نزدیک بودن زمان قیامت

بسیار افراد می پرسند: قیامت کجاست؟ و چه موقع است؟ «وَ لِلهِ غَیْبُ السمَـ'وَ'تِ وَ الاْرْضِ وَ مَآ أَمْرُ الساعَةِ إِلا کَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ إِن اللَهَ عَلَی ' کُل شَیْءٍ قَدِیرٌ؛ غیب آسمان ها و زمین اختصاص به خدا دارد. و امر قیام ساعت قیامت نیست مگر یک چشم بر هم زدن یا نزدیکتر. خداوند بر هر چیزی تواناست» (نحل/ 77)
خدا همه جا هست، و ملکوت و غیب آسمان ها و زمین نیز همه جا هست؛ پس غیب آنها در دست خدا و با خدا و برای خداست. چقدر طول می کشد انسان به قیامت برسد؟ از یک چشم به هم زدن سریع تر و نزدیک تر؛ چون هستی و واقعیت نفس انسان، به انسان از یک چشم بر هم زدن نزدیکتر است. «إِن اللَهَ عَلَی ' کُل شَیْءٍ قَدِیرٌ»؛ می تواند شما را به یک چشم بر هم نهادن یا سریعتر از آن به قیامت برساند. پس قیامت چه موقع برپاست؟ نمی شود گفت: اکنون. برزخ چه موقع برپاست؟ نمی شود گفت: اکنون. ولی می شود گفت: قیامت و برزخ هر دو بر پا هستند و هر دو موجودند. چه موقع انسان به برزخ میرسد و آثار آن عالم را ادراک میکند؟ وقتی که از عالم طبع قدم بیرون گذارد، و سلسله اسباب و مسببات را محکوم در دست خدا ببیند. چه موقع از عالم برزخ بیرون می آید و عالم قیامت را ادراک میکند؟ وقتی که عالم صورت را مضمحل کند و از آن بگذرد، آن وقت وارد عالم قیامت میشود. هر چه زودتر، زودتر؛ و افرادی که نمی توانند، دیرتر. مؤمنین زودتر از کفار، و کفار دیرتر. و برای بعضی در عبور از عَقَبات، برزخشان خیلی طول می کشد، و برای رسیدن به قیامت مشکلات بسیاری در پیش دارند، ولیکن برای بعضی آسان است. برای ائمه طاهرین (ع) و اولیای خدا بسیار آسان است. آنها در دنیا برزخ و قیامت را پیموده اند، حساب و کتاب و صراط و میزان و عدل و بهشت و جهنم، همه را دیده و عبور کرده اند؛ و به مقام فناء در ذات حضرت احدیت رسیده و سپس به این عالم رجوع کرده و برای ما خبر آورده اند.
از رسول خدا (ص) می پرسند: «مَتَی ' هَـ'ذَا الْوَعْدُ؟ وعده قیامت را که خدا داده است کی میرسد؟» «وَ یَقُولُونَ مَتَی ' هُوَ قُلْ عَسَی' أَن یَکُونَ قَرِیبًا؛ و میگویند: چه زمانی است آن؟ ای پیامبر! بگو: امید است که نزدیک باشد» (اسراء/ 51) آن شخصی که مشرک بوده و تازه ایمان آورده، یا آن مشرکی که هنوز ایمان نیاورده، و از رسول الله (ص) سؤال میکند: قیامتی را که وعده میدهی، چه موقع بر پا میشود؟ رسول اکرم در جواب او چه بگوید؟ چه قِسم او را تفهیم کند؟ چه قسم متوجهش سازد که هم اکنون تو در آتش میسوزی! سرا پایت را آتش فرا گرفته است اما ادراک نمی کنی! الآن قیامت تو با تست، ولی نمی فهمی! باید این دنیا را سپری کنی! بروی در برزخ! از آن عذاب های سخت برزخی، آنقدر بچشی تا برسی به قیامت! در صور دمیده شود، تو را در محشر حاضر کنند، اولین و آخرین حاضر شوند در روزی که پنجاه هزار سال به طول می انجامد، این مراحل همه باید طی شود تا بفهمی که قیامت چگونه است! غیر از این پیغمبر نمی تواند بگوید. و چقدر عالی و صحیح و حساب شده و طبق واقع جواب داده است، و چقدر نیکو فرموده: «قُلْ عَسَی' أَن یَکُونَ قَرِیبًا؛ بگو: شاید نزدیک باشد، امید است نزدیک باشد». دیگر از این جمله بهتر و عالی تر چه گفتاری است؟
«وَ یَقُولُونَ مَتَی ' هَـ'ذَا الْوَعْدُ إِن کُنتُمْ صَـ'دِقِینَ * قُلْ إِنمَا الْعِلْمُ عِندَ اللَهِ وَ إِنمَآ أَنَا نَذِیرٌ مُبِینٌ * فَلَما رَأَوْهُ زُلْفَةً سِیئـَتْ وُجُوهُ الذِینَ کَفَرُوا وَ قِیلَ هَذَا الذِی کُنتُم بِهِ تَدَعُونَ؛ (ملک/ 25-27) و می گویند: این وعده کی خواهد بود اگر راست می گویید؟ بگو: علم آن فقط نزد خداست و من صرفا هشدار دهنده ای آشکارم و چون آن (لحظه موعود) را نزدیک ببینند، چهره های کسانی که کافر شده اند در هم رود و گفته شود این همان چیزی است که طلب می کردید.»
