسئله علل ذاتی و علل اتفاقی و مسئله غایات ذاتی و غایات بالعرض را طرح می کنند و وارد بحث می شوند که چگونه می شود در این جهان (اختصاص به جامعه بشری ندارد) گاهی علل اتفاقیه، سرنوشت چیزی را معین می کند و یا یک چیز از وصول به غایت ذاتی محروم می ماند و تنها به غایت ذاتی محروم می ماند و تنها به غایت بالعرض می رسد، ولی جهان آخرت، از تأثیرات علل اتفاقی و غایات عرضی بر کنار است؟