همبستگی طبقاتی قریش

قریش یک قبیله بزرگ بود و بطن ها و شاخه های مختلف داشت: بنی هاشم، بنی امیه، بنی زهره، بنی عدی، بنی تیم، بنی مخزوم و غیره که بعضی از اینها مثل بنی هاشم و بنی امیه و بنی مخزوم و بنی زهره قبیله هایی قوی و بعضی مثل بنی عدی که عمر وابسته به آن بود و بنی تیم که ابوبکر وابسته به آن بود از قبیله های ضعیف و کوچک و منحط قریش بودند و لذا وقتی به کسی می گفتند از «بنی عدی» و «بنی تیم» هستی، یک مقدار تحقیر آمیز تلقی می شد. به هر حال بطن های مختلفی بود. در میان قریش طبقه ای وجود داشت که در آن از بنی هاشم، بنی امیه، بنی مخزوم و قبیله های دیگر افرادی بودند و یک همبستگی طبقه ای قوی داشتند. قرآن کریم هم تکیه اش بیشتر روی «همبستگی طبقاتی» آنهاست نه «همبستگی قبیله ای» آنها. در قرآن یک کلمه از همبستگی قبیله ای قریش نیامده است، اسمی از «بنی هاشم» یا «بنی امیه» یا بنی فلان نیست، اما اسم ملأ قریش هست. اینها آنقدر به یکدیگر وابسته بودند که مثلا ابولهب با اینکه از قبیله پیغمبر بود و لااقل عصبیت قبیله ای اقتضا می کرد حامی پیغمبر باشد ولی از طبقه ابوسفیان و ابوجهل بود و به آنها پیوست. بالاتر اینکه عباس بن عبدالمطلب عموی دیگر پیغمبر با اینکه در حد ابولهب نبود و بلکه بر عکس، به پیغمبر اکرم (ص) علاقه مند بود و مسلم در باطن خودش حامی ایشان بود و به نفع مسلمین هم کار می کرد، ولی جنگ بدر که بپا شد یکی از کسانی که سهمی از بودجه جنگ بدر را علیه مسلمین پرداخت همین عباس بن عبدالمطلب بود و خودش هم در جنگ بدر علیه مسلمین شرکت کرد و اگر غیر از این می بود نمی توانست در مکه زندگی کند. او در بدر اسیر شد و عده دیگری از بنی هاشم از جمله عقیل برادر امام علی  که تا آن وقت جزء کفار بود اسیر شدند.
پیامبر اکرم (ص) به او فرمود فدیه خود و خویشاوندانت را بده چون عباس پولدار آنها بود و هر کس فدیه می داد آزاد می شد. گفت: ندارم. فرمود: یادت هست وقتی می خواستی بیایی به زنت ام الفضل، این مقدار پول دادی و گفتی جنگ است شاید برنگشتم، اگر برنگشتم این پول را به مصرف برسان؟ از همان پول فدیه اینها را بده. گفت: «اشهد انک رسول الله» شهادت داد و بعد به مکه رفت و باز جزء همانها بود ولی محرمانه به نفع مسلمین کار می کرد. او آدمی بود که در همان جنگ بدر هم دلش با مسلمین بود ولی وابسته به طبقه ای بود که با آنها عملا همکاری می کرد.