اهمیت کتاب در اسلام

در اهمیت کتاب از نظر قرآن همین قدر کافی است که قرآن مجید از کتاب که دانش را در دامان خود دارد سخن گفته و آن را مورد سوگند خود قرار داده است.

مرحوم طبرسی می گوید: خداوند به کتاب سوگند یاد کرده تا موقعیت و ارزش بزرگی که کتاب در دین دارد از جهت حفظ  دین و آثار آن روشن سازد.

قرآن عنایت خاصی به کتاب دارد به نحوی که حدود 419 بار از آن، چه به صورت اسمی و فعلی و چه بصورت مفرد و جمع سخن به میان آورده است تا از این جهت عظمت و اهمیت آن را در منطق خود بر همگان ثابت نموده و از این رهگذر توجه بیش از پیش مسلمانان را به مطالعه کتاب و نوشتن آن جلب نماید. در سخنان پیشوایان دینی ما نیز به کتاب زیاد اهمیت داده شده که به عنوان نمونه چند روایت ذیل را از نظر می گذرانیم:

پیغمبر اسلام می فرماید: علم را با نوشتن در بند کنید.

1. مفضل می گوید: امام صادق علیه السلام به من فرمود: بنویس، و دانش خود را در بین مردم  پخش نما تا اگر مردی کتابهای تو، به فرزندانت به ارث برسد زیرا زمان پر هرج و مرجی برای مردم فرا می رسد که جز با کتابهای شما آسوده خاطر نمی شوند.

2. ابوبصیر می گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که می فرمود: بنویسید، چون  شما چیزی را حفظ نمی کنید جز آنکه آنرا بنویسید.»

3. عبید بن زراره می گوید: امام صادق علیه السلام فرمود کتابها و نوشته های خود را حفظ نمائید زیرا بزودی به آن نیاز پیدا می کنید.

4. و باز آن حضرت فرمود: دل بر نوشتن اعتماد می کند.

با مطالعه کوتاهی در آیات قرآن و روایات ائمه علیهم السلام که به نمونه هایی از آن اشاره گردید، متوجه می شویم که در منطق درخشان اسلام بیش از هر آئینی به کتاب و نوشتن که مادر دانشها است، توجه شده است و این خود بزرگترین نشانه عظمتی است که کتاب و نوشتن و علم و دانش در این دین مقدس و جهانی و جاودانی دارد، و همین امر سبب توجه و اهتمام مسلمانان به کتاب شد و نهضت عظیم علمی و فکری در میان آنان پدید آمد. بطوری که در مدت کوتاهی توانستند پایه گذار بزرگترین تمدن جهانی در طول تاریخ به حساب آیند. اینک این نهضت عظیم مسلمانان را بطور اختصار از نظر می گذرانیم:

نخستین کاری که مسلمانان در این مورد انجام دادند عبارت بود از آشنایی با زبانهای غیرعربی، مثلاً «زیدبن ثابت» به تشویق پیغمبر اکرم زبان عبری یا سریانی یا هر دو را فرا گرفت، و این تشویق و ترغیب سبب  می شد که صحابه به جستجوی علم روی آوردند چنان که عبدالله بن عباس بنابر مشهور به کتب تورات و انجیل آشنایی پیدا کرد و عبدالله بن عمر بن عاص نیز به تورات و به قولی نیز به زبان سریانی وقوف پیدا کرده بود. این تاکید و تشویق پیغمبر، هم علاقه مسلمین را به علم افزود و هم علماء و اهل علم را در نظر آنان بزرگ کرد.

در مراحل بعدی وقتی که مسلمانان با بعضی از زبانهای خارجی آشنا شدند، به ترجمه و نقل علوم دیگر از جمله علوم یونانی پرداختند. این قدم اول نهضت عظیم علمی مسلمین بود. این کوشش علمی با قدرتی هرچه بیشتر دنبال شد و مسلمانان با الهام از آیات قرآن و رهبری پیشوایان دینی توانستند تمدن و فرهنگ عظیمی را ایجاد کرده و کتابهای زیادی در علوم مختلفه بنویسند و کتابخانه های متعدد و معظم در سرتاسر قلمرو اسلام تأسیس نمایند.

این انقلاب علم و فکری بقدری عظیم بود که شهرهای بزرگ کشور پهناور اسلامی مهد علوم و محل آمد و شد محصلین گشت و از اروپای فعلی و سایر نقاط جهان محصلین به کشورهای اسلامی اعزام شدند تا آنکه بالاخره پس از گذشتن چند قرن، تحول جدید اروپا پدید آمد و در عالم علم و دانش رخ داد آنچه رخ داد. نه تنها  اروپا از دانش و فرهنگ و تمدن اسلامی مایه گرفته است بلکه «حتی رنسانس خود را تا حد قابل ملاحظه ای به مسلمین مدیون است»، بلکه یونان قدیم نیز از این حکم مستثنی  نبوده است زیرا یونان نیز «سرمایه های اصلی معلومات خویش را مدیون مشرق زمین است و دانشمندان بزرگ آنجا مسافرتها به مشرق کرده اند و از اندوخته های دانشمندان شرقی بهره مند گشته و پس از دعوت، در وطن خویش منتشر ساخته اند.