و میگویند: این وعده ای که شما میدهید، میگوئید: بهشتی و جهنمی هست، جهنم محل کافران و بهشت محل مؤمنان است، اگر راست میگوئید، وقتش را معین کنید و بگوئید چه موقع بر پا میشود. ای پیامبر! به آنها بگو: این است و غیر از این نیست که علمش در نزد خداست. من آمده ام شما را از عواقب وخیم کفر و شرک و نفاق و کردار زشت بترسانم. و من به وضوح و روشنی شما را از این خطر بر حذر میدارم. شما بروید خودتان را اصلاح کنید! شما چه کار به وقتش دارید؟ اطلاع وقت آن دردی از شما دوا نمی کند، خود را درست کنید که گرفتار نشوید؛ این مهم است! وقتی ببینند که قیامت نزدیک شده است، چهره و سیمای کسانی که کافر بودند سیاه و تباه و خراب و بد می گردد. آن وقت به آنها خطاب میشود که اینست همان قیامتی که شما بطلان و عدم آن را می پنداشتید، و بر عقیده خود که نبودِ آن بود صحه می نهادید! شما قیامت را مسخره میکردید که چه موقع می آید؟ چگونه زمین از بین میرود؟ کُرات سَماوی فرو میریزد؟ دیدید که از یک چشم به هم زدن به شما نزدیکتر بود! ادراک نمودید که قرب آن از چه قرار بود!
«و لَوْ تَرَی ' إِذْ فَزِعُوا فَلاَ فَوْتَ وَ أُخِذُوا مِن مَکَانٍ قَرِیبٍ؛ ای پیغمبر! کاش میدیدی زمانی را که این کفار و مشرکین را که برای جهنم می گیرند و می برند، چگونه فَزَع و جَزَع می کنند؛ و هیچ یک از آنها نمی تواند خود را نجات دهد. و آنها را از مکان نزدیک می گیرند. (ناگهان آنان را می ربایند و در میان آتش می برند)» (سبأ/ 51) در اینجا قرآن کریم نزدیکی دنیا به قیامت را به «مکان نزدیک» تعبیر کرده است.
«یَوْمَ تَجِدُ کُل نَفْسٍ مَا عَمِلَتْ مِنْ خَیْرٍ مُحْضَرًا وَ مَا عَمِلَتْ مِن سُو´ءٍ تَوَد لَوْ أَن بَیْنَهَا وَ بَیْنَهُ و أَمَدَا بَعِیدًا؛ روزی میرسد که در آن روز هر نفسی آنچه را که از اعمال نیکو به جای آورده است حاضر می بیند، و دوست دارد بین او و بین اعمال زشتی که انجام داده است فاصله دوری باشد» (آل عمران/ 30)
این آیه دلالت دارد بر آنکه اعمالی که انسان انجام میدهد از خیر و شر، نفس این اعمال در قیامت حاضر است. یعنی عین این اعمال در برزخ است و در قیامت است، غایة الامر به صورت برزخی و قیامتی آن در دنیا دیده نمی شود. پس قیامت و برزخ آنقدر به دنیا نزدیکند که نفس عمل دنیوی به مجرد انجام دادن آن، هم در برزخ و هم در قیامت حاضر است. چون انسان در دنیا در پشت دو دیوار برزخ و قیامت است، این اعمال را به صورت برزخی و قیامتی نمی بیند؛ وقتی عبور کرد، اعمالی که قبل فرستاده، همه را حاضر و موجود و محفوظ می نگرد. صورت برزخی عمل و حقیقت نفس الامری عمل که در قیامت است؛ به مجرد عمل در عالم طبع موجود و هر یک در موطن و ظرف خود قرار می گیرند.