جایگاه شناخت امام از نظر احادیث

حدیث «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیة» را هم شیعه روایت کرده است و هم سنی. معمولا حدیثی را که مورد اتفاق شیعه و سنی باشد، نمی شود کوچک شمرد زیرا وقتی هر دو فریق از دو طریق روایت می کنند تقریبا نشان دهنده اینست که پیامبر اکرم یا امام قطعا این مطلب را فرموده است. البته عبارت ها کمی با هم فرق می کنند ولی مضمون آنها تقریبا یکی است.
این حدیث را ما شیعیان اغلب به این عبارت نقل می کنیم: «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیة»؛ «هر کس بمیرد و پیشوای زمان خود را نشناسد، مرده است از نوع مردن زمان جاهلیت.»
این، تعبیر خیلی شدیدی است چون در زمان جاهلیت مردم اصلا مشرک بودند و حتی توحید و نبوت هم نداشتند.
این حدیث در کتب شیعه زیاد آمده و با اصول شیعه هم صد در صد قابل انطباق است. در "کافی" که معتبرترین کتاب حدیث شیعه می باشد، این حدیث هست. عمده اینست که این حدیث در کتاب های اهل تسنن هم هست.
آنها در روایتی به این عبارت نقل کرده اند: «من مات بغیر امام مات میتة جاهلیة»؛ «هر کس بدون امام بمیرد مانند اینست که در جاهلیت مرده است.» عبارت دیگری که نقل کرده اند اینست: «من مات و لیس فی عنقه بیعة مات میتة جاهلیة»؛ «آنکه بمیرد و در گردن او بیعت یک امام نباشد، مردنش از نوع مردن جاهلیت است.»
به عبارتی هم که شیعه نقل می کند، سنی ها زیاد نقل کرده اند. عبارت دیگر: «من مات و لا امام له مات میتة جاهلیة» این عبارت ها خیلی زیاد است و نشان دهنده اهتمام زیاد پیغمبر اکرم به مسئله امامت است. کسانی که امامت را تنها به معنی رهبری اجتماعی می دانند، می گویند ببینید پیغمبر اکرم به مسئله رهبری تا کجا اهمیت داده که معتقد شده است اگر امت رهبر و پیشوا نداشته باشد، اصلا مردنش مردن جاهلی است برای اینکه صحیح تفسیر کردن و صحیح اجرا کردن دستورات اسلامی بستگی دارد به اینکه رهبری، رهبری درستی باشد و مردم پیوندشان را با رهبر محکم کرده باشند.
اسلام یک دین فردی نیست که کسی بگوید من به خدا و پیغمبر اعتقاد دارم و بنابراین به هیچکس کاری ندارم. خیر، غیر از خدا و پیغمبر، تو حتما باید بفهمی و بشناسی که در این زمان رهبر کیست و قهرا در سایه رهبری او فعالیت کنی. آنها که امامت را به مفهوم مرجعیت دینی معنی می کنند، در معنی این حدیث می گویند کسی که می خواهد دین داشته باشد، باید مرجع دینی خودش را هم بشناسد و بداند که دین را از کجا بگیرد. اینکه انسان دین داشته باشد ولی دینش را از مأخذی بگیرد که ضد آن است، عین جاهلیت است. آن کسی که امامت را در حد ولایت معنوی می برد، می گوید این حدیث می خواهد بگوید که اگر انسان مورد توجه یک ولی کامل نباشد، مانند اینست که در جاهلیت مرده است.