نگاهی پیرامون انجام نوافل و مستحبات

نوافل و سنن صالحه چندان مهم است که بعضی از فقها ترک جمیع سنن را از آن جهت  که دلیل بر بی اعتنایی به آداب شرع مقدس است حرام دانسته اند.

چند نکته مفید

الف. التزام و استمرار بر نوافل و مستحبات سه اثر مهم دارد:

1. گناهان انسان را محو می سازد، چنان که خداوند متعالی می فرماید: «و أقم الصلوه طرفی النهار و زلفا من اللیل ان الحسنات یذهبن السیئات» (سوره هود/ آیه114)، نماز بگزار در آغاز و انجام روز و ساعاتی از شب. زیرا نیکی ها بدی ها را از میان می برد..

و در حدیث آمده است که نماز مومن در شب، گناهان روز او را از بین می برد. و در بعضی نقل ها آمده است که نماز وتر گناهان را از بین می برد.

2.نواقض و کمبودهایی را که بر اثر غفلت یا قصور در فرایض و واجبات رخ داده است، جبران می کند. مثلا نوافل یومیه- خصوصا نوافل شب – نواقص نمازهای یومیه را مرتفع می سازد، روزه های مستحبی نواقص روزه های ماه رمضان را برطرف می کند، صدقات  مستحبه کمبودهای واجبات مالی از قبیل زکات و خمس را رفع می نماید و... و احتمال دارد که اعمال مستحبه مطلقا در رفع نواقص کلیه فرائض و واجبات موثر باشد. در این مورد به چند حدیث اشاره می شود.

از امام باقر علیه السلام نقل شده است که فرمود: «إنما جعلت النافله لیتـم بها ما یفسد من الفریضه»، نماز نافله برای آن قرار داده شده است که فساد و نقص فرایض را جبران کند.

و در حدیث دیگر آمده است: «إن الله تبارک و تعالی إتم صلوه الفرایضه بصلوه النافله»، خداوند تبارک و تعالی نماز واجب را با نماز نافله کامل کرده است.

ابوحمزه ثمالی می گوید که امام علیه السلام فرمود: هیچ نمازی بدون حضور قلب قبول نیست. من عرض کردم: فدایت شوم، همه ما هلاک شدیم؟ فرمود: نه، زیرا خداوند متعال اینگونه عبادات را به وسیله نافله ها کامل می گرداند.

3. موجب تقرب به خداوند سبحان می شود چنان که می فرماید: «تتجافی جنوبهم عن المضاجع یدعون ر بهم خوفا و طمعا و مما  رزقناهم ینفقون فلا تعلم نفس ما اخفی لهم من قره أعین جزاء  بما کانوا یعملون» (سوره سجده / آیات 17-16)، مومنان حقیقی شب ها پهلو از بستر برمی دارند و خدای را با بیم و امید می خوانند و از آن چه روزیشان کرده ایم انفاق می کنند. پس هیچکس نمی داند به پاداش اعمالشان چه نعمت ها به عنوان چشم روشنی برای آن ها در عالم غیب آماده شده است.

و نیز می فرماید: «و من اللیل فتهجد به نافله لک عسی أن یبعثک ربک مقاما محمودا» (سوره اسراء / آیه 79)، پاسی از شب را برای ادای نافله بیدار باش، باشد که خدایت تو را به جایگاه پسندیده ای برگزیند.

و در حدیث قدسی آمده است: «و ما تقرب إلی عبد بشیء أحب إلی مما أفترضت علیه و إنه لیقــرب إلی بالنافله حتی احبه فإذا  أ حببته  کنت سمعه الذی یسمع به، و بصره الذی یبصــربه و لسانه الذی ینطق به ویده التی یبطش بها، إن دعانی أجبته، و إن سئلنی أعطیته»، هیچ بنده ای به عبادتی بهتر از فرایض و واجبات به من تقرب نجسته است و او به وسیله نوافل به من تقرب می جوید تا جایی که من او را دوست بدارم؛ آن گاه که دوستش داشتم من گوش شنوای او و دیده بینای او و زبان گویا و دست توانای او خواهم بود، اگر مرا بخواند پاسخش می دهم و چنانچه چیزی از من بخواهد ارزانی اش می دارم.

از اوراد و اذکار ماثور مانند ذکر «لااله إله الله» و «استغفرالله ربی و اتوب الیه ». صلوات بر محمد صلی الله علیه وآله وسلم و تسبیحات حضرت فاطمه سلام الله علیها بعد از نماز، و در هنگام خواب بعضی از بزرگان فرموده اند صد بار ذکر «لااله إله الله»، و هفتاد بار استغفار پس از نماز صبح به شرط توجه و حضور قلب بسیار مجرب است، حتی المقدور آن را ترک نکنید. هم چنین ده بار گفتن «لااله إله الله الملک الحق المبین» و هفت بار «لا حول و لا قوه إلا بالله العلی العظیم» پس از نماز صبح و نماز مغرب.

در احادیث آمده است که قرائت چهار آیه از آخر سوره حشر که از آیه شریفه «لو أنزلنا هذا القران» شروع شده و تا آخر سوره به پایان می رسد هرر روز صبح بسیار خوب است  و بهتر آن است که در سجده شکر خوانده شود. این بود قسمتی از مستحبات که تداوم بر آن بسیار مجرب و مفید است.