ملاامین استرآبادی

ملاامین استرآبادی، فرزند محمدشریف، مؤسس مکتب اخباریه در بین شیعیان متأخر و از علمای بزرگ این مکتب در اواخر قرن دهم و اوایل قرن 11 هـ ق است. در جوانی به عتبات رفت و نزد اساتید بزرگ شیعه چون: میرزامحمد ... الحسین موسوی العاملی صاحب مدارک، الشیخ حسن بن الشیخ زین الدین شهید ثانی صاحب المعالم، مدتی تحصیل علم کرد و از این دو بزرگوار اجازه روایت گرفت. او نخست در زمره مجتهدان بود و مدتی از طریقه آنها پیروی کرد ولی کم کم به علت ارشادها و نفوذ معنوی استادش محمدبن علی ... فارسی استرآبادی، با مجتهدین مخالفت کرد و از آنها کناره گرفت و به اخباریون پیوست. (اخباری ها کسانی هستند که فقط به اخبار و احادیث اعتقاد دارند و روش اجتهاد و اصول فقه را نمی پسندند و مجتهدان را رد می کنند.) علمای شیعه را مذمت می کرد و اجتهاد را بدعت در دین میدانست و نظرش این بود که: هر که ادعای اجتهاد کند، مخالفت با شرع و دین کرده است و کسی حق ندارد در شریعتی که از پیامبر گرامی و ائمه معصومین (ع) رسیده، اظهارنظر کند. استرآبادی می گفت: تنها دستور مردم، اخباری است که از همین بزرگواران به ما رسیده است و حجیت عقل و اجتهاد را در تشخیص احکام شریعت رد کرد. نظرش این بود که مردم نباید غیر از ائمه معصومین تقلید کنند و باید فقط مقلد ائمه باشند و تقلید مردم از مردم جایز نیست.
ملاامین، علمای شیعه را که طرفدار اجتهاد و با عنوان «اصولی» مشهور بودند، گمراه می دانست و افرادی مانند شیخ مفید را بدعتگذار در دین می خواند. او تمام احادیث چهار کتاب حدیثی مهم شیعه (کافی، تهذیب، من لایحضره الفقیه، استبصار) را معتبر می شمرد و علمائی مانند علامه حلی و دیگران را که روایات را تقسیم به «ضعیف و صحیح و موثق و حسن» کرده بودند، تخطئه کرد. استرآبادی نظرش این بود که به جای اجتهاد، بر مردم واجب است که اخبار و روایات و احادیث ائمه معصومین (ع) را جمع و تدوین کنند. در غیر اینصورت هیچ خبری مورد اعتماد نیست و این کار را هر فرد مسلمان عامی و ساده می تواند انجام دهد. او تعالیم خود را در کتابی بنام «الفوائد المدینه» تدوین کرده است. او در اواخر عمر در مکه و مدینه مجاور بود و سرانجام در مکه در سال 1033 هـ ق درگذشت.

مهمترین آثار استرآبادی:
1- الفوائد المدینه: این کتاب به عربی است و در رد معتقدان به اجتهاد و تقلید در احکام الهی، در میان آثارش شاخص ترین کتاب اوست.
2- دانشنامه شاهی، به فارسی در مسائل متفرقه از علم کلام و غیره که در مکه نوشته است.
3- رساله در طهارة الخمر و نجاستها، به عربی است و در مکه نوشته است و به نام شاه صفی صفوی کرده است.
4- رساله در "بدا" و جواب مسائل شیخ طبری
5- شرح الاستبصار: تألیف آن کامل نشد.