موجود بودن بهشت و جهنم در حال حاضر از نظر روایات

آیا بهشت و جهنم الآن آفریده شده اند، یا آنکه بعدا آفریده می شوند؟ از بسیاری از مباحث، چون مسأله تجسم اعمال، و عدم از بین رفتن چیزی در عالم تکوین، و مسأله معاد جسمانی فهمیده می شود که آنها فعلا موجودند؛ و آیه 26 تا 27 در سوره یس («قیل ادخل الجنة قال یـا لیت قومی یعلمون * بما غفر لی ربی و جعلنی من المکرمین؛ به او گفته شد: در بهشت داخل شو! او گفت: ای کاش طائفه من میدانستند که پروردگار من مرا آمرزید و مورد کرامت خود قرار داد») و آیه 25 در سوره نوح: («مما خطیئتهم أغرقوا فأدخلوا نارا؛ به علت گناهانشان غرق شدند، پس بلافاصله داخل در آتش شدند») صراحت بر این مطلب داشت. و اینک فقط به ذکر چند روایت اکتفا می کنیم:
«ابوصلت هروی میگوید: به حضرت رضا (ع) عرض کردم ای پسر رسول الله! از بهشت و دوزخ برای من بازگو کن، که آیا آنها امروز آفریده شده اند؟! حضرت فرمود: آری، و رسول خدا (ص) داخل در بهشت شد، و آتش را دید در آن وقتی که او را بسوی آسمان به معراج بردند. من عرض کردم: جماعتی میگویند: آنها امروز در عالم تقدیرند، و هنوز خلق نشده اند! حضرت فرمود: آنان از ما نیستند، و ما از آنان نیستیم. کسیکه خلقت بهشت و جهنم را انکار کند پیغمبر (ص) را تکذیب کرده است و ما را نیز تکذیب کرده است و بهیچوجه در تحت ولایت ما نیست، و در آتش دوزخ مخلد خواهد شد! خداوند عزوجل می فرماید: اینست آن جهنمی که مجرمان آنرا تکذیب می نمایند، که آن مجرمان پیوسته در میان آن جهنم و فلز گداخته دورمیزنند و گردش می کنند.
و رسول خدا (ص) فرمود: چون مرا به معراج آسمان بردند، جبرئیل دست مرا گرفت و داخل در بهشت کرد، و از رطب بهشتی به من داد و من آنرا خوردم و آن رطب در صلب من تبدیل به نطفه شد، و چون به زمین بازگشتم، با خدیجه مباشرت و آمیزش نمودم و او به فاطمه حامله شد؛ پس فاطمه حوریه ای است که انسان است و من هر وقت اشتیاق به بوی بهشت پیدا میکنم بوی دخترم فاطمه را استشمام میکنم».
و بر همین نهج در «تفسیر علی بن ابراهیم» وارد است که: رسول خدا فاطمه را (که بر او و بر پدرش و شوهرش و اولادش هزار هزار تحیت و سلام باد) بسیار می بوسیدند، و این امر بر عائشه سخت و دشوار بود، و پیوسته در اعتراض بود. رسول الله (ص) فرمودند: ای عائشه! چون مرا به آسمان بردند، داخل بهشت شدم، پس جبرئیل مرا به درخت طوبی نزدیک نمود و از میوه های آن به من داد و من خوردم، پس خداوند آن را در پشت من تبدیل به نطفه کرد، و چون به زمین آمدم، با خدیجه مواقعه کردم و به فاطمه آبستن شد. و بنابراین من هیچگاه فاطمه را نمی بوسم مگر آنکه بوی درخت طوبی را از آن استشمام می نمایم.
در «خصال» از حضرت باقر (ع) صدوق آورده است که: «قال: والله ما خلت الجنة من أرواح المؤمنین منذ خلقها، و لا خلت النار من أرواح الکفار العصاة منذ خلقها عزوجل ـ الخبر؛ حضرت فرمودند: سوگند به خدا که بهشت از ارواح مؤمنان از وقتیکه خداوند بهشت را آفریده است خالی نمانده است، و جهنم نیز از وقتیکه خداوند عز وجل آنرا آفریده است، از ارواح معصیت کاران خالی نمانده است» (بحارالانوار ج8 ص 133).
و از «تفسیر نعمانی» در روایت وارده از امیرالمؤمنین (ع) ذکر شده است که آنحضرت فرموده اند: و اما رد بر کسانی که میگویند فعلا بهشت و جهنم آفریده نشده اند، گفتار خداوند تعالی است: «عند سدرة المنتهی * عندها جنة المأوی؛ در نزد آخرین درخت (که نهایت سیر ارواح و نفوس و فرشتگان است) و در نزد سدرة المنتهی بهشت محل سکونت است» (نجم/ 14و15). حال اگر کسی بگوید که اگر در امروز بهشت و دوزخ خلق شده اند، و مسلما محل دوزخ در زمین است و بهشت نیز به تقریبی که از آیات قرآن استفاده شد، در ملکوت زمین است؛ پس چرا مردم آنرا نمی بینند؟
پاسخ آنستکه مردم هنوز چشم بهشت بین و دوزخ بین خود را نگشوده اند، و گرنه می دیدند. و ما در بحث تجسم اعمال به اثبات رساندیم که هیچ عملی در عالم تکوین از بین نمیرود؛ و در نشآت، صورت خود را عوض و بدل میکند، و بهشت و جهنم جز بروز و ظهور حقیقت اعمال چیزی نیست. «و أزلفت الجنة للمتقین * و برزت الجحیم للغاوین؛ و بهشت برای متقیان نزدیک شد، و دوزخ برای گمراهان ظاهر و بارز شد» (شعراء/ 90 و 91)، «و برزت الجحیم لمن یری؛ و دوزخ برای کسی که ببیند، ظاهر و بارز شد» (نازعات/ 36).
و بنابراین، فقط در روز قیامت چشم واقع بین مردم در اثر تجرد گشوده می شود، و ادراک حقائق می کنند؛ و اگر هم امروز آن چشم گشوده شود بهشت و جهنم را می بینند، همچنانکه برای رسول الله و ائمه معصومین و اولیای خدا گشوده شده است. و کلمه «أزلفت الجنة» خوب بر این معنی دلالت دارد، همچنانکه در آیه دیگری نیز می فرماید: «و أزلفت الجنة للمتقین غیر بعید؛ و بهشت برای متقیان نزدیک گردیده شد، در حالیکه دور نیست» (ق/ 31). چون نزدیک شدن را در مورد چیزی گویند که وجود داشته باشد ولی دور باشد، و اینک او را نزدیک کنند. و البته معلوم است که نزدیک شدن بهشت، به نزدیک شدن ادراک انسان به حقیقت بهشت است، مثل عباداتی را که انجام میدهیم تقربا الی الله، که منظور رفع حجاب و ادراک نزدیکی است، نه آنکه العیاذ بالله ما از خدا دور باشیم و به واسطه عبادت به خدا نزدیک شویم.