تیزبین شدن چشم ها در روز قیامت

معاد ضروری است؛ «إنا لله و إنآ إلیه راجعون؛ ما از آن خداییم و به سوی او باز می گردیم» (بقره/ 156). آن عالم چه عالمی است؟ عالم ظهور و بروز. «یوم تبلی السرآئر؛ روزی است که سرائر منکشف میشود» (طارق/ 9). سرائر جمع سریره است و سریره به معنای سر و راز است؛ یعنی دل ها و باطن ها. در آن روز آن سر و باطن و کمون نفس و نیت انسان منکشف می گردد و واضح بروز دارد.
گویند هدهد آنقدر چشم تیزبینی دارد که چون بر فراز آسمان به پرواز در آید، آب را در طبقات تحتانی زمین می بیند؛ ولی ما نمی توانیم ببینیم چون ما بخواهیم آب را به دست آوریم باید زمین را بشکافیم و چه بسا اتفاق افتاده است که زمین را شکافته ایم و آب نیافته ایم و محتاج به کند و کاوش در محل دیگری شده ایم. ولی چون چشم هدهد حاد است (یعنی تیزبین) امواج انعکاس شعاع نور چشم او از طبقات زمین عبور می کند و به آب می رسد؛ (و بنا بر علوم امروزه، شعاع اجسام، از طبقات زیر زمین به چشم هدهد میرسد) این از خواص چشم هدهد است.
ما امروز چشم خود را باز می کنیم و غیر از شخصی که مواجه با ماست کسی دیگر را نمی بینیم، اما خدا به رسولش می فرماید: «فبصرک الیوم حدید؛ امروز چشم تو حاد است، حدید و تیزبین است» (ق/ 22) ما پرده را از روی چشمان تو برداشتیم و می بینی آنچه را که دیگران نمی بینند؛ ظاهر و باطن، شهات و غیب، ذهن و عقیده و فکر و نیت و علوم گذشته و آینده، ما کان و ما یکون و ما هو کائن، از همه اطلاع داری! این برای چیست؟ برای اینست که: «و أشرقت الارض بنور ربها؛ زمین دل و سر و صقع نفس رسول الله به اشراق نور پروردگارش روشن و منور شده است» (زمر/ 69)
یک وقت زمین خارج روشن می شود، مانند تابش خورشید و یک وقت زمین دل به نور خدا روشن می گردد؛ آن هم زمین است. در قیامت زمین دل ها روشن می شود و سرائر و مخفیات از خفا بیرون آمده و در برابر روشنایی نور خدا و به نور خدا نورانی میشوند. و محصل آنکه ما از اینجا حرکت می کنیم می رویم در آن عالم، در آنجایی که ماده نیست، مؤمن، مشرک، منافق، زن و مرد، شرقی و غربی در آنجا فرق ندارند. هر کس بخواهد در آنجا برود، بدن را در قبر می گذارد و به آن عالم به پرواز در می آید. مردن برای همه هست؛ یعنی عالم ماده را پشت سر می گذارند و حجاب زمان و مکان را در می نوردند و در آنجایی که از ماده مجرد است می روند؛ در آنجایی که همه چیز روشن است. انسان هر عملی در دنیا بخواهد انجام دهد، باید بداند که قیامت عالم بروز و ظهور است؛ همان عملش ظاهر و روشن در برابر دیدگاه خلایق قرار می گیرد. در اینجا انسان می ترسد پدرش بفهمد مادرش بفهمد برادرش بفهمد رفیقش بفهمد و پیوسته سعی دارد عمل خود را کتمان کند؛ اما آنجا «فبصرک الیوم حدید» است، چشم ها حاد و تیزبین است؛ آنجا همه چیز حاضر است و مشهود.
دیدگان موجودات عالم بالا حدید است. همین که انسان کاری را انجام دهد و بخواهد مخفی کند، همین کار و اخفائش هر دو در آنجا حاضرند؛ هم عمل و هم آن حقه و مکری که زده و می خواهد کارش را پنهان کند. واویلاست! زیرا که انسان توقع نداشت خود عمل، مشهود خلایق گردد؛ اینک علاوه بر عمل، آن حیله نفسانیه در اخفای آن هم تجسم پیدا نموده است. آنجاست که انسان دست ندامت به دندان می گزد.