شمیران

شمیران یا شمیرانات نام شهرستانی است در استان تهران و در دامنه های البرز جنوبی. شمیران در مجاورت شهر تهران و در شمال آن قرار داشته است. با گسترش تهران، شمیرانات بخشی از کلانشهر تهران به شمار می آید و در تقسیم بندی های منطقه ای این شهر قرار دارد.

معنای واژه
ناحیه ای که به شمیران معروف است، و ناصرخسرو نیز در سفر نامه خود به همین نام از آن یاد کرده است، معرب واژه "چمران" یا بعدها "چمیران" می باشد که به معنای "مکان سرد" یا "دامنه سرد" در مقابل "تهران" که به معنای "دامنه گرم" است، قرار دارد. در زبان اوستایی، "زم" به معنای "سرما" می باشد که واژه "زمستان" نیز از همین ترکیب گرفته شده است به معنای "فصل سرما".
یکی از تبدیل های حروف در زبان های ایرانی، تبدیل حرف "ز" است به حرف "چ" چنانکه ما امروزه کلمه "روز" را داریم که در پهلوی "روچ" بوده است و در زبان بلوچی هنوز به همان صورت گذشته باقی مانده است و در زبان کردی به آن "روژ" می گویند.

همچنین گاهی اوقات "زمستان" را به صورت "چمستان" نیز نوشته اند که در آن همان تبدیل حرف "ز" به "چ" را مشاهده می کنیم. به همین ترتیب، واژه "چمران"، که جزء اول آن همان "زم" اوستایی است که به "چم" تبدیل یافته است و به معنای سرماست، بعد از اسلام به شکل معرب "شمران" و بعدها در زبان عامیانه مردم به "شمرون و شمیران" تغییر یافت.
کلمه شمران هیچگونه مناسبتی با کلمه سمیرم ندارد. چرا که از گذشته های بسیار دور این واژه به همین صورت شمیران تلفظ می شده است که خود معرب چمران است و ریشه ای بسیار قدیمی دارد. کلمه سمیرم تنها شباهتی ظاهری با شکل متأخر و تحریف شده واژه "چمران"، یعنی "شمیران" دارد.

بخش ها و روستاها
شهرستان شمیران از دو بخش (لواسانات و رودبار قصران) و سه دهستان و دو شهر لواسان و فشم تشکیل شده است. شمیران روستاهای کهن و زیبای فراوانی دارد. نامهای بسیاری از این روستاها زیبا و گوش نوازند و بسیاری از این نام ها از ریشه زبان تاتی که تا چند صد سال پیش زبان چیره در شمیران بوده است، گرفته شده اند. نام برخی از روستاهای شمیران که بیشترشان اکنون از کوی های شهر تهران بشمار می روند از این قرارند:

گلابدره، شیان، چیذر، قیطریه، طرشت (دوریست)، سنگان، سولگان (سولقان)، سوهانک، زرگنده، قلهک، دزآشیب (دژآشوب)، دربند، سربند، درکه، اوین، خورآذین (خلازیل)، خاک سفید، کن، پونک، تجریش، چاهک (امامیه امروزی)، تیغستان، چالهرز، ولنجک، اُزگُل، لارک، اراج، چاله باغ (آجودانیه)، جوز درختک، جمشید آباد، درویش نو (تخت معیر)، سامیان، جماران، شادآباد، دارآباد، مهرآباد، گنج آباد (امانیه)، سرنو، سرخه حصار، سرخه حصارjavascript:;، نیکنام ده، لویزان، سوآدر، لتیان، دروس، کاشانک، نارمک، ونک، ناران، نیاوران، تلو، استلک (اصطلک)، گلندوک، لواسان، شورکاب، سبو بزرگ، سبو کوچک، باستی، بوجان، کردیان، هنزک، سینک، افجه، لشکرک، زردبند، لزو، شنگ زار (شِنکزار)، ازگیل دره، فرحزاد، نودونک، نوشانی، کلاک ،سعادت آباد و...

جاذبه های گردشگری
برخی مراکز دیدنی این شهرستان عبارت اند از: دریاچه سد لتیان، آبشار دوقلو، آبشار اسون، آبشار پسنگ، آبشار سوتک، آبشار منظریه، پیست دربندسر، پیست شمشک، پیست توچال، امامزاده قاسم، بقعه سلطان، آرامگاه های خواجه احمد، موسی، سید میر سلیم و مکان های تاریخی و چون مسجد امام حسن عسگری، قلعه دختر ضحاک، قصر ضحاک، گورستان زردشتیان، تپه کله قندی، قبر تاج الدین، سعادت آباد و تپه حصارک و...