قریش

قریش یکی از مشهورترین و مهم ترین قبایل عرب در حجاز بود. بیشتر نسب شناسان عقیده دارند که قریش لقب نضر بن کنانه، جد دوازدهم پیامبر اکرم (ص) بوده است؛ از این رو هر طایفه ای که نسبش به «نضر بن کنانه» برسد، «قریشی» خوانده می شود و از قبیله قریش به شمار می آید. برخی دیگر از دانشمندان نسب شناس، قریش را لقب فهر بن مالک، جد دهم پیامبر اکرم دانسته اند و نسل او را قریشی به شمار می آوردند. مسعودی، مورخ مشهور اسلامی، طایفه های قبیله ی بزرگ قریش مقارن ظهور اسلام را 25 طایفه به شرح زیر دانسته است: 1- بنی هاشم 2- بنی مطلب 3- بنی حارث 4- بنی امیه 5- بنی نوفل 6- بنی حارث بن فهر 7- بنی اسد 8- بنی عبدالدار 9- بنی زهره 10- بنی تیم بن مره 11- بنی مخزوم 12- بنی یقظه 13- بنی مره 14- بنی عدی بن کعب 15- بنی سهم 16- بنی جمح 17- بنی مالک 18- بنی معیط 19- بنی نزار 20- بنی سامه 21- بنی ادرم 22- بنی محارب 23- بنی حارث بن عبدالله 24- بنی خزیمه 25- بنی بنانه
از طوایف 25 گانه قریش، برخی در سرزمین بطحاء (مناطق هموار مکه) ساکن بودند که به «قریش بطاح یا قریش بطحاء» شهرت داشتند، و طایفه هایی نیز در کوه ها و بیرون شهر مکه ساکن بودند که به «قریش ظواهر» مشهور بودند.
قریش از دیگر قبایل عرب متمدن تر و به اداره حکومت و جامعه آشناتر بودند. آنان مردمی تجارت پیشه بودند که به کشورهای یمن، سوریه و ایران سفر می کردند و بازارهای معروفی همچون بازار عکاظ و بازار ذی المجاز داشتند. آنان در هر سال دو سفر تجاری تابستانی و زمستانی به مناطق دیگر جهان داشتند که در قرآن کریم نیز درباره اش سخن به میان آمده است. قریشیان به سرپرستی امور کعبه و مؤسسات آن توجه فراوانی داشتند و اقتصاد و سیاست آنان بر اساس مناصب مربوط به کعبه استوار بود. هر یک از موسسات وابسته به کعبه را یکی از بزرگان طوایف قریش عهده دار بود و غالبا مناصب کعبه در دست ده طایفه مهم قریش بود. این ده طایفه عبارت بودند از: بنی هاشم، بنی عبدالدار، بنی اسد، بنی مخزوم، بنی سهم، بنی تیم، بنی عدی بنی نوفل و بنی جمح.
مناصب کعبه که قریش عهده دار آن بود عبارت بود از: منصب «سقایت» (آبرسانی به زائران کعبه)، منصب «رفادت» (مهمانداری و پذیرائی زائران کعبه)، منصب «حجابت» (کلیدداری و دربانی)، منصب «قضاوت»، منصب «قیادت» (سرداری و سرپرستی کاروان های بازرگانی و جنگی)، منصب «عمارت» (نگهبانی و مراقبت از مسجدالحرام)، منصب جمع آوری و نگهداری اموال کعبه، منصب پرداخت دیه و غرامت و...
قریش جنگ های زیادی با قبایل دیگر داشت که مشهورترین آن ایام فجار و «یوم الغنب» بود. خداوند از میان قریش، پیامبر خاتم، حضرت محمد (ص)، را به نبوت بر انگیخت، ولی آنان نه تنها به او ایمان نیاوردند، بلکه در شمار سرسخت ترین دشمنانش در آمدند و افزون بر آزار و اهانت های سیزده ساله به او در مکه، جنگ های زیادی همچون جنگ بدر، احد و خندق را پس از هجرت پیامبر به مدینه، علیه او به راه انداختند. ولی سرانجام در سال هشتم هجرت با فتح مکه، همه قریشیان تسلیم شدند و اسلام آوردند.