ابن قبه رازی

ابوجعفر محمدبن عبدالرحمن بن قبه، فقیه و متکلم مشهور شیعه در اوایل قرن چهارم هجری است. ابن قبه اهل ری است اما در مورد تاریخ تولد و وفات و سیر زندگانی او اطلاعی در دست نیست. وی در ابتدا مذهب معتزله داشت اما بعد شیعه شد و از مدافعان این مذهب به شمار آمد. ابن قبه 50 بار پیاده به حج مشرف شد. او شاگرد احمدبن عبدالله کعبی است و تقریبا معاصر با شیخ کلینی می باشد. (کلینی متوفی به سال 328 هجری است.) ابن بطه قمی شاگرد او بوده است و ابوالحسن سوسنجردی از او روایت می کرده است. ابن قبه همچنین معاصر با ابوالقاسم بلخی بود و با او مراوداتی داشته است. ابوالحسن سوسنگردی در این زمینه می گوید: وقتی ابوالقاسم بلخی کتاب "الامامة ابن قبه" را خواند ردی به نام مستر شد بر آن نوشت و چون ابن قبه آن کتاب را مطالعه کرد کتاب دیگری به نام "مستثبت" در رد آن تألیف نمود. بلخی با مشاهده این کتاب ردی به نام «نقض المستثبت» بر آن نوشتjavascript:;. اما ابن قبه قبل از دیدن این کتاب درگذشت. از این گونه مکاتبات و تألیفات و مناظرات ابن قبه با متکلمان بزرگ عصر خود چنین برمی آید که او در علم کلام از برجستگی ویژه ای برخوردار بوده است. لازم به ذکر است در عصر ابن قبه مهم ترین مبحث متکلمان، پاسخگویی به شبهاتی است که سایر مذاهب اسلامی وارد می کرده اند.

در زمینه آثار ابن قبه می توان به نمونه های زیر اشاره کرد:
1- الامامة
2- الانصاف فی الامامة
3- الرد علی ابن علی الجبائی
4- کتاب التعریف و المسألة المفردة فی الامامة
5- پاره ای از نوشته های ابن قبه حاکی از برخوردهای کلامی وی با دو تن از متکلمان دیگر مذهب هاست (ابوالحسین، علی بن احمدبن بشار منسوب به فرقه جعفریه خلص و ابوزید علوی متکلم زیدی)، که بر اعتقاد امامیه در مسأله غیبت امام زمان خرده گرفته اند. ابن بابویه این نوشتار را به طور کامل در ابتدای اکمال الدین خود نقل کرده است.