اثرات تقوا در نجات انسان ها از مشکلات

خداوند در "قرآن" می فرماید: «من کان یؤمن بالله و الیوم الاخر و من یتق الله یجعل له مخرجا* و یرزقه من حیث لا یحتسب و من یتوکل على الله فهو حسبه إن الله بلغ أمره قد جعل الله لکل شىء قدرا؛ با این (دستورات) کسی که به خدا و روز رستاخیز ایمان دارد موعظه می شود و هر که از خدا پروا کند، برای او راه خروجی (از گناه و مشکلات) پدید می آورد و او را از جایی که گمان نمی برد روزی می دهد و هر کس بر خدا توکل کند او برای وی کافی است. همانا خدا (به ثمر) رساننده ی امر خویش است. بی تردید خدا برای هر چیزی اندازه ای نهاده است» (طلاق- 2-3).
آیات فوق از امید بخش ترین آیات "قرآن مجید" است که تلاوت آن دل را صفا و جان را نور و ضیا مى بخشد، پرده هاى یاس و نومیدى را مى درد، شعاع هاى حیات بخش امید را به قلب مى تاباند، و به تمام افراد پرهیزگار با تقوا وعده نجات و حل مشکلات مى دهد. در حدیثى از "ابوذر غفاری" نقل شده که "پیامبر (ص)" فرمود: «انى لاعلم آیة لو اخذ بها الناس لکفتهم» (ومن یتق الله یجعل له مخرجا ... فما زال یقولها و یعیدها)؛ من آیه اى را مى شناسم که اگر تمام انسان ها دست به دامن آن زنند براى حل مشکلات آن ها کافى است، پس آیه و من یتق الله را تلاوت فرمود و بارها آن را تکرار کرد.
در حدیث دیگرى از "پیامبر اکرم (ص)" نقل شده که در تفسیر این آیه فرمود: «من شبهات الدنیا و من غمرات الموت و شدائد یوم القیامة؛ خداوندا پرهیزکاران را از شبهات دنیا و حالات سخت مرگ و شدائد روز قیامت رهائى مى بخشد» این تعبیر دلیل بر این است که گشایش امور براى اهل تقوا منحصر به دنیا نیست، بلکه قیامت را نیز شامل مى شود. و درحدیث دیگرى از همان حضرت آمده است: «من اکثر الاستغفار جعله الله له من کل هم فرجا و من کل ضیق مخرجا؛ هر کس بسیار استغفار کند (و لوح دل را از زنگار گناه بشوید) خدا براى او از هر اندوهى گشایشى، و از هر تنگنائى راه نجاتى قرار مى دهد».
جمعى از مفسران گفته اند: که نخستین آیه فوق، در باره "عوف بن مالک" نازل شده که از یاران "پیامبر (ص)" بود، دشمنان اسلام فرزندش را اسیر کردند، او به محضر "پیامبر (ص)" آمد و از این ماجرا و فقر و تنگدستى شکایت کرد، فرمود: تقواى را پیشه کن و شکیبا باش و بسیار ذکر لا حول و لا قوة الا بالله را بگو، او این کار را انجام داد، ناگهان در حالى که در خانه اش نشسته بوده فرزندش از در، درآمد، معلوم شد که از یک لحظه غفلت دشمن استفاده کرده و فرار نموده و حتى شترى از دشمن را نیز با خود آورده است. (این جا بود که آیه فوق نازل شد و از گشایش مشکل این فرد با تقوى و روزى از جائى که انتظارش را نداشت خبر داد). ذکر این مطلب نیز لازم است که هرگز مفهوم آیه، این نیست که انسان تلاش و کوشش براى زندگى را به دست فراموشى بسپارد و بگوید در خانه مى نشینم و تقوا پیشه مى کنم و ذکر لا حول و لا قوة الا بالله مى گویم تا از آن جا که گمان ندارم به من روزى مى رسد، نه هرگز مفهوم آیه چنین نیست، هدف تقوى و پرهیزکارى توأم با تلاش و کوشش است، اگر با این حال در ها به روى انسان بسته شد خداوند گشودن آن ها را تضمین فرموده است.
و به همین جهت در حدیثى مى خوانیم که یکى از یاران "امام صادق (ع)"، "عمر بن مسلم" مدتى خدمتش نیامد، حضرت جویاى حال او شد، عرض کردند: او تجارت را ترک گفته و رو به عبادت آورده، فرمود: واى بر او! «ما علم ان تارک الطلب لا یستجاب له؛ آیا نمى داند کسى که تلاش و طلب روزى را ترک گوید دعایش مستجاب نمى شود». سپس افزود: جمعى از یاران "پیامبر اکرم (ص)" وقتى آیه «و من یتق الله یجعل له مخرجا و یرزقه من حیث لا یحتسب» نازل شد د رها را به روى خود بستند و رو به عبادت آوردند و گفتند: خداوند روزى ما را عهده دار شده! این جریان به گوش "پیامبر (ص)" رسید، کسى را نزد آن ها فرستاد که چرا چنین کرده اید؟ گفتند: اى رسول خدا! چون خداوند روزى ما را تکفل کرده و ما مشغول عبادت شدیم، "پیامبر (ص)" فرمود: «انه من فعل ذلک لم یستجب له، علیکم بالطلب؛ هر کس چنین کند دعایش مستجاب نمى شود، بر شما باد که تلاش و طلب کنید